Hızlı Git
Peyzaj tasarım, namı diğer proje dersleri her öğrencinin korkulu rüyasıdır. Ah planlar nasıl yetişecek, arazi kotlarını çözebildin mi, maket de mi yapacaktık, sanırım jüriye kesitsiz çıkacağım gibi diyaloglar her okulun peyzaj stüdyosunda yıllardır yankılanır durur. Tabi, şu sıralar pandemiden ötürü bu konuşmaların yükünü telefonlar üstlenmiş durumda. Peki, ne yapalım? Hemen yeni bir ‘chat’ grubu kurup adını “Jüriye beş kala” koyalım. Ardından gruba bolca bitmemiş model, plan ve kesit fotoğrafları atalım. Kupa kupa kahve içelim ve sabahlayalım. Durun, bir dakika! Elbette şaka yapıyorum. Bu öneriler de denemeye değer ama önce şu 9 maddeyi okuyun derim.
1. Dönemin başında dersin amacı ne sorusunu kapsamlı bir şekilde düşünün!
Çok sayıda kişinin atladığı fakat oldukça önemli bir adım olan bu soru size dönem boyunca neye ağırlık vermeniz gerektiği ile ilgili bilgi verir. Genellikle dönemin ilk haftasına öğrenciler dersin akışı ile ilgili olarak yazılı veyahut sözlü bir şekilde bilgilendirilir. Özellikle dönemin başında dikkat edilmesi gerekilen ilk nokta projenin konusudur. Sıklıkla bir mekan ve bir kavram ile birlikte verilen bu bilgilendirme sonrasında yapılacak ilk iş, konsepti yerden bağımsız olarak araştırmak olmalıdır. Diyelim ki, bize verilen kavram adil şehirler olsun. Multidisipliner bir araştırma vasıtasıyla şu gibi soruların cevaplarını düşünmeliyiz.
- Adalet nedir?
- Sosyoloji, psikoloji, tarih, mimarlık gibi farklı disiplinler adaleti nasıl yorumlar?
- Adil kent nedir?
- Adil kent kavramının ortaya çıkışı hakkında ne söylenebilir?
- Bu kavram peyzaj mimarlığı ile nasıl yeniden ele alınabilir?
- Bu konu dahilinde yazılmış ütopyalar, heteretopyalar, distopyalar vs. bana fikir verebilir mi?
- Bu konuyla ilgili çalışan peyzaj mimarları var mı, varsa neler yapıyorlar?
Kendinize araştırma tabanlı sorduğunuz bu gibi sorular projenizi teorik olarak sağlam bir temele oturtmanıza yardımcı olacaktır. Sorularınızı cevaplarken Google Scholar, Scopus, ResearchGate, Web Of Science gibi siteler vasıtasıyla akademi tabanlı araştırmalardan faydalanmanızı öneririm.
Üzerinde düşünülmesi gereken bir diğer konu ise dersin çıktısı olarak sizden ne beklendiğidir. Peyzaj mimarlığı bölümlerinde sekiz proje alınır ve her bir tasarım dersinde size farklı bilgiler aktarılır. Peki, bu atölye öncelikli olarak sizden ne bekliyor? Sizden 1/1000 plan bekleniyorsa, tahmin edebilirsiniz ki daha geniş bir alana yönelik stratejik bir süreç sizi bekliyor. Diyelim ki, iki farklı ölçekte birden çalışmanız bekleniyor. Ölçekler arasında geçiş yapabilmeniz bekleniyor veyahut bu ders kapsamında size bu yeti kazandırılmak isteniyor olabilir.
2. Size verilen bölgeyi iyi anlayın!
Size verilen bölgenin tarihini, peyzaj kimliğini, kültürel ve sosyal yaşamını ve bunun gibi verilerini iyice araştırın. Kavram ile bağdaşan veya tezatlık oluşturan yönleri üzerine düşünün. Araştırmalardan sonra bir mekanı anlamak adına pek çok yöntem uygulanabilir. Çalışacağınız yeri gidip görmek, bölgede yaşayan halk ile konuşmak, yerel yaşamı incelemek bir yeri anlamın en iyi yollarından olmasına rağmen günümüz koşullarında bu pek mümkün görünmüyor. Buna rağmen eskiz, maket veya model yapmak bir yeri mekânsal bağlamda algılamak konusunda oldukça verimli çalışmalardır.
3. Kavram ve mekan arasında bir sinerji oluşturun!
Artık konu ve mekan ile ilgili sağlam bir birikiminiz var. Şimdi bu bilgileri sentezleme sırası! Bu aşamada kendinize sormanız gereken en önemli soru şu:
Burada yaşayan kişi ben olsaydım, neyi değiştirirdim?
Aklınıza gelen fikirleri, kelimeleri, cümleleri gelişigüzel bir biçimde not alın. Ardından sınıflandırın. İşte, temel konu başlıklarınız oluştu bile. Bu konu başlıkları sizin tasarım stratejilerinizi oluşturacak. Elbette, proje süreciniz boyunca değişip gelişecek.
4. Vaziyet planında dolaşın!
Biraz garip bir öneri olduğunun farkındayım ama eksikleri tespit ettik, stratejiler oluşturduk. Artık sıradaki adım tasarıma başlamak ki bu adım gözlemlediğim kadarıyla en zor bulunan süreçlerden biridir. Bu konuda her tasarımcının geliştirdiği farklı yöntemler bulunur, bir diğer değişle her kimsenin yoğurt yiyişi farklıdır. Benim uyguladığım yöntem ise vaziyet planında dolaşırken sesli bir biçimde düşünmek, hikayeler yaratmak. Her seferinde farklı bir karakterin gözünden mekanı yeniden yorumlamak.
“Örneğin x caddesi boyunca yürüyorum. Burada bir meydan var fakat gün içerisinde oldukça kalabalık olduğunu tahmin ediyorum. Hem ulaşım ağlarının ortak noktası hem de oldukça merkezi bir noktada.”
Bu şekilde fikir yürütüldüğünde hem mekanla daha kolay duygudaşlık yapılabiliyor, hem de bölgeyle ilgili yapılması gereken analizler kendini belli ediyor. Örnekten devam etmek gerekirse, böyle düşünen biri, bölgede bir ulaşım analizi yapması gerektiğini kavrayabiliyor. Aynı zamanda üzerinde çalışılan bölgeyi daha küçük parçalara ayırmak, anlaşılabilirliğini artırıyor. Analizler doğrultusunda geliştirilen geniş ölçekli tasarım kararlarının vaziyet planına işlenmesiyle genel bir tasarım kimliği oluşturulabiliyor.
5. Sıra tasarım kararlarında!
Artık elimizde pek çok birikmiş veri var ve sıra tasarım kararlarını vermeye geldi. 1/500 veyahut 1/100 gibi ölçeklerde mekânsal kurgular yardımıyla detay kararlarımızı geliştirebiliriz. Tabi şunu belirtmek gerekir. Bu aşamalarda özellikle planda gördüğümüz mekan, üç boyutta nasıl görünecek sorusunun cevaplanması gereklidir. Bu aşamayı eskizlerle, modellerle, maketlerle, kesitlerle desteklemekte elbette ki yarar olacaktır. Bununla birlikte bitkisel tasarım ve malzeme seçimleriniz de en başından beri geliştirdiğiniz ve takip ettiğiniz konsepte uyumlu olmalıdır.
6. Sunmak, yapmak kadar önemlidir!
Sıra geldi geliştirdiğiniz tüm fikirleri sunma aşamasına. Sunum formunuzla ilgili karar vermeden önce örnek projelere bakabilirsiniz. Aslında bunu tüm proje boyunca yapabilirsiniz. Mesleği profesyonel olarak yapan kimseler paftalarında nasıl bir anlatım yolu izlemiş? Konseptlerini nasıl aktarmışlar? Eğer farklı anlatım tekniklerine bakarsanız, kendi sunum dilinizi daha kısa sürede geliştirebilirsiniz. Örnek projelere bakmak için Landezine, ASLA, Arkitera, ArcDaily, Behance, Issue, Pinterest gibi sitelerden faydalanabilirsiniz.
7. Geliştirdiğiniz projenin her aşamasında multidisipliner davranın!
Peyzaj mimarlığı özelinde geliştirdiğiniz fikirlere farklı pencerelerden bakın. Sanal peyzaj, peyzaj demokrasisi, bilişim, peyzaj yönetimi, peyzaj sosyolojisi gibi çok yönlü üst başlıklarla ufkunuzu genişletin.
8. Yarışma kültürü edinin!
Dönem boyunca boş vakitlerinizde veyahut yaz tatillerinizde öğrenci yarışmalarına katılın. Önceleri ödül almış projeleri inceleyin. Bu sizin dönem içinde geliştireceğiniz projeye destek sağlayacaktır. Bilgilerinizi pratiğe dökmek için yarışmalar oldukça faydalı mecralardır. Katılabileceğiniz yarışmaları ArcDaily, Arkitera gibi sitelerin yarışma bölümlerinden takip edebilirsiniz.
9. İçinize sinen bir tasarımla keyifli bir dönem geçirin!
Naçizane tavsiyem çalışmalarınız boyunca alacağınız notu umursamayın. Keyif almaya bakın, tasarımınızı hayal edin, geliştirin. Dönem boyunca geliştiğinizi hissedecek adımlar atın ve bol bol gülümseyin :)
