Kamusal Alanlara Farklı Bir Bakış: Ganj Nehri

Kamusal alanlar şehrin dinamik mekanlarıdır. Yaya trafiğinin bu dış mekanlar üzerindeki etkisi büyüktür. Bu mekanlar tarih boyunca farklı ulus devletlerin ekonomik yapısı, kültürel değerleri olan örf adet, dini inanç… yapısına göre de şekil almıştır (cami önleri, kilise ile özdeşleşen meydanlar, sokaklar, ticaret alanları…). Kamusal alan deyince çoğumuzun aklına park, meydan, sahil gibi rekreatif alanlar gelmektedir. Peki bu mekanlarda sadece mutluluk mu paylaşılır? Ya hüzün? Hüznün paylaşıldığı kamusal mekanların farkında mıyız? Ya da ne kadar önemini biliyoruz?

Gözünüzü kapatın. En son ne zaman çok sevdiğiniz birini son gününde, mezarında uğurladınız? Nasıl bir duygu, nasıl bir durum, oradaki acıyı anlatmak çoğu zaman kelimeler kifayetsiz kalır. Muhtemelen ortak bir alan mezar ve ölünün arkasından sevenleri. Peki toplum için önemli olan ölüyü son gününde uğurlamanın şehir için de değerli bir kamusal alan olduğunu biliyor muydunuz? Şimdi sizi farklı bir kültüre o acının ve derinliğinin yaşandığı dini bir kamusal alana götürüyorum ‘Ganj Nehri’

Ganj Nehri’nin Konumu ve Önemi

Ganj, Hindistan ve Bangladeş sınırları arasında yer alan 2510 km uzunluğa sahip bir nehirdir. Hindular nehri Tanrıça Ganga’nın ruhunun aldığı form olarak kabul ederler ve bu nedenle insanlar nehre ayrı bir önem verir. Hindistan için dini bir öneme sahip bir kamusal alandır. Bu nehir Hindistan için kutsal olan dünyanın en eski şehirlerinden Varanaside (Ölüler Şehri) bulunur, bu yüzden Varanasi Şehri için önemli bir mekan teşkil etmektedir.

Hinduizm inancında da herkes, yaşam ve ölümün sürekli birbirini takip ettiğine, yani reenkarnasyona inanır. Reenkarnasyon veya ruh göçü, ruhun sürekli olarak farklı bedende tekrar canlanmasına inanılmasıdır. Bu inanca göre insan kainatın bir parçasıdır. Ölüm, bu parça olan insanın kainata geri dönmesi ve yeni bir başlangıcı ifade etmektedir. Bu nedenle onlar için cenaze törenleri çok önemlidir.

Ölü Yakma Töreni

Ganj nehri, Hindistan’da ölen kişilerin küllerinin döküldüğü nehirdir. Hinduzimdeki ölü yakma geleneğinden dolayı bu inanca sahip bir çok kişi farklı yerlerden yol kat edip gelmektedir. Ölülerinin küllerini nehre dökmek, ölenlerin cennete doğrudan geçişini sağladığına inanırlar ve ölüleri yakmak için ölü yakma törenleri yine Ganj Nehri kenarında yapılmaktadır.

Binlerce yıldan bu yana ölülerini toprağa gömmek yerine yakmayı tercih eden Hindular, halihazırda bu ritüel için çoğunlukla modern yöntemleri tercih etse de Varanasi gibi özel yerlerde geleneksel yöntemleri kullanmaya devam ediyor. Şehirde her gün yüzlerce Hindu, Ganj kenarındaki Manikarnika Ghat ve Harish Chandra Ghat’ta yakılarak kendileri için düzenlenen tören eşliğinde uğurlanıyor.

Ayrıca Hinduzm inancına mensup insanlar Tanrıça Ganga ile arasında bağ kurulan bu nehirde belirli günlerde yıkanmak günahlardan arınmak için bu mekana gelmektedirler. İnançlara göre belirli günlerde nehirde yıkanmak günahların affedilmesi ve tövbelerin kabul görmesini sağlamaktadır.

Şehrin Belleğinde Nasıl Yer Ediniyor?

Bugün kamusal mekanların (sokaklar, meydanlar, mezarlar, ibadet alanlarının çevresi..) toplanma haklarına ne derece elverişli olduğu, ne derecede tüm farklılıklara açık, kapsamlı, iletişim değeri taşıyan mekanlar olması öne çıkan bir konudur. Farklı kitlesel eylem ve söylemlerin gerçekleştiği günümüz toplumsal koşullarında, kamusallığın ve kamusal mekanın varlığının önemi anlaşılmadığı görülmektedir .

Sonuç olarak, herhangi bir şehir içinde sosyal çerçevesinde ele alındığı anlamı ile eş değer kamusal mekanların varlığı ve kullanımı doğrudan o kentin içerisinde
yer aldığı ülkenin koşullarının, gelişmişlik seviyesinin göstergesidir. Bunun yanı sıra, bu çalışmamda da ele aldığım kamusal mekan olan Ganj Nehri ait olduğu toplumu
yapılandırmada önemli roller üstlendiği görülmektedir. Bu anlamda, kamusal alanlar mekânsal olarak şehirler için önemli bir konumda olduğu açıktır.

Düzeltmeye çalıştığımız nedir? Kaos olmadan düzen olur mu? Önemli olan yıkıp yeniden inşa etmek mi? Yoksa var olan düzene saygı duyup onu koruyup kollamak ve anlamak mı? Çoğumuzun kirli ve kötü andığı Ganj Nehri’nin böyle bir hikayesi varken neden bizim ölülerimizi gömdüğümüz mezarlar şehirde bulabileceğimiz bir yeşil alana ya da yolda sıkışıp giden bir mekan haline gelsin.

Kaynaklar

1. https://www.gezgininayakizleri.com/olu-yakma-torenleri-varanasi-hindistan/
2. https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/yazarlar/arzu-baloglu/ganj-nehrinin-kiyisindaki-hayatlar-41172254

Görseller

1. Kapak Görseli https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/yazarlar/arzu-baloglu/ganj-nehrinin-kiyisindaki-hayatlar-41172254
2. https://www.gezgininayakizleri.com/olu-yakma-torenleri-varanasi-hindistan/
3. https://onedio.com/haber/son-derece-rahatsiz-edici-18-ganj-nehrinin-gercek-yuzu-258798
4. https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/yazarlar/arzu-baloglu/ganj-nehrinin-kiyisindaki-hayatlar-41172254
5. https://t24.com.tr/haber/hindistan-ganj-nehrinin-suyunu-siseleyerek-satiyor,349984