Kent Parkları: Kent İçi Mini Parklar (Parkletler) ve Yararları

Kent aktörleri olan yerel yönetimler kentsel birçok soruna çözüm üretmek için seçilmiş kişilerdir. Kent yöneticilerinin görevleri yol, alt yapı, su vb. çalışmalar olmakla birlikte sokakların tasarımından da sorumludurlar. Şehirlerde insan yoğunluğunun her geçen gün artması ile sokaklar değişime uğramaktadır. Sokaklardaki bu değişim şehirlerin tasarımı için çok önemlidir. Kent parkları bu değişimin içerisinde biçimlenen ve insanlar tarafından gereksinim duyulan alanlardır.

Kent parklarının yapılmış birçok tanımı bulunmakla birlikte; kent insanının zaman geçirebileceği, erişilebilirlik bakımında yakın olan, yeşil bir dokunun bulunduğu, rekreasyonel faaliyetlerin gerçekleştirilebileceği işlevsel alanlara sahip mekanlar olarak tanımlanabilir. Kent parklarında amaç kent insanını sosyal yaşama özendirmek ve insanlar arasındaki sosyal etkileşimi arttırmaktır. Kent parklarını tarihi 17. yüzyıla kadar uzanmaktadır. O devirlerde kentsel planlama olmayıp kraliyetin ihtiyaçları için kurulmuş yeşil alanların halka açık hale getirilmesi ile kent parkları kavramı ortaya çıkmıştır [2].

Parkletler (mini Parklar) ise, geniş sokak ve caddelerde oluşturulmuş küçük parkcıklardır. Birkaç tane canlı obje ve kent mobilyası bu alanlarda yer almaktadır. Mini parklar düşüncesi ilk San Francisco’da doğuştur. Hızla artan nüfus ile kentler kullanıcının ihtiyacına göre şekillenmesi ve işlevsel şekilde planlanması düşüncesi ile kent içinde mini parklar oluşturulmaya başlanmıştır. Araç, yaya ve bisikletlilerin kent içerisinde daha rahat hareket edebilmeleri, sokak ve caddelerin daha güvenli olduğu mekanlar düşünülmektedir. Oluşturulacak bu parklar uygulanması planlanan alanların özelliklerine göre şekillenmektedir [1].

Parketlerin başlıca yararları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Caddelerin sahip oldukları potansiyellerin değerlendirilmesini sağlar ve bu alanlar için farklı kullanım olanakları sağlar,
• İnsanları bisiklet kullanımına yönlendirir,
• Yayalar için güvenli alan oluşturur ve bu alandaki etkinlilerini artırır,
• O alanda bir araya gelen kullanıcıları birbirleri ile etkileşim ve iletişimini artırır,
• Caddedeki esnafı (yerel işletmeler) destekler.

San Francisco dışında birçok şehirde ve ülkede “mini park” kavramı hızla yayılmaktadır. Örneğin Montreal kentinde geri dönüşüm konusunda yapılmış çalışmalardan olan atık materyaller ve konteynırlar parklet alanlarında değerlendirilmiştir ve aşağıda gösterilmektedir.

Başka bir örnek olarak New York kentinde ise kent içindeki araç yoğunluğundan dolayı hareket kısıtlılığı sebebi ile her yaş kullanıcıya hitap eden parkletler oluşturulmuştur. Bu sayede sokak aralarında atıl sayılabilecek durumdaki otoparklar, pasif, geniş ya da dar mekanlar potansiyeli artırılarak kent kullanıcısına sunulmuştur.

Türkiye’de bu konuda yapılmış uygulamalar bulunmamaktadır. Geçmişten günümüze kent planlamaları ilerisi düşünülerek yapılmamıştır. Özellikle büyük şehirlerde kontrolsüz nüfus büyümesi ile bu durum karmaşık hale gelmiştir. İnsanların barınma ihtiyacı ilk sırada yer aldığı içinde sosyal yaşamı kapsayan ihtiyaçlar alt sırada yer almaktadır. Şehirlerimizde düzenli sokak ve caddeler elde etmek için yeni kentsel planlar yapılmaktadır. Dolayısı ile parklet yapılabilecek geniş atıl alan yada az kullanılan otopark, sokak arası bulunmamaktadır.

Yapılacak kent planlarında şehir plancısı, peyzaj mimarı ve bağlantılı meslek disiplinleri bir arada çalışarak kentli ihtiyacına cevap verebilen mekanlar oluşturulmalıdır.

Kaynaklar

1. https://mimarliginonsozu.wordpress.com/2017/08/15/mini-parklar-parkletler/ (16/01/2020)
2. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ” Kent parkları.” Kentli Dergisi, yıl 8, sayı 27, Nisan -Mayıs – Haziran 2017, ISSN 2146-0566.