Hayalinizdeki bahçeyi tasarlamak, onu tam anlamıyla hayata geçirebilmek ve sürekliliğini sağlamak zorlu bir takım 
uygulamaları da beraberinde getirir. Bahçecilik, gerçekten zor bir iştir, bilgili ve becerili olmanın yanında, uygun zaman faktörünü de göz önünde bulundurmak gerekir.
Bir bahçeden en iyi verimi alabilmek, istediğimiz çekici bahçeye kavuşabilmek, tasarım aşamasında seçilen bitkiler kadar, onlara yapılan bakım çalışmalarını da önemli hale getirir. Mevsimlerin ilerlemesiyle birlikte bitkilerde meydana gelen değişiklikleri kontrol altına almak, bunları önceden planlamak istediğimiz bahçenin sürekliliği bakımından çok önemlidir. İlgisiz bırakılan bir bitki alanında zamanla görsel etki azalır ve hayal kırıklıkları ortaya çıkar. Bahçenizi canlı tutmak ise yapacağınız birkaç uygulama ve dokunuş da gizlidir. Oluşmasını beklediğiniz tablo, tamamen sizin fırça darbelerinizin ürünü olmalıdır. Yapılan bu fırça darbelerinden birisi ise budamadır. Budama, kısaca istenmeyen hastalıklı ve yaşlı dalların kesilerek alandan uzaklaştırılması işlemidir. Bu amaçla bitkinin yenilenmesi, biçimlendirilmesi ve canlandırılması amaçlanır.
Yenileme amaçlı yapılan budama genellikle sağlıklı dokuyu etkileyerek gelişmeyi olumsuz etkileyebilecek ölü başların kesilmesi şeklindedir. Aynı zamanda bitkide bulunan bir hastalığın diğer kısımlara ilerlememesi için hastalıklı kısımlar ve ölü sürgünlerde bu yöntemle temizlenir. Ayrıca Altuni taflan(Euonymus japonica var. aurea) ve Süs iğdesi(Elaegnus angustifolia) gibi alacalı renkli yapraklı bitkilerde zaman zaman yeşil yaprakların varlığına rastlanır. Bu yapraklar bitkilerin kendi renklerinden uzaklaşmasına neden olur, bu nedenle yeşil yapraklar düzenli aralıklarla kesilmelidir. Bu uygulama aynı zamanda bir bakım budamasıdır. Şekillendirme budamaların da ise amaç; bitki tepe tacını yükseltmek ve ana hattı belirginleştirmektir. Genel olarak bakıldığında ise ağaçlar, çalılar, sarılıcılar ve güllerin kendilerine özgü farklı budama seçenekleri vardır ve her seçenek için farklı bilgi donanımına sahip olunması gerekir.
Ağaçlarda yapılan budama, ağacın olgun veya genç olmasına ya da iğne yapraklı veya yaprağını döküp dökmemesine göre farklılıklar gösterir. Olgun ağaçlarda amaç yaşlı dalları uzaklaştırıp gençleştirme yapmak, genç ağaçlarda ise tepe tacını yükseltmek ve ağacı olabildiğince güçlendirebilmektir. Bunun yanında iğne yapraklı ağaçlarda sıkışan dallar ve sürgünler budanırken, çatallanma yapan, hastalıklı ve kuru dallar uzaklaştırılır. Göknar(Abies sp.), Ladin(Picea sp.), Sedir(Cupressus sp.) ve Porsuk(Taxus sp. ) gibi ağaçlar budama yapılanlar arasındadır. Yaprak döken türlerde ise budama dikim sonrası biçimlendirme için oldukça önemlidir. Yaprak döken türlerin budaması; sürgün verme yetenekleri yüzünden iğne yapraklılara oranla daha olumlu sonuçlar doğurabilir.
Peyzaj düzenlemelerinde daha çok rengârenk çiçekleri ve yaprak renkleri için tercih edilen bitki grubu olan çalılarda ise budama amacı ağaçlarınkinden pek farklı değildir. Yalnız çalıların ağaçlara oranla daha kısa ömürlü ve boylu olmaları, bir kökten birden fazla gövde vermeleri budama işleminin daha dikkatli yapılmasını beraberinde getirir. Hangi türden olursa olsun ilk önce kuru, hastalıklı, yaşlı ve hasar gören dallar budanır, daha sonra çiçek verimini ve kalitesini artırmak için budamaya devam edilir. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken zamanın iyi ayarlanmasıdır, çünkü Kelebek çalısı(Buddleia davidii ) gibi bazı çalıların çiçekleri aynı yılın genç sürgünleri üzerinde oluşabilir. Örneğin; beyaz çiçekli otsu bir görünüme sahip olan Güzellik çalısı(Abelia floribunda) için budama nadiren de olsa Nisan-Mayıs ayları arasında yapılabilir. Herdemyeşil bir bitki olan ve koyu kırmızı meyve oluşturan Karayemiş(Laurocerasus officinalis) ise sürgünler uzamaya başlamadan ilkbahar başında budanmalıdır. Ayrıca ilkbaharda çiçeklenen Keçi sakalı türleri(Spirea sp.), Filbahri(Philadelphus latifolius ) ve Ilgın(Tamarix tedrandra) gibi bazı bitkiler çiçek veriminin artırılması için çiçeklenme döneminin hemen bitiminde bitkinin durumuna bağlı olarak budanmalıdır. Yaz boyunca çiçek açan Zakkum(Nerium oleander) ve Süs narı(Punica granatum) gibi bazı bitkilerde çiçeklenme döneminin hemen sonunda budanmalıdır.
Ağaç ve çalılardan sonra ise peyzaj tasarımına renk ve farklı bir boyut katan kameriye,
pergola ve duvarların olmazsa olmazlardan olan sarmaşıkların budaması da çiçeklenme dönemi bitiminde kurumuş ve istenmeyen dalların kesilmesi, şeklinde yapılır. Turuncu boru şeklinde çiçekleri olan Acem borusu’nda(Campsis radicans) kış sonunda çiçek açmış bütün dallar 3-4 göz yukardan kesilirken, mor renkli güzel kokan çiçekleri olan Mor salkım( Wisteria sinensis) çiçekleri bittikten sonra temmuz ayında budanır. Egzotik görüntülü bir çiçeğe sahip olan Çarkıfelek(Passiflora sp.) kuru dalların temizlenmesi şeklinde nisan ayında ve sarmaşık bitkilerin belki de en tanınmışı olan mor, beyaz ve pembe renkli çeşitleri bulunan orman asmasının (Clematis sp.) ilkbaharda çiçek açan türleri çiçekleri geçince, kışın açan türleri ise mart ayında budanmalıdır.
Ayrıca budama denilince akla ilk gelecek diğer bitkiler ise güllerdir. Çeşitli güzel renkli çiçekleri ile bir tasarımın vazgeçilmezi olan bu bitkiler her yıl budandıkça gençleşir ve ömürleri uzar. Türlerine göre budama şekilleri de farlılık görünür. Budama yapılırken ilk önce kuru, hastalıklı ve zayıf dallar kesilir, daha sonra sıkılaşmış bir formda ki bitkinin orta kısmından aralamalar yapılır. Üç yıllık bir gülün, her yıl eski dallarının üç de biri, bir gözün yukarısından yarım cm‘lik boşluk kalacak şekilde hafif eğik olarak kesilir. Genellikle ocak ve mart ayı arasında budanmalarına rağmen, yeni dikilen güller ilk yıl derin, bodur güller ise hafifçe budanmalıdır. Sarmaşık güller ise sadece şekillendirilmek için budanır.
Sonuç olarak, budama ile birlikte büyüme ve çiçeklenme arasında bir denge kurulur ve bu dengeyi korumak da budamanın görevidir. Belki de tasarladığınız bahçenin muhteşem görüntüsünü bozmamak ve devamlılığını sağlamak sizin ellerinizle can bulan makaslarınızın açılıp kapanmasında saklı olabilir. Neden olmasın?
