Hızlı Git
Dönüşüm Projesi Nasıl Doğdu?
ABD’de Baltimore limanının işlevsel olarak gerilemesi 1904’teki yangına dayanıyor. Liman büyük bir ticaret ve gemi taşımacılığının merkezi iken, söz konusu yangından büyük ölçüde etkileniyor. Yanan binaların yeniden inşaa edilmesi için maliyete katlanamayan birçok tüccar alanı terk etmeye başlamış ve yatırımların da çekilmesiyle Baltimore limanı “ucuz ve tekin olmayan bir liman” olarak anılmaya başlıyor.(Dannes, tarihsiz).
1929 yılında yapılan merkezi iş alanı ise, aynı dönemde yeni yatırım çekemediği gibi 6 büyük işvereni ve sayısız küçük işletme iş görememiş ve antrepolar kullanım dışı kalmıştır. Kent merkezindeki metrukluk ve eskime beraberinde şehirde emlak değerleri %20 artarken, merkezde ciddi bir kayıp oluşmuş emlaklar, değerlerin çok altında fiyatlara satılmaya başlamış ve bu köhneleşme sürecine paralel olarak banliyöleşmeye tanık olunmuştur.
1950’li yıllara gelindiğinde hem endüstrinin hem de nüfusun banliyöleşmesi, yoksul Afro-Amerikalıların buraya göçü buradaki beyazlarla sosyo-kültürel prolemler yaşamıştır. Baltimore Limanı ile kalmayan köhneleşme çevredeki yerleşimlere ve mahallelere de sirayet etmiş ve Baltimore merkezi ticaret merkezi olarak cazibesini yitirmiştir.
Baltimore Liman Alanı Dönüşüm Projesi
Liman Alanı Dönüşüm Projesi 1967’de kabul edilmiş. Planın amacı kıyıyla-rekreasyon alanları dizayn etmek, mevcut köhnemiş tüm yapılardan temizlenmesidir.
İç Liman Planı beş ana bileşeni içeriyordu:
- Rıhtım boyunca yüksek kaliteli ticari ve ofis binaları;
- Alanın Doğu ve Batı bölgelerinde çok aileli konutlar;
- Sahilde ticari kullanımlar;
- Rıhtımda birkaç imgesel kule dışında hiçbir yüksek bina yapılmasına izin verilmeyecektir;
- Rıhtımda parklar, ortak alanlar ve geniş bir gezinti yolu bulunmalıdır
| Baltimore Liman Alanı Dönüşüm Projesi |
|---|
| Alanın Önceki Kullanımı: Liman ve Ticaret Alanı |
| Alanın Müdahale Sonrası Kullanımı: Ticaret Alanı , Rekreasyon Alanı, Turizm Alanı |
| Alanın Büyüklüğü: 96 hektar |
| Müdahale Tarihi : 1967-2005 |
| Paydaşlar: CC-HDC Şirketi , Şehir Plancısı,Mimar |
| Finansal Kaynaklar: %69 Federal Yönetim, % 23 Şehir Yönetimi, %8 Özel Kaynak |
| Projenin Amacı: Limanı Canlandırmak, Alanı Tekrar Şehre Entegre Edip Aidiyet Sağlamaya Çalışmak |
| Maliyeti ve Ne Kadar Sürdüğü: 260 Milyon Dolar, 48 Yıl |
Maryland Dünya Ticaret Merkezi
Rıhtımda aşırı gölgelenmeyi önlemek için bulvarlar boyunca bina yüksekliklerini kademelendirerek birkaç imgesel bina inşa edilmiştir. Bunlardan biri Maryland Dünya Ticaret Merkezi 1977’de tamamlanmış ve Baltimore Limanının ikonik binalarından biri olmuştur. Bu bina vaziyetten beşgen görünümlü bina 28 katlı bir kuledir.
Harborplace
Alanda diğer müdahale ise ilk örnek 1987’de tamamlanan Harborplaceda ki hem ticari hem fuar görevi taşıyan ve galeri olmuştur. Harborplace’in önemini göz önünde bulunduran James Rouse, ziyaretçilerin % 60’ından fazlası bir şey satın almak ya da yemek niyetinde olmadığını, sadece orada olma eğlencesi için, binlerce insanın orada olduklarını kaydetmiştir. Rıhtımlar boyunca oturmak, dolaşmakla Harborplace Baltimore’un şehir merkezine yeniden canlılık vermiştir.
Baltimore önemli bir turizm kentine dönüşürken yeni otellerin, yeni bir akvaryum binasının inşası mevcut durumu desteklenmiştir. Harbor, açılış zamanında 1 gıda pazarı, 12 restoran, 37 küçük lokanta, 58 mağaza (20’si gıda ile ilgili) içeriyordu. Binanın şeffaflığı ve restoranlardan kafelerden denizin manzarası, sahil şeridine hareketli bir ortam ve planındaki bir yaya köprüsüyle, İç Limanı ana bulvarlarla birbirine bağlanmıştır. 2000’lerde kuzey galerisi, yaya köprüsü ile karma kullanılmıştır. Rıhtımlara çevreden erişilebilirliği ve ticari değerini artırılmıştır.
Pratt Sreet Enerji Santrali
Baltimore’un eski Pratt Street Enerji Santrali (emme özelliği)eğlence merkezine dönüştürülmüştür. Yeniden işlevlendirilerek alana entegre edilip, koruma stratejisine de dikkat edildiği gösteren bir örnektir.
Konut Alanı Dönüşümü
120 tane kırmızı tuğlalı konutların çoğunluğu Baltimore’un 19. yüzyıl mimarisine özgü binalar köhneme sürecine girmiştir. Bu yapıların mülkiyetine ,yerel başvuru sahiplerine bir dolarlık piyango kurası ile satmaya karar verdi. Kazananlar iki önemli şartla evlerini almaları sağlanmıştır: sahipler altı ay içinde mülklerini en az standartta yenilemek zorunda ve orada en az üç yıl yaşamak zorunluluğuda getirilmiştir. Düşük faiz kredili ve tasarım kılavuzlarına dayanarak konutlar hızla restore edilmiştir.
Dönüşümün Değerlendirilmesi
Baltimore Liman Alanı Dönüşümünün olumsuz yönleri olduğu gibi olumlu yönleri de var. Baltimore Limanının uzun vadeli ve daha az yıkıcı olması başarılı bulunmuştur. Merkezi İş Alanı olarak iyi çalışmıştır.
Fakat bazı nüfus grupları için yaşanabilirdir. Zaman içinde arazi rantı ile alan daha çok üst gelir grubuna hitap etmiştir. Alt gelir grubunun alandan mekansal olarak ayrıştığı ve aidiyetlik hissetmediği için alandan taşınmasına neden olmuştur. Alt gelir grubunun yaşadığı sıkıntıları hükümet ve yerel yönetimler bir problem olarak görmezse müdehale edilmezse bu sorun şehrin başka bir yerinde patlak verecektir.
İlk aşamada daha çok rekreasyona yönelik kullanım olsa da planın, Merkezi İş Alanı olarak daha iyi çalışmıştır. Baltimore, kıyı şeridine odaklanarak, canlandırmaya devam edilmelidir. Çünkü ticari fonksiyonlarla canlanan Baltimore Limanı, zaman içinde yayanın kıyıya erişimi zayıflamıştır.
Kaynaklar
- Rio Del,Vicente. ‘From Downtown to the Inner Harbor: Baltimore’s Sustainable Revitalization.’ Focus 14 Essays Magazine
- Baltımore InnerHarbor2.0/ http://baltimorewaterfront.com/wp-content/uploads/2015/06/Inner-Harbor2-0-Master-Plan-compressed.pdf adresinden alındı.
- Obispo, San Luis .‘Sustaınable Waterfront Revıtalızatıon:Baltımore, San Francısco, And Seattle’. The Faculty of California Polytechnic State University
Görsel Kaynakları
- Öne Çıkan Görsel- www.instagram.com/r.awkit_launch
- www.ghostofbaltimore.org (Robert F. Kniesche, Baltimore Sun; yazarın arşivleri)
- https://cdnacikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/19_20_Bahar/kentsel_yenilesme_ve_kentsel_donusum/5/index.html
