Hızlı Git
Mimarlıkta cepheler, yapıların günlük hayatta görsel olarak en sık maruz kaldığımız ve gözlemlediğimiz birimleridir. “Mimari cephe” kavramı yapıların ilk önce göze çarpan ön yüzlerini tanımlasa da yan ve arka yüzleri için de kullanılır. Mimari tasarımda büyük bir yeri olan cepheler aynı zamanda şehirlerin de kimliğini oluşturmakta ve bu sebeple birçok tarihi bölgede sıkı kurallar ile koruma altına alınmaktadır. Biz de bugün sizlere 2016 yılında Hollanda’da uygulanan ve mimari cephe projelerinin göz alıcı bir örneği olan Crystal Houses projesinden bahsetmek istiyoruz.
Mimari Cephelerde Geleneksel Tuğladan Cam Tuğlaya
Crystal Houses olarak adlandırılan ve bugünkü yazımıza konuk olan bu yapı Hollanda’nın Amsterdam şehrinde yer almaktadır. Yapı, ismini Hollandalı tarihçi, şair ve oyun yazarı Pieter Corneliszoon Hooft’tan alan ve oldukça lüks markaların yer aldığı cadde olan PC Hooftstraat‘ta bulunur. Crystal Houses projesi ise başarılı bir mimarlık ofisi olan MVRDV tarafından gerçekleştirilmiştir.
Bugün Crystal Houses projesinin en azından bizler tarafından incelenmesinin en önemli sebebi ilgi çekici cephesi ve bu cephenin yeniden üretilmesi sırasında kullanılan malzemesidir. Daha detaya inecek olursak, Hollanda’daki tarihi binaların mimari özellikleri ile uluslararası mimari yaklaşımları birleştiren bu projenin cephesinde yoğun bir şekilde cam malzeme kullanılmıştır. Cephenin tasarımını ise yukarıya çıkıldıkça orijinal yapıların özelliklerini kaybetmeyecek şekilde cam tuğlalardan geleneksel terracotta tuğlalara doğru bir geçiş sağlanmıştır. Şimdi yazımızda bu cam malzemenin üretimi, cephe tasarımının gelişimi ve uygulanması ile ilgili detayları anlatacağız.
Tasarım Fikri
Crystal Houses projesinin arka planında yatan tasarım fikri dünyada açık veya kapalı alışveriş alanlarında özellikle küreselleşmenin de etkisiyle artan tekdüzeleşme ve kimlik kaybına bir çözüm bulmaktır diyebiliriz. Bildiğimiz üzere, bir mimar için en önemli adımlardan biri ise üzerinde çalıştıkları ve/veya onardıkları yapıların gerçek kimliklerini korumaktır. Crystal Houses cephe projesinin planlama sürecinde de yapıların orijinal özellikleri kaybetmeden modern çözümlerle ihtiyaç duyulan eksiklikler giderilmeye çalışılmıştır. Özellikle mimarlık ofisinin kurucu ortağı Winy Maas tarafından bu durum yıkılacak olanı daha da geliştirerek hayata geri döndürmek olarak tarif edilmiştir. Baştan aşağı çevre ile uyum sağlayan ve iletişim kurmayı hedefleyen Crystal Houses projesi, cam malzemeye de farklı ve şiirsel bir kimlik kazandırırken aynı zamanda tarihi ve önemli yapılarda gerçekleştirilen onarım projeleri için de mimarlara farklı bir yol sunuyor.
Uygulama Tekniği
Camdan oluşan bir cephe fikri oldukça modern görünmesine rağmen tasarlanan bu fikrin gerçekçi bir şekilde uygulanması için çeşitli araştırmalar yapmak da gerekiyordu. “Camdan cephe” gibi hassas ve göz alıcı tasarımı sağlıklı bir biçimde ortaya koymak için MVRDV, projeyi aralarında üniversite ekibi, mühendislik firması ve uygulayıcıların da olduğu bir grup ile iş birliği içerisinde yürütmüştür.
Crystal Houses projesinde cephede kullanılacak masif cam tuğlalar İtalya’nın Treviso ilindeki Resana’da bulunan Poesia Glass Studio tarafından özel olarak üretilmiştir. Özellikle cam üretimi ile bilinen Venedik’in yakınındaki Murano adasındaki özel el yapımı tekniklerden esinlenerek kurulan Poesia Glass Studio’nun ismi de İtalyanca şiir anlamına gelen poesia kelimesinden gelmekte ve Crystal Houses projesinin cephesini bir şiire dönüştürmektedir.
Crystal Houses projesinin araştırma ekibinde ayrıca Hollanda’da bulunan Delft Teknoloji Üniversitesi (Delft University of Technology), mühendislik ve danışmanlık firması ABT ve yüklenici Wessels Zeist bulunmaktadır. Birlikte cam tuğla gibi malzemeler cephe duvarı ile nasıl birleştirilmeli, cephenin hem estetik hem de sağlam ve dayanıklı olması nasıl sağlanır gibi kritik sorulara cevap aramışlardır. Cam tuğlaları bir araya getirmek için Almanya’da bulunan ve endüstriyel yapıştırıcılar konusunda uzman olan Delo Industrial Adhesives’ın yüksek mukavemetli, UV bağlı, şeffaf yapıştırıcısı tercih edilmiştir. Böylece cam tuğlalar geleneksel bir harca ihtiyaç duyulmadan birleştirilmiştir. Ayrıca, sürdürülebilir çözümlerin ve enerji üretiminin geliştirilmesi amacıyla enerji tasarrufu ve yenilenebilir enerji uzmanları CCS Energy Advice bu projeye yardımcı olmuştur.
Peki neden “cam”?
Cam tuğla tercihi ile ilgili son derece estetik bir görünüşe sahip olmasının yanı sıra arka planda yer alan birkaç önemli sebepten de bahsetmek istiyoruz. Mimari projeler tasarlanırken yeni uygulama ve malzeme teknikleri de sürekli olarak geliştirilmektedir. Geri dönüştürülebiliyor ve yeniden şekillendirilebiliyor olması cam materyalini oldukça çekici hale getirmektedir. MVRDV için de cam malzemenin diğer malzemelere göre daha kolay bir şekilde eritilmesi, yeniden kalıplanabilmesi ve tamamen geri dönüştürülebiliyor olması Crystal Houses projesinde tercih edilmesi konusunda oldukça etkili olmuştur. Böylece zaman içerisinde kullanım sonucu hasar gören bina cephesi kolay ve hızlı bir şekilde onarılabilecektir. Daha da iyi tarafı, cam tuğlalardan hasar görenlerin tek tek çıkartılabiliyor ve kolayca eritilip yeniden kalıplanarak tekrar kullanıma hazır getirilebiliyor olmasıdır. Böylece cephenin genelinde malzeme konusunda bir yaşam döngüsü ortaya çıkmakta ve muhtemel atık miktarı azaltılmaktadır.
Cam tuğla tercihinin bir diğer sebebi ise “dayanıklılık” olarak açıklanabilir. Farklı ve gelişime açık teknikler gerektiren Crystal Houses projesinin yaklaşık 10 kişilik uzman ekibi bir yıl boyunca her gün son derece hassas olan cam malzeme konusunda çalışmalar yapmıştır. Cephede kullanılacak malzemeler üzerinde yapı deneyleri yürüten Delft Üniversitesi’nin desteğiyle mimarlar, camın basınca karşı betondan daha dayanıklı olduğunu ve böylece yapısal kullanımlar için bir olanağa sahip olabileceğini de gözlemlemişlerdir.
Not: Crystal Houses projesi ile ilgili görseller, Archdaily’den alınmıştır (Daria Scagliola+Stijn Brakkee ve Poesia ekibine aittir)
