İnsan Biyoklimatik Konforu
  1. Anasayfa
  2. Kavramlar

İnsan Biyoklimatik Konforu

0
Reklam Sponsoru

Biyoklimatik konfor, insanın çevresel koşullara en az enerji harcayarak uyum sağladığı durumları ifade eder. Bu kavram, günümüzde üç ana yaklaşım altında incelenmektedir: Psikolojik yaklaşım, Termofizyolojik yaklaşım ve Vücut ısı dengesi yaklaşımı.

Psikolojik Yaklaşım: Bu yaklaşımda, biyoklimatik konfor, bireyin çevresindeki sıcaklık koşullarına dair algılaması ile ilişkilidir. Termal konfor, “bireyin çevresindeki ortamın sıcaklık durumundan memnun olması” olarak tanımlanır. Bu algı, kişinin ruh hali ve çevresel faktörlerle değişiklik gösterebilir.

Termofizyolojik Yaklaşım: Bu perspektif, termal konforu vücuttaki termal algılama sisteminin (termoreseptörler) deri ve hipotalamustaki uyarılara yanıtı ile açıklar. Termal konfor, “ısı algılayıcı uçlardan gelen sinyallerin minimum düzeyde olması” olarak ifade edilir. Sinir sisteminin sıcaklık uyarılarına maruz kalma düzeyi ne kadar azsa, konfor seviyesi o kadar yüksek olur.

Vücut Isı Dengesi Yaklaşımı: Bu yaklaşımda, termal konfor, “vücuda giren ve çıkan ısı miktarının dengede olması” ile ilişkilidir. Deri sıcaklığı ve terleme oranının uygun aralıkta bulunması gerekmektedir.

Serbest zaman aktiviteleri için tasarlanmış alanlarda ziyaretçilerin sayısı ve konfor düzeyleri, ortamın termal koşullarından etkilenmektedir. Örneğin, yapılan araştırmalar, biyoklimatik konfor algısının kalma süresi ile doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Termal konfor açısından olumlu özellikler taşıyan alanlarda daha fazla ziyaretçi bulunmakta ve kalma süreleri uzamaktadır.

Biyoklimatik Konfora Etki Eden Faktörler:

Çevresel Faktörler:

  • Hava sıcaklığı
  • Rüzgâr
  • Havanın nispi nemi
  • Güneş radyasyonu

Kişisel Faktörler:

  • Metabolik ısı
  • Cilt sıcaklığı ve nemi
  • Giysinin etkisi

Ekstra Faktörler:

  • İklime alışma durumu
  • Vücut boy-kilo oranı
  • Deri altı yağ tabakası
  • Yaş ve cinsiyet

Uzmanlar, biyoklimatik konfor açısından hava sıcaklığının hangi aralıkta olması gerektiği konusunda değerlendirmelerde bulunmaktadır. Türkiye’deki araştırmalar, insanların rahat bir ortamda bulunması için sıcaklık değerlerinin 16,7°C ile 24,7°C arasında olması gerektiğini ortaya koymuştur. Ayrıca rüzgâr hızının 6 m/sn’den az olması ve bağıl nemin %30-%70 arasında olması gerektiği vurgulanmaktadır.

Bu yazı da ilginizi çekebilir:  Erozyonla Mücadele: Peyzaj Tasarımıyla Toprak Kaybını Önleme Stratejileri

Bir mekândaki biyoklimatik konforun belirlenmesi için öncelikle sıcaklık, bağıl nem, radyasyon ve rüzgâr durumu değerlendirilmelidir. Sıcak gün sayısı, yağış durumu ve hava kirliliği gibi diğer faktörler de insan konforunu etkileyen unsurlar arasındadır.

Günümüzde hidroloji, tarım ve ekoloji gibi birçok disiplinde farklı iklim parametreleri kullanılmakta olup doğru veriler yalnızca meteoroloji istasyonlarından elde edilebilmektedir. Ancak alansal dağılım gösteren iklim parametrelerine olan ihtiyaç artmaktadır. Bu nedenle Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), iklim çalışmalarında önemli bir araç haline gelmiştir.

Yüksek sıcaklıklar ve yüksek bağıl nemin bir arada bulunması insan konforunu olumsuz etkileyebilir. İklim konforunun belirlenmesi amacıyla çeşitli meteorolojik parametreler göz önünde bulundurularak teorik ve uygulamalı indeksler geliştirilmiştir. Bu indekslerden bazıları; Efektif Sıcaklık İndeksi (ET), Yeni Yaz İndeksi (SSI), Sıcaklık-Nemlilik İndeksi (THI) gibi örneklerdir.

Biyoklimatik konforun belirlenmesi üzerine yapılan çalışmalar Türkiye’de 1960’ların sonlarına kadar uzanmaktadır. Berköz’ün 1969 yılında uygun tavan yüksekliğini belirlemek için geliştirdiği yöntemden başlayarak birçok araştırmacı farklı iklim değerlerini saptamıştır.

Sonuç olarak, biyoklimatik konforun sağlanması için çevresel koşulların yanı sıra bireysel faktörlerin de dikkate alınması gerekmektedir. İklim değişikliği ile birlikte bu faktörlerin etkileri daha da belirgin hale gelmektedir; bu nedenle sürdürülebilir planlama ve tasarım yaklaşımlarının benimsenmesi büyük önem taşımaktadır.

Referanslar:

[1] https://ppl-ai-file-upload.s3.amazonaws.com/web/direct-files/48332050/13965062-2940-4654-b9b0-d281eaf9b92f/paste.txt
[2] https://www.actabiologicaturcica.com/index.php/abt/article/download/851/843
[3] https://www.e-flux.com/architecture/after-comfort/576415/the-city-as-an-open-air-classroom/
[4] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10616657/
[5] https://www.mdpi.com/2073-4433/15/11/1375
[6] https://www.nature.com/articles/s41598-020-68297-4
[7] https://www.sgligis.com/gis-trends-in-2024/
[8] https://www.researchgate.net/publication/356608441_Determining_the_relationships_between_climatic_elements_and_thermal_comfort_and_tourism_activities_using_the_tourism_climate_index_for_urban_planning_a_case_study_of_Izmir_Province
[9] https://www.academia.edu/82317871/Mapping_of_bioclimatic_comfort_for_potential_planning_using_GIS_in_Aydin
[10] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2375772
[11] https://www.nature.com/articles/s41598-024-65794-8
[12] https://intapi.sciendo.com/pdf/10.2478/cee-2024-0046
[13] https://www.researchgate.net/publication/310757342_Mapping_of_bioclimatic_comfort_for_potential_planning_using_GIS_in_Aydin
[14] https://fedarene.org/event/international-conference-on-bioclimatic-materials-and-buildings/
[15] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6267111/
[16] https://www.researchgate.net/publication/334442783_Exploring_Design_Principles_of_Bioclimatic_Architecture_and_Double_Skin_Facades_as_A_Convincing_Tool_for_Energy_Saving
[17] https://www.researchgate.net/figure/The-change-of-bio-climatic-comfort-zones_tbl1_376153065
[18] https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=42308
[19] https://www.researchgate.net/publication/362074605_Bioclimatic_Architecture_as_a_Design_Approach_for_High_School_in_Gedebage_Bandung_City
[20] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4407276
[21] https://www.mdpi.com/2075-5309/13/12/3050
[22] https://www.researchgate.net/publication/379942692_Machine_learning-based_predictive_model_for_thermal_comfort_and_energy_optimization_in_smart_buildings
[23] https://www.researchgate.net/publication/356943585_A_Review_of_Bioclimatic_Comfort_Areas_Determined_by_the_New_Summer_Index_in_Terms_of_Tourism_in_Antalya
[24] https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2083866
[25] https://www.researchgate.net/publication/258629365_Designing_Open_Spaces_in_the_Urban_Environment_a_Bioclimatic_Approach
[26] https://www.construction21.org/articles/h/conference-focused-on-bioclimatic-buidings-and-materials-in-morocco-on-may-2023.html
[27] https://www.researchgate.net/profile/Krzysztof-Blazejczyk/publication/285683104_New_climatological-and-physiological_model_of_the_human_heat_balance_outdoor_MENEX_and_its_applications_in_bioclimatological_studies_in_different_scales/links/5669893108ae1a797e375692/New-climatological-and-physiological-model-of-the-human-heat-balance-outdoor-MENEX-and-its-applications-in-bioclimatological-studies-in-different-scales.pdf
[28] https://dergipark.org.tr/en/pub/jarnas/issue/78006/1197995
[29] https://www.researchgate.net/publication/49711881_Thermal_comfort_modelling_of_body_temperature_and_psychological_variations_of_a_human_exercising_in_an_outdoor_environment
[30] https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1420326X14526909
[31] https://rgsa.openaccesspublications.org/rgsa/article/download/7730/3534/27186
[32] https://www.researchgate.net/publication/356608441_Determining_the_relationships_between_climatic_elements_and_thermal_comfort_and_tourism_activities_using_the_tourism_climate_index_for_urban_planning_a_case_study_of_Izmir_Province
[33] https://drarch.org/index.php/drarch/article/download/100/87/1372
[34] https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/46408
[35] https://www.researchgate.net/publication/272671515_An_Assessment_of_Thermal_Comfort_in_Multi_Storey_Office_Buildings_in_Ghana
[36] https://www.researchgate.net/publication/366863354_Investigation_Of_Bioclimatic_Comfort_Structure_In_Mugla_With_The_Help_Of_Geographical_Information_Systems_OZ
[37] https://www.researchgate.net/figure/Location-of-the-5-Algerian-cities-selected-for-the-study_fig1_321714537
[38] https://drarch.org/index.php/drarch/article/view/100
[39] https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4303472
[40] https://www.researchgate.net/figure/a-Bioclimatological-brochure-for-the-tourism-industry-in-Barcelona-b-Bioclimatological_fig7_343955089
[41] https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1181823/evaluation-of-bioclimatic-comfort-area-with-heat-index-a-case-study-of-kocaeli
[42] https://www.hrpub.org/download/20231130/CEA26-14834513.pdf
[43] https://www.researchgate.net/figure/Graph-showing-measured-skin-temperature-ambient-DBT-and-RH-during-Experiment-01_fig3_272917118
[44] https://www.researchgate.net/publication/364188737_Analysis_of_Bioclimatic_Comfort_Conditions_with_Tourism_Comfort_Index_in_Aydin_Province
[45] https://www.researchgate.net/figure/Manners-of-heat-loss-in-a-hot-environment-Adapted-by-authors-from-Heat-waves-risks-and_fig1_261729057
[46] https://dergipark.org.tr/en/pub/ijeg/issue/69401/988452
[47] https://www.researchgate.net/publication/387551823_Determination_of_the_Summer_of_Bioclimatic_Comfort_Criteria_in_the_Landscape_Planning
[48] https://acikerisim.kastamonu.edu.tr/entities/publication/a49598d1-7885-4c62-8308-4bf9a346cf49
[49] https://www.academia.edu/29886116/Mapping_of_bioclimatic_comfort_for_potential_planning_using_GIS_in_Aydin
[50] https://ideas.repec.org/a/spr/endesu/v20y2018i1d10.1007_s10668-016-9885-5.html
[51] https://agrifoodscience.com/index.php/TURJAF/article/view/6417
[52] https://ouci.dntb.gov.ua/en/works/96OzdkB7/
[53] https://www.igipz.pan.pl/research-problems-crd.html
[54] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/gcb.15825
[55] https://www.researchgate.net/publication/369850237_Monitoring_Past_and_Future_Trends_of_Urban_Heat_Island_with_Geographic_Information_Systems_Sample_of_Amasya_City

Bu yazı da ilginizi çekebilir:  Yeni Nesil Mimari

Bahçe ve Peyzaj Dijital Dergisi

Yazarın Profili

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir