”Karminin Sırrı: Cochineal”
  1. Anasayfa
  2. Bilim

”Karminin Sırrı: Cochineal”

0
Reklam Sponsoru

– Cochineal (Koşinil) ve Karminin Elde Edilmesi:

Cochineal,  ”Dactylopius coccus” veya Türkçe ismiyle ”Koşinil” , ”Opuntia” kaktüslerinin hemen hemen hepsinin üzerinde sabit kümeler halinde bulunan, bu kaktüslerden beslenen, Amerika’nın tropikal, suptropikal bölgelerinde ve Güney Amerika’nın dağlık bölgelerinde ”Opuntia (Dikenli armut)” üzerinde yaşayan küçük bir böcektir. Peki Cochineal insanlık için neden önemlidir ?

Cochineal bir eklembacaklıdır. Erkek ve dişi bireyleri bulunmaktadır. Görselde erkek ve dişi bireyleri görmektesiniz. Erkek birey büyük ve kanatlıyken, dişi bireyler ise daha geniş ve küçüktür. Cochineal hayatının tamamını ana konakçısı olan yukarıda bahsettiğimiz ”Opuntia” kaktüsleri üzerinde asalak olarak devam ettirir. Bahsettiğim üzere Amerika’nın tropikal, suptropikal ve Güney Amerika’nın dağlık bölgelerinde doğal ortamında çoğalırken, kültürel olarak da yetiştirilmektedir. Ele aldığım konu ise daha çok bu yetiştirme kısmı olacaktır. Peki Cochineal böceğinin renklerle hatta kırmızı renkle bağlantısı nedir ?

Cochineal böceğinin dişi bireyleri ve dişi bireylerin yumurtaları, yırtıcı böceklerden korunmak için bir yöntem geliştirerek kırmızı bir kimyasal olan karminik asiti üretir. Doğal kırmızı boyayı elde etmenin temel yolu bu canlıda bulunan asıl boyar madde olan karminik asiti elde etmekten geçmektedir.


blank
Cochineal ve Ürettiği Karminik Asit

Peki bu kırmızıyı elde etmek için üretim çiftliklerinin kurulduğunu biliyor muydunuz ?

Basitçe anlatacak olursak şöyle özetleyebiliriz. Cochineal böceğinden bahsettik, yaşamını sürdürebilmesi için böceğe konakçı olan bitkilerden bahsettik. Bunlar bir araya geldiğinde üretim çiftlikleri hemen hemen kurulmuş oluyor. Üretim şu şekilde gerçekleşmektedir. Mevcut bitkinin üzerine ”Zapotek” yuvaları adı verilen sepetlerin asılması ve bu sepetlere doğurgan dişi bireylerin eklenmesi sonucu uçamayan dişiler, kanatlı erkek bireylerle çiftleşirler. Çiftleşme sonucu kaktüslerin üzerindeki Cochineal böceği sayısı artmakta ve istenen karmin özü üretimi için gerekli şartlar sağlanmaktadır.

blank
Böceklerin Ana Konakçıdan Süpürülerek Toplanması (Mezoamerikan Cochineal topluyor.)
blank
Opuntia ficus indica – Zapotek YuvalarıKanarya Adaları

Görselde ”Zapotek” yuvası adı verilen sepetler görülmektedir. Bu sepetlerde Cochineal böceği çoğaltılması yapılarak boyar madde olan karminik asit elde edilmektedir. Bu karminik asidin elde edilmesi içinse Cochineal dişi bireyleri ve yumurtalarına belirli başlı işlemler uygulanmaktadır. Bu işlemler şu şekildedir,

Öncelikle Cochineal dişi bireyleri ve yumurtaları 90 günlük süreçten sonra kaktüslerden süpürülerek toplanır, daha sonra Cochineal böcekleri suda kaynatılarak öldürülür ve vücut ağırlığının yaklaşık %30’una kadar kurutulur. Kurutulan Cochineal böcekleri toz haline getirilir. 1 kg boyanın üretimi için yaklaşık 70.000 Cochineal gerekmektedir. Toz haline getirilen Cochineal böcekleri suda kaynatılarak kırmızı boyanın ana maddesi olan karmin özü elde edilir. İstenilen kırmızının tonuna göre çözeltiye farklı kimyasallar eklenmektedir.

blank
Böceklerin Toz Haline Getirilme İşlemi
blank
Karmin Özü

Şimdi ise Cochineal böceğinin Türkiye’de de yetişen ve konakçısı olan bitkilerden birinin botanik özelliklerinden bahsedelim. Opuntia türlerinin hepsinden bahsedecek olursak konuyu çok dağıtmış oluruz. Ben bu yazıda ”Opuntia ficus indica” türünü ele alacağım.

Opuntia ficus indica (Diken inciri-Firavun inciri)

blank
Opuntia ficus indica (Çiçek)
blank
Opuntia ficus indica
blank
Opuntia ficus indica (Meyve)

Opuntia kaktüsleri dünyada en tanınan ve yaygın kaktüs türünü oluştururlar. Doğal olarak diğer kaktüsler gibi, dünyanın batı yarı küresine aittirler. 15. yüzyıl sonunda Avrupalılar tarafından keşfedilip, dünyanın diğer kısımlarına taşınmışlardır.

Çalı veya ağaç şeklinde gelişebilen ”Opuntia ficus indica” 6 m boylanabilir.”Opuntia ficus indica” türünün meyvesi yenebilir. Gövde segmentleri gri-yeşil veya yeşil renktedir. Çiçekleri kase şeklindedir. İyi drenajlı topraklarda ve tam güneşlenme durumunda iyi gelişim gösterirler. Kuraklığa dayanıklıdır. Az bakım gerektirmesinden ötürü xeriscape bahçeleri, Akdeniz bahçeleri ve çöl bahçeleri için mükemmel bir bitkidir. Güney Afrika, Avustralya ve Akdeniz çevresinde yetişmektedir.

Bu yazı da ilginizi çekebilir:  Yaşasın Mimari Belgeseli

Kırmızı boya yapımında kullanılan Cochineal böceğinin ana konakçısı olduğu için, ”Opuntia ficus indica” özellikle Kanarya Adaları’nda bu böceğin yetiştirilmesi amacı ile de kullanılmaktadır. Meyveler çiğ olarak tüketilebildiği gibi, reçel, marmelat yapımında da kullanılır.

Çok yayılıcı olduğundan Güney Afrika’da dikenli olan tür yasaklanmış, dikensiz olana ise izin verilmektedir. Avustralya’da da yayılmasının önlenmesi için tedbirler alınmıştır.

blank
Kanarya Adaları’nda Büyüyen Bir Cochineal Dişi kümesi

– Karminik Asit ve Karmin:

Karminik asit, karmin pigmentinin kimyasal bileşenlerinden biridir ve doğal bir renklendirici olan karminin elde edilmesinde kullanılır. Karminik asit ve karmin birbiriyle ilişkilidir, ancak aynı şey değildirler. Karmin pigmenti, karminik asit dahil diğer bileşenlerle birlikte karminin temel bileşenidir. Yazımın üst kısmında zaten karmin özünün nasıl elde edildiğinden bahsetmiştim. Şimdi ise karminin geçmişten günümüze tarihi ve kullanım alanlarını inceleyelim.

blank

– Karminin Tarihsel Süreci

Karmin pigmenti, antik dönemlerde Meksika ve Orta Amerika bölgelerinde yaşayan yerli halklar tarafından üretiliyordu. Bu bölgelerdeki ”Opuntia” kaktüsleri üzerinde bulunan Cochineal böcekleri, karmin pigmentinin temel kaynağıydı.

Karmin pigmenti İspanyol İmparatorluğu fetihlerinden ve ticaretinden dolayı daha sonra diğer Avrupa ülkeleri tarafından da kullanılmaya başlandı. Bu pigment, kumaş boyama, resim yapma ve yazma mürekkepleri gibi birçok farklı uygulamada kullanıldı.

Karmin pigmenti, Avrupa’da ve diğer bölgelerde yüzyıllar boyunca büyük bir popülerlik kazandı. Özellikle kumaş boyama endüstrisinde ve ressamların çalışmalarında tercih edilen bir renklendirici maddesi haline geldi. Ticaret dünyasının en gözde ürünlerinden biri oldu. Meksika’nın gümüşten sonra en değerli ikinci ihracatı oldu.

19. yüzyılda, kimya biliminin gelişmesiyle birlikte sentetik renklendiricilerin kullanımı arttı ve doğal karmin pigmentinin yerini alarak endüstriyel ölçekte renklendirme işlemlerinde kullanılmaya başlandı.

Günümüzde, karmin pigmenti hala bazı gıda ürünlerinde, kozmetik ürünlerinde ve tekstil endüstrisinde doğal bir renklendirici olarak kullanılmaktadır.

blank
İngiliz ”Kırmızı Ceketlilerin” Kendine Özgü Üniforması
blank
”Katalolik Kilisesi’nde Otorite Sembolü” Din Adamı Kıyafetleri
"Karmin, Avrupa'da ve ötesinde uluslararası bir güç sembolü haline geldi. İspanyollar, 18. yüzyılın sonlarına kadar bu pigmentin gerçek kaynağını gizledi ve Avrupalı biyologlar tarafından bir böcek olduğu keşfedilene kadar kontrol altında tuttu. Ancak 19. yüzyılda, sentetik boyaların kullanımı yaygınlaştı ve karminin yerini büyük ölçüde almaya başladı."

– Karmin Başyapıtları

blank
Yatak Odası  (1888), Vincent Van Gogh, Fransa
blank
Müzisyenler  (1595), Caravaggio, İtalya
blank
Şeytan Tarafından Ayartılan Aziz Gül  (1695-1697), Cristobal de Villalpando, İspanya
blank
Aziz Thomas’ın İnançsızlığı  (1601–1602), Caravaggio, İtalya
blank
Agostino Pallavicini’nin Portresi  (1621), Anthony van Dyck, Hollanda
blank
Isabella Brant’ın Portresi  (1625–1626), Peter Paul Rubens, İtalya
blank
Aziz Jerome Akademik Olarak  (1610), El Greco, İspanya
Cochineal ve Meksika Dünyayı Nasıl Kırmızı Gördü ?
Cochineal ve Karmin Üretim Aşamaları
Cochineal Geleneksel Kullanımı
Cochineal Dünya’nın Neresinde ?

Yazı Kaynakları
World History Cochineal
Harvard Cochineal
Palmiye Merkezi - Opuntia ficus indica ve Cochineal

Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü

Yazarın Profili

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir