Hızlı Git
İnsanoğlunun doğaya olan müdahalesini sınırlandırmayı ve en aza indirmeyi hedefleyen sürdürülebilir mimari yaklaşımı gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Doğanın bize sunduğu iklim, su veya arazi özellikleri gibi faktörler ile mücadele etmek yerine onları anlamaya çalışmalıyız. Böylece doğa ile uyumlu şekilde tasarlanan projeler ile daha uzun süreli ve faydalı çözümler elde edebiliriz.
Bugünkü yazımızda bulunduğu coğrafyanın özelliklerine uyumlu olacak şekilde tasarlanan ve sürdürülebilir tasarım ilkelerinin ön planda tutulduğu bir fabrikadan bahsedeceğiz. Jakob Fabrikası’nın sürdürülebilir tarafının yanı sıra bizim ilgimizi çeken özelliği tamamen yeşil bir cepheden oluşuyor olmasıdır. İsviçre merkezli bir üretici firma olan Jakob Halat Sistemleri’nin*, Vietnam’da hizmete sunduğu ve bitkilendirilmiş cephesi ile öne çıkardığı Jakob Fabrikası, hem farklı toprakları deneyimleme olanağı sunmuş hem de Vietnam’daki tasarımlara sürdürülebilirlik açısından öncü olmuştur.
*Jakob Rope Systems
Tasarım Ekibi
İsviçreli mimarlık ofisleri rollimarchini architekten ve G8A Architects’in iş birliği ile gerçekleşen Jakob Fabrikası’nın sürdürülebilirlik anlayışı ile oldukça yenilikçi ve çevre dostu bir tasarım ortaya çıkmıştır. 20 yılı aşkın süredir projeler hayata geçirmekte olan Rollimarchini architekten her geçen gün büyüyen, genç ekibi ile karşımıza çıkmaktadır. Konut, okul binası, stadyum, fabrika gibi çeşitli mimari projelerde görev alan rollimarchini architekten tasarımlarını inşaat yönetiminden kentsel planlamaya kadar birçok alanda değerlendirerek ortaya çıkartmaktadır.
Tasarımda görev alan diğer mimarlık ofisi G8A Architects ise ilk olarak 2000 yılında İsviçreli iki yeni mezun mimar olan Manuel Der Hagopian ve Grégoire Du Pasquier’in Cenevre’de 6 mimar ile group8 adı verilen kolektifi oluşturması ve mimari fikirlerini paylaşmaları ile ortaya çıkmıştır. Sonrasında iki mimarın Asya’daki girişimci enerjiden etkilenerek Hanoi’de (Vietnam) bir stüdyo açması ve doğu ile batı arasında iletişim kurması ile sürdürülebilir, çevre dostu ve yenilikçi projeler ortaya çıkmıştır.
Zemin Kat Planı 
Üst Katlara Ait Plan 
Kesit
Jakob Fabrikası’nın Konumu ve İşlevi
Jakob Fabrikası Vietnam’ın ekonomik başkenti ve önemli bir şehri olan Ho Chi Minh City’nin 50 kilometre kuzeyinde bulunmaktadır. Yapı, bir endüstriyel parkın merkezinde yer alması sebebiyle sanayileşmenin etkisi altında kalmaktadır. Vietnam, 1986’da gerçekleştirilen ekonomik değişim politikası ile özel sektörü desteklemiş ve sanayi olanaklarını güçlendirmiştir.
Ekonomik anlamda başarılı bir ilerleme kaydeden ülkede ekonomik kazanç öylesine önemli hale gelmiştir ki çeşitli düzenlemeler çevreye olan etki ve müdahale düşünülmeden kabul edilmiş ve uygulanmıştır. Doğal olarak bu eylemlerin sonucunda önceden geçirgen ve verimli arazilerin bulunduğu bölgeler çevreye son derece zararlı, doğayı kirletici inşaat uygulamalarına da maruz kalmıştır.
Bu bölgeler zamanla geniş ve geçirimsiz zeminlerle dolmuştur. Öyle ki son on yılda Vietnam’ın kuzeyinden güneyine doğru şehir merkezlerinin dış çeperlerine inşa edilen endüstriyel alanların sayısı da ikiye katlanmıştır. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda Jakob Fabrikası’nın geçirgen yapısı bahsi geçen zararlı inşaat uygulamalarına karşı çevre dostu bir alternatif olarak sunulmuştur.
Jakob Fabrikası Projesi’nin Amacı
2015-2019 yılları arasında tasarımı ve uygulaması gerçekleştirilen Jakob Fabrikası binası, İsviçre’nin önemli çelik halat üreticilerinden Jakob Halat Sistemleri tarafından kullanılmaktadır. Bern merkezli olan bu fabrika kapsamında hem bireysel hem de endüstriyel kullanımlar için özel yapım çelik halatların üretimi gerçekleştirilmektedir. Endüstriyel kullanımın yoğun şekilde görüldüğü bu yapının projelendirilme işleminden uygulanmasına kadar tüm süreçte sürdürülebilirlik ilkelerinden faydalanılmıştır.
Jakob Fabrikası ve Sürdürülebilir Tasarım İlkeleri
Mimari ekiplerin Vietnam’da 30.000 m2’lik bir araziye tasarladığı ve uyguladığı Jakob Fabrikası, bölgenin iklim ve doğal çevre koşullarının etkisine uygun olacak şekilde düşünülmüş ve tropikal kuşağın problemlerine çözüm üretilerek tasarlanmıştır. Bu sebeple Jakob Fabrikası projesi, bölgenin dikkat çeken tasarımlarından biri haline gelmiştir.
Jakob Fabrikası’nın tasarımına geçmeden önce tropikal kuşaklarda tercih edilen geleneksel mimari ve özelliklerini incelemek fabrikanın tasarımını daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Tropik coğrafyaların iklim özellikleri sebebiyle bu bölgelerde özellikle doğal hava sirkülasyonuna ve doğal ışığın kullanılmasına olanak sağlayan yaklaşımlar benimsenmektedir. Ayrıca, aşırı yağışlı havalarda yağmur suyunun uzaklaştırılmasını ve sıcak havalarda ise evin ısısını azaltmasını sağlayan çatı sistemleri gibi birçok tasarım kararı da önem taşımaktadır. Doğru bir tasarım ve planlama sayesinde yapay aydınlatma ya da havalandırma sistemlerine duyulan ihtiyaç da büyük ölçüde azaltılmaktadır.
Yeşil bir inciye benzetilen Jakob Fabrikası da bulunduğu coğrafyanın özellikleri ve yukarıda belirttiğimiz ilkeler ön planda tutularak tasarlanmıştır. Üç kattan oluşan fabrika; üretim binası, yönetim birimi, malzemeler için depo ve otopark içermektedir. Ayrıca, yapının merkezinde meydanı andıran geniş bir avlu bulunmaktadır. Bu verilere ek olarak, fabrikanın dikkat çeken yanı ise bitki materyali ile zenginleştirilen yeşil cepheleridir diyebiliriz.
Cephe üzerindeki bitkiler, güneş ışığı ve suya dayanıklı bir malzeme olan geotekstil üzerine yerleştirilmiştir. Bu yeşil cephelerin çevreye olan faydaları ise yağmura ve aşırı sıcaklara karşı bir bariyer oluşturması, geçirgen olan bu sistem ile aynı zamanda havanın yapı içerisinde dolaşımı sağlaması ve hava sıcaklığını düşürmesi olarak gösterilebilir. Aynı zamanda toz ve diğer parçacıkların bitkiler tarafından tutulması da mevcut havanın temizlenmesini desteklemektedir.
Tropikal kuşağın mimarideki bir diğer etkisini ise yapının strüktüründe görebiliriz. Asma yapı, zeminden çatıya uzanan iki katmanlı bir halat ağı ile desteklenmektedir. Özellikle alan tasarrufunu hedefleyen mimarlar, fabrikanın kullanılacak mekanlarını üst üste bindirilmiş latalar üzerine yerleştirmiş ve yenilikçi bir dikey yoğunlaştırma stratejisi uygulamıştır. Böylece, tasarımı dikey yörüngede yoğunlaştırılan projede gereksiz alan kullanımı önlenmiş, alan tasarrufu sağlanmıştır.
Yeşil cephenin tamamen modüler iç duvarlar ile birleştirilerek çalışma alanlarının oluşturulması ve yapı içerisinde akıllıca dağıtılması, Jakob Fabrikası çalışanları için hem verimli çalışma alanları sağlar hem de iş aralarında vakit geçirebilecekleri rahatlatıcı açık alanlar sunar. Sürdürülebilir inşaat yöntemleri ve yeşil cephesi ile Vietnam’da öncü bir girişim olarak karşımıza çıkan Jakob Fabrikası tamamen doğal havalandırmalı üretim alanlarının sunulduğu ilk projedir.
