Yapısal Mimaride Ahşabın Kullanımı

Ahşap geçmişten günümüze kadar gelen herkes tarafından bilinen tasarımların vazgeçilmez bir parçası olan çok yönlü kullanıma sahip özel bir malzemedir. Ahşabın tarihi yolculuğunu baktığımız zaman insanların kolaylıkla ulaşım sağlayabildikleri, en temel ihtiyaçları olan barınma ve korunmanın yanında birçok alanda kullandıkları doğal bir malzemedir. İlk çağlarda yaygın olarak kullanıma sahip olup inşaat sektöründe en çok bilinen malzemeler olan beton ve çelikten daha önceleri kullanılmaya başlamıştır. 19. yy. da sanayi devriminin etkisi ile taş ve tuğlanın kullanımının yaygınlaşması, çelik ve betonarme sistemlerinin ortaya çıkması sonucunda ahşabın kullanımı azalmaya başlamıştır. Yüzyıllar arasındaki bu değişiminin tekrar ivme kazanması 2. Dünya savaşı döneminde yapay reçine ve tutkalın bulunması sonucunda tekrar bir popülarite yakalamış ve kullanımı yaygınlaşmıştır.

• 

Ekolojik Yapısalların Değerlendirilmesi

Günümüzde ahşabın kullanım alanları çok yönlü olmakla birlikte hem iç hem de dış mekanlarda kullanılmasına rağmen inşaat sektöründe betonlaşan yapısalların önüne geçememiştir. Bunların sebepleri arasında yanlış ve eksik bilgi kirlilikleri vardır. Bunlar insanlar tarafından çıkarılan orman yangınları ve tahripleri, düzensiz ve bilinçsiz ağaç kesimleri ve birçok faktör sonucunda ahşabın kullanımını kısıtlanmıştır.

• 

• 

Son dönemde teknoloji ve endüstrinin gelişimiyle birlikte, mimari ve sanatsal olarak ilham verici etkileyici tasarımlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Sürdürülebilirlik kavramıyla farkındalık kazandırılarak, doğru kullanım ve uygulama yapabileceğimiz yapısallar, çevre dostu projeler kazandırılmıştır. Nostaljik ahşap esintisi olan cafeler, İstanbul’un balat sokakları, tarihi Kastamonu evleri, Eskişehir tarihi odunpazarı evleri, Karadeniz’in yeşil dokusuyla manzarayı tamamlayan ahşap evlerin varlığı bize samimi ve geçmişi anımsatan güzel birer fotoğraf karesi olmaktan çıkıp sürdürülebilirliği olan doğayla uyumlu geri dönüşüme destek veren aynı zamanda gelecekte yaşanması mümkün olumsuzların önüne geçebilecek yenilikçi tasarımlara öncülük etmiş aynı zamanda modern ahşap yapısal örneklerinin ortaya çıkışını da  desteklemiştir.

• 

• 

• 

• 

Ahşap ve diğer doğal malzemelerin kullanılarak minimum seviyede enerji tüketimi ve kullanılan enerjinin doğal enerji kaynakları olması, doğa ve insan sağlığına uygun, inovatif fikirlerle birlikte çevre koşullarını iyileştirmek hedeflenmiştir. Bir bütün olarak ele alacak olursak inşaat aşamasında sadece malzeme seçimi değiştirerek, uygulama aşmasının basamaklarını da doğrudan etkileyen çok yönlü bir kazanım elde edilmiş olacaktır. Mesela kullanılan makine sayısı, işçi sayısı, ortaya çıkan hava kirliliği, maliyeti, ortaya çıkan geri dönüştürülemeyen atıkları ve daha birçok faktörü değiştirip, sonucunda insan sağlığı, çevre faktörü üzerinde etkisi olumlu yönde olan değişimler gözlemlenmiş olacaktır.

Dünyada ’ki 20.000’nin üzerindeki ağaç popülasyonu içerisinde ağaç türlerine göre birçok özelliklerin değerlendirip bölgenin iklim koşullarına uygun olan ağaç türleri seçilmelidir. Kullanılan bazı ağaç türlerine örnek verecek olursak çam, meşe, ceviz, dişbudak, kavak, selvi, sedir, göknar, gürgen uyum sağlayan şartlarda kullanılabilir.

Ahşap Koruma Yöntemleri

Biyolojik bir malzeme olan ahşabın farklı koruma yöntemleri vardır. Biyotik (böcek, termit, küf ve çürüklük mantarları vb.)  ve abiyotik faktörler (dış hava koşulları, yangın vb.)  olarak ikiye ayıracak olursak, doğal bir malzeme olan ahşabın uzun vadeli ve sağlıklı bir şekilde dayanıklılığını koruması için dış etkilere karşı macun, boya, vernik uygulamaları yapılırken biyolojik zararlılara karşı kimyasal koruma yöntemleri ile sorunların çözümü yapılır ve uzun yıllar koruma sağlanır.

Ahşap Kullanımının Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Avantajları:

• Ahşap diğer yapı malzemeleri ile kıyaslandığı zaman çok yönlü bir kullanıma sahiptir.
• Kolay kullanılabilir ve uygulanabilir özelliği sayesinde hem ekonomik hem zaman tasarrufu sağlar.
• Malzemelerin hafif olması kolay montaj ve taşıma özelliği ile kolay uygulanabilir.
• Lokal müdahale gerektiren deformeler yenilenebilir.
• Ahşabın temel malzemesi olan selülozun varlığı ile Isı yalıtımı konusunda avantajlı, basınca dayanıklı, taşıma kapasitesi yüksek, ağırlığı az olan bir malzemedir.
• Kimyasal etkilere asit ve yangın tehlikesine karşı dayanım gücü yüksektir.
• Özgül ağrılığı sebebi ile 8 şiddetinde bir depreme karşı dayanma gücü yüksektir.
• Sürdürülebilir, sağlıklı, uzun ömürlü çevre dostu doğal bir malzemedir.
• Konutların ısınması konusunda diğer yapısal malzemelerin harcadıkları enerjinin yaklaşık %35 daha az enerji harcayarak ahşap yapıları ısıtmak daha kolay ve ekonomiktir.

Dezavantajları:

• Suya karşı ve neme dayanıksızdır. Kullanılan ahşabın özelliğine göre suyu kolayca emip şişer ve sonrası için şekil bozukluklarına sebep olur.
• Böcek, mantar ve bakteri ahşabı seven çürümesine neden olan canlılar olup bunlara karşı koruma yöntemleri (emprenye) alınmalıdır.
• Sıcak ve soğuk hava koşullarına göre genleşmeye uğrayıp zamanla deforme olabilir.

Emprenye: Ahşabın Korunması ve bozulmasını önlemek amacıyla bazı işlemler yapılır. Bu işleme emprenye adı verilir. Emprenye, sıvı, katı ve gaz halinde olan maddelerin ahşabın bünyesinden geçirilme işlemidir.

Dünyada ve Türkiye’de Ahşap Kullanımı

Ahşabın dünyada popüler ve yaygın bir malzeme olarak kullanımına rağmen Türkiye’de yapısal mimaride kullanılan diğer malzemelerin gölgesinde kalmıştır. Dünyada ahşap yapısal örneklerini İsveç, Norveç, Finlandiya, Kanada, ABD, Japonya, Yeni Zelanda ve Avustralya’da çok sayıda kullanımını gözlemleyebiliriz. Özellikle deprem riski olan bölgelerde %42-%92 arasında ahşap taşıyıcı sistemler kullanıldığı yapılar çoğunluktadır. Türkiye’ de ise hızlı kentleşmeye bağlı olarak artan konut ihtiyaçları sonucunda kırsal alanlardan kentsel alanlara göçün başlamasıyla birlikte geleneksel sivil mimarinin geri planda kaldığı, betonlaşan yapısal mimari ile dikey mimarinin ön planda olduğu yapısallar gözlenmektedir. 

• 

• 

Ülkemiz diğer ülkelerle kıyaslandığı zaman yeterli olmayan yönetmelikler, Ar-Ge çalışmaları ve odun üretim sektörünün geri planda kaldığı ve yurtdışından temin edilmesi durumunda ekonomik olarak zorlandığı vb. sebeplerin sonucunda kullanımı güç duruma gelmiştir. Teknolojinin gelişimi ile birlikte ve sektörün uzmanların tarafından sürecin profesyonelce yürütülmesi aktif çalışmalar ile devam etmektedir.

Ahşap göz ardı edilmeyecek kadar değerli, her alanda kullanılabilen, görsel zevki ve insanlar üzerinde bıraktığı güven hissi ile bu kadar özel bir malzemenin yapısallarda ki kullanımın yaygınlaşması tartışılmaz derece büyük ve önemlidir.

Dünyadan ve Türkiye’den Modern Yapısal Ahşap Örnekleri

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Ahşap bana daha düzgün çalışmayı ve kolay çözümler bulmayı öğretti.

hermann kaufmann-mimar

Kaynaklar

• TMH – TÜRKİYE MÜHENDİSLİK HABERLERİ SAYI 427 – 2003/5AHŞAP: Mükemmel Bir Yapı Malzemesi Emine ERDOĞMUŞ
• Ahşap ve Ahşap Yapıların Dünü, Bugünü ve Yarını Past, Present and Future of Timber and Timber Structures Özlem ÇALIŞKAN1* , Erdem MERİÇ2 , Murat YÜNCÜLER            BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi 6 (1), 109-118, 2019
• https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/61361/mod_resource/content/0/imb4.pdf
• https://archeetect.com/ahsap-yapi-malzemesi-mimaride-ahsap-kullanimi/
• https://www.architecturaldigest.com/gallery/the-worlds-10-most-incredible-buildings-made-entirely-of-wood
• https://www.yesilodak.com/dunyanin-en-yuksek-ahsap-binasi-olacak
• https://weburbanist.com/2015/09/16/wooden-architecture-in-the-modern-world/
• http://interiordesignsmagazine.com/architecture/impressive-examples-modern-wooden-architecture/
• http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=368&RecID=2440
• https://www.muhendisbeyinler.net/dunyanin-en-buyuk-ahsap-gokdeleni-w350-tower/
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/725058

Bu yazı da ilginizi çekebilir:  Deneme Bonusları ve Kumarhane Stratejileri: Kazanmak için Akıllı Adımlar