Hızlı Git
Bir bitki düşünün morun her tonuna sahip, çok güzel mistik bir koku saçıyor sonra da bu bitkiden öbek öbek yetiştirilen bir tarla da olduğunuzu hayal edin, hafif rüzgar esiyor, o muhteşem manzara ile birlikte bir de rüzgar estikçe o muhteşem kokuyu alıyorsunuz. Hayali bile çok güzel değil mi? Neyse ki şanslı bir ülkeyiz her türlü bitki vefalı topraklarımızda yetişiyor ve bu hayali lavanta bitkisi ile gerçekleştirmek zor değil.
Gerek kokusuyla gerek rengiyle gerekse formu ile herkesin gönlünü fetheden bunlarla da kalmayıp şifa dağıtan o muhteşem bitki; lavanta bitkisini tüm özellikleriyle sizlere sunmaya çalışacağım.
Lavanta Bitkisinin Taksonomik Bilgileri:
- Âlem: Plantae
- Bölüm: Magnoliophyta
- Sınıf: Magnoliopsida
- Takım: Lamiales
- Familya: Lamiaceae
- Cins: Lavandula
- Tür: Lavandula angustifolia
Lavanta’nın Anavatanı:
Lavanta bitkisinin anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Avrupa ve Ege Denizi kıyılarında da doğal koşullarda yetişir. Ülkemizde ise Burdur, Isparta, Antalya, Mersin, Adana, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş’ta doğal koşullarda yetişir.(1)
Son zamanlarda ülkemizde Isparta’nın Kuyucak Köyü lavanta tarlalarıyla oldukça dikkat çekiyor. Fotoğraf çekmeyi sevenler için trendler arasına girmeyi başardı.
Lavantanın Morfolojik Özellikleri:
- Lavantanın boyu 1-2 metreyi bulur.
- Çapı ise 0,8-1,2 metre kadar olur (2)
Lavantanın Formu:
- Yatay V şeklinde büyür.
- Gri-kahverengi dallı uzun çiçekli kısa yapraklı bir forma sahiptir.(2)
Yaprak Yapısı:
- Herdem yeşildir.
- Yapraklar kısa saplı, tüylü, karşılıklı dizilmiş, beyazımsı veya grimsi-yeşil renktedir.
- İnce dokuludur.(2)
Çiçek Yapısı:
Mor çiçeklidir. Çiçekleri kokuludur, kelebek ve arı çeker. (1,2)
Ekolojik İstekleri:
Toprak Yapısı : Asidik, hafif alkali balçıklı, killi topraklara toleranslıdır.
Eğer saksıda yetiştirecekseniz; en iyi toprak 1/1 ölçülerinde kum ve torf karıştırarak ve biraz yumurta kabuğu kırıp ekleyerek elde edilebilirsiniz.
Işık : Tam güneşli yerleri sever.
Saksıda ise en iyisi güney penceresine yerleştirin. Eğer bitki yeterince güneş ışığı almıyorsa flüoresan lamba kullanarak ışıklandırılması gerekir. Yazın lavanta saksısını en iyisi balkona çıkarın. Ama rüzgârdan korumaya özen göstermelisiniz. Havalandırma işlemlerine bitkiyi yavaş yavaş alıştırmak gerekir. İlk önce saksıyı balkonda 1 saat bekletin, her gün bu gezintiyi ikiye katlayarak süreyi artırın.
Sıcaklık : Bitki yeterince sıcak severdir. 16-24 C gayet iyidir ama ekstrem koşullarda minimum sıcaklık(-29,-23C) dereceye kadar düştüğü zamanlarda olabiliyor.
Saksıda ise kışın lavanta saksısını en iyisi kalorifer veya radyatörden uzak olan bir yere yerleştirin.
Nem : Eğer evin havası kuruysa hava nemlendirici kullanmak gerekir. Bir diğer yöntem ise lavanta saksının yakınında suyu buharlaştırmak olacaktır.
Sulama : Orta derecede su ister.
Saksıda ise lavantayı sulamak için kullanılan su mutlaka oda sıcaklığında beklemiş olmalıdır. Her gün aynı saatte sabah veya akşam sulamak gerekir. Toprağın her zaman nemli olmasına özen gösterin. Sadece toprağı değil bitkinin yeşil kısımlarını da sulamak gerekir.
Gübreleme : Organik veya azotlu gübreler kullanılmamalıdır. En uygunu senede 2 defa potasyumlu gübreler vermek olacaktır. Potasyum lavanta bitkisinin boy atması için gereksinim duyduğu bir elementtir. Tohum ekiminden sonra ilk 8-10 hafta boyunca haftada bir defa lavantayı 2 gram / 1 litre sıvı gübrelerle beslemek gerekir.
Saksı Değişimi : Lavanta bitkisinin saksı değişimi her sene bir defa yapılmalıdır. İlkbaharda veya sonbaharda soğuklar bastırmadan değişimi yapmak uygun olacaktır. Bitki büyük saksılardan hoşlanır; 2 litre hacimli veya çapı 30 cm olan saksı tercih edilmelidir. En alta drenaj için çakıl konulmalıdır. Çakıl taşları veya ceviz kabuğu gibi malzemeler drenaj için uygundur. Saksının altındaki deliklerin kapanmamasına özen gösterilmelidir.
Budama : Lavanta yaz sonu çiçeklenmesi bittikten sonra budanır. Kuru saplar tamamen alınmalıdır ve bitki uçlarından hafif kesilmelidir. Çok fazla budamak gerekmez.(3,6)
Bitkinin Üretimi:
- Lavanta üretimi 2 şekilde yapılabilir; Birincisi ve en çok tercih edilen yöntem çeliklerden ve köklü sürgünlerden yapılan üretimdir. Bu yöntem ile üretilen lavantaların daha verimli olduğu gözlenmiştir. Çeliklerin ilkbahardan önce bitkiler uyanmadan köklendirme ortamına dikilmeleri gerekir. Şubat-Mart-Nisan ayları tercih edilir.
- İkinci üretim yöntemi ise tohumla üretimdir. Tohumla üretim yapılmasının zor tarafı da tohumların çok küçük olması ve arazideki yabani otların lavantaların yetişmesinde olumsuz rol oynaması dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır.(4)
Tasarımlarda Kullanım Alanları:
Kırsal Kullanım Alanları:
Karayollar/Otoyollar, Kumsal alanlar, Şevler, Tarımsal alanlar ve Yaban hayatı alanlarında kullanılabilir
Kentsel Kullanım Alanları:
Çatı Bahçeleri, Avlular, Kent parkları, Otoparklar, Refüjler, Sahil bantları, Yollar ve Caddelerde kullanılabilir.
Lavanta bitkisinin Peyzaj Tarzı:
Çöl bahçesi / Kaya bahçesi – Doğal tarzda bahçeler – Formal bahçeler – Japon bahçesi – Tropikal bahçelerde kullanılabilir.(3)
Diğer Kullanım Alanları:
Kesme çiçek, yer örtücü ve çit bitkisi olarak kullanılabilir. Ayrıca kaya bahçelerinde ve grup dikiminde kullanılabilir. (5)
Eski Mısır’da mumyalama işleminde kullanılan Lavanta Bitkisi, Hindistan ve Tibet’te psikolojik sorunlarla mücadelede kullanılmıştır.
Lavanta bitkisinden; lavanta çayı, lavanta yağı, lavanta tentürü, lavanta kolonyası, lavanta sabunu ve şampuanı üretilir. Ayrıca içeriğindeki lavanta esansının zenginliğiyle parfümeri endüstrisinde de hammadde olarak kullanılır.(1)
Hastalık Ve Zararlıları:
- Bilinen Zararlıları: Tırtıl ve Bacillus thuringiensis (bakteri)
- Bilinen Hastalıkları: Yaprak lekesi ve kök çürüklüğüne duyarlıdır. (3)
Lavanta Bitkisi İle Tasarım Örnekleri:
Kaynakça:
- https://arifoglu.com/bitki/lavanta/67/
- http://www.bitkivt.itu.edu.tr/vt/report.php?sor=174
- http://www.bitkipark.com/bitki/tibbi-bitkiler/46/lavandula-angustifolia-lavanta.html
- http://www.lavantafidesaray.com/phone/lavanta-yetistiriciligi.html
- www.agaclar.org/
- https://www.fidanlik.com.tr/saksida-lavanta
