Hızlı Git
Birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan İstanbul; 1842 yılında Polonezköy’de de Polonlara ev sahipliği yapmış. Metropolün kuzeyinde, Beykoz ilçesinde bulunan Polonezköy; 3004 hektar alana sahip Polonezköy Tabiat Parkı’nın merkezinde yer almaktadır. 6360 sayılı yasa ile mahalleye dönüşmüş olmasına rağmen mevcut kırsal yapısını korumaktadır.
Bu yazımızda, artan nüfusun boğucu havasından kurtulmak isteyenlerin uğrak noktası olan Polonezköy’ü peyzaj değerleri ile ele alacağız.
Polonezköy Tabiat Parkı Köy Yerleşik Alanı
1842 yılında, nüfusu savaştan kaçan Polon askerlerin oluşturduğu köy, Prens Adam Czartoryski tarafından “Adampol” adıyla kuruldu. İlk başlarda geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağlayan köy, zamanla İstanbul tarafından keşfedilmeye ve avcıların uğrak noktası olmaya başladı. 1961 yılında karayolunun köye bağlanmasıyla turizm faaliyetleri arttı. Tarım ve hayvancılığın yerini turizm ve pansiyonculuk faaliyetleri aldı.
1994 yılında sit alanı, 1995 yılında ise Tabiat Parkı ilan edilmesi, doğal ve kültürel özelliklerinin korunmasını sağladı. Koruma amaçlı uygulama imar planına sahip olan köy yerleşik alanında Polon kültürüne ait izlere rastlamak mümkün. Yeni kuşakların topraklarını satarak köyü terk etmesi üzerine Polon nüfusu gün geçtikçe azalmakta (4). 2018 yılı itibari ile köy yerleşkesi 405 nüfusa sahipken; bunların yalnızca 50’si Polon kökenlidir.
Polon Kültürü
Köye ilk girdiğiniz andan itibaren Polon kültürünün etkisini hissetmeye başlarsınız. İlk önce Polon mezarlığı sizi karşılar ardından 1867 yılında inşa edilen Czestochova Meryem Ana Kilisesi. Polonezköy tarihine ışık tutan fotoğraf ve belgelerin bulunduğu Zofia Rızı Anı Evi arkasından gelir, burası yaşanmışlıkları derinlemesine hissedebileceğiniz eski bir Polon evi. Aynı zamanda köy içerisinde hâlâ eski görünümlerini koruyan evler de bulunmakta. Polonezköy’ün geçim kaynaklarından birisi olan arıcılık faaliyetlerinin ruhunu yaşatan Arıcılık Müzesi’ni de es geçmemek gerek. Polon yemeklerini tadabileceğiniz birçok yerel restoran hizmet vermekte. Eski pansiyonculuk anlayışına sahip işletmelerin bulunduğu gibi modern konaklama seçenekleri de mevcut.
Polonezköy Mezarlığı 
Zofia Rızı Anı Evi 
Kültürel Faaliyetler
Her yıl Haziran ayında düzenlenen Kiraz Festivali, Polonezköy’de yaşayan Lehlerin kültürlerini yaşatmak için düzenledikleri bir organizasyon olmasının yanı sıra köyün tanıtımı için de oldukça kapsamlı bir etkinlik. Polonlar yöresel kıyafetlerini giyerek, yerel dans performanslarını sergiliyor ve kültürlerini tanıtacak faaliyetleri ziyaretçilerle gerçekleştiriyorlar. Festivalin ana unsuru olan kirazın satışının yanı sıra el sanatlarından ve yöresel olarak çıkan ürünler de bu festivalde köyün ekonomisine katkı sağlamakta.
Geleneksel Polon Dansları 
Kiraz Festivali
Polart Gallery, çeşitli sergi ve faaliyetlerin düzenlendiği kültür evi olarak köy meydanında yerini almakta. Hemen kültür evinin önünde bulunan yeşil alanda dinlenirken Açık Hava Ağaç Heykel Sergisi’ni görebilirsiniz. Aynı zamanda Czestochova Meryem Ana Kilisesi de yıl içinde festival ve organizasyonlarda müzik dinletilerine ev sahipliği yapmakta.
Ağaç Heykel Sergisi 
Kültür Evi
Sosyal Faaliyetler
Hafta sonu kahvaltı kültürünün vazgeçilmez noktası haline gelen Polonezköy, kahvaltının yanı sıra özellikle bahar aylarında kentliyi kendisine çekecek birçok sosyal imkana da ev sahipliği yapmakta. Onlarca kahvaltı mekanının yanı sıra; doğanın içerisinde kendi kahvaltınızı yapmak isterseniz piknik alanları da bulunmakta. Polonezköy Tabiat Parkında kahvaltı sonrası gelenek hâline gelen bol oksijenli yürüyüş için, uzunluğu 5 kilometre olan parkurda yürüyüş yapabilirsiniz.
Köy yerleşik alanının kıyısında bulunan Country Club 1981’den beri hizmet veren en köklü işletmelerden birisidir. Bünyesinde bulunan hayvan çeşitliliğinin zengin olmasının yanı sıra hayvanların serbest olması ilgi çekmekte. Cam ürünlerin sergilendiği ve satışının yapıldığı Paşabahçe Cam Sanatları Atölyesi ise zaman zaman ziyaretçi katılımlarına da açık workshoplar düzenlenmekte.
Country Club 
Country Club 
Biyoçeşitlilik
Kültürel değerleri yüksek olan Polonezköy Tabiat Parkı aynı zamanda oldukça çeşitli türlere de ev sahipliği yapakta. Doğal yapısının bütünlüğünü büyük oranda korumuş olan Polonezköy’de: Kızıl Geyik (Cervus elaphus), Karaca (Capreolus capreolus), Yaban Domuzu (Sus scrofa), Sülün (Phasianus colchicus), Keklik (Alectoris sp.) gibi hayvanlar biyoçeşitliliğin yoğun olduğu ortamlarda yaşamlarını sürdürmekte. Onlarca hayvan türünün yanı sıra endemik bir balık türü olan Sakarya kaya balığı da (Gobio sakaryensis) bulunmakta.
Tabiat parkının alansal olarak büyük bir bölümünü orman oluşturmakta. Ağırlıklı olarak: Kestane (Castanea sativa), Gürgen (Carpinus L.), Meşe (Quercus L.), Kayın (Fagus L.) meşcerelerinin yayılış gösterdiği orman, onlarca kuş türünü de bünyesinde barındırmakta. Endemik otsu türleri de yayılış göstermekte: Memek (Campanula lyrata subsp. Lyrata), İstanbul Kardeleni (Galanthus plicatus subsp. Byzanthinus), Zerena(Euphorbia amygdalodies var. Robbiae).
Polonezköy Tabiat Parkının güzellikleri anlatmakla bitmez, en güzel yanı ise Metropolün içerisinde doğası ile sizi şehirden çok uzaklara, yaban hayata kadar götürmesidir. Henüz ziyaretçiye kapalı olan gözlem kulesinden Polonezköy’e; Metropol’ün arka bahçesine bir bakın…
Kaynaklar
- Zevit, G. (2019). Sürdürülebilir turizm-sürdürülebilir peyzaj ilişkisinin araştırılması: İstanbul-Polonezköy örneği (Master’s thesis, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
- Kıvrak, E. T. (2011). Beykoz-Polonezköy’ün Kültürel Peyzaj Analizi ve Değerlendirilmesi (Doctoral dissertation, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
- İstanbul Üniversitesi-C. Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, 2019-2020 Öğretim Yılı, Proje VI Dersi: Polonezköy Tabiat Parkı Peyzaj Planlama Projesi
- Türkiye İstatistik Kurumu www.tuik.gov.tr
MERHABA BUGUN POLENEZKÖY TABİAT PARKINDA YÜRÜYÜŞ YAPARKEN YOLUN TOPRAK YERİNE KUMLA DOLDURULDUĞUNA ÜZÜLDÜM SANKİ DOĞALLIĞI KAYBOLMUŞ GİBİ VE AYNI ZAMANDA YERLERDE ÇÖP OLDUĞUNU GÖRDÜM BU KİŞİLER DENETLENMELİ VE GİRİŞ,ÇIKIŞA ÇÖP KONTEYNIRI OLSA DAHA GÜZEL OLURDU.UMARIM YAZDIKLARIMI GÖRÜR VE DİKKATE ALIRSINIZ.BEN 11 YAŞINDAYIM DİĞER YETİŞKİNLER’DE BENİM KADAR DUYARLI OLUR UMARIM.
Merhaba Koray, öncelikle konu ile ilgili hassasiyetin ve duyarlı yorumun için teşekkür ederim. Geçtiğimiz sene boyunca İstanbul Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı bölümü son sınıf olarak, titizlikle yürütülen Polonezköy Tabiat Parkı’nın planlama projesi üzerinde çalıştık. Bu öğrencilerden birisi olarak bunu duyduğumaa çok üzüldüm. Polonezköy Tabiat Parkı’nın ne yazık ki idare problemi var, bizim de bu konu üzerinde özenle çalışmamızın sebebi buydu. Bahsettiğin problemlerin yanı sıra Polonezköy’ün maalesef bir sürü problemi var. Yazımda da bahsetmiş olduğum doğal ve kültürel değerleri korumak birey olarak bizlere düşmekte, en yakın zamanda gerekli kurumların Polonezköy Tabiat Parkı’nı güzelliklerini korumak adına ekolojik çözümler üreten çalışmalar yapacağını umuyorum. Konudaki duyarlılığın ve hassasiyetin adına tekrar teşekkür ederim, senin gibi geleceğimize sahip çıkacak bireylere ihtiyacımız var :)
İstanbul’da en sevdiğim ilçe olan Beykoz’ un, küçük polonyası hakkında doğal,kültürel ve tarihi değerlerimizin öz ve açıklayıcı bir şekilde ele alındığı bir yazı olmuş. “İstanbul’un/ Metropol’ ün Arka Bahçesi”başlığı ise gerçekten çok ince ve bilinçli bir düşüncenin getirisi olarak bizleri topraklarımızın doğal zenginliklerimizin ne kadar değerli olduğu konusunda yeterince bilinçlendirmekte olduğunu düşünmekteyim.
Bu değerli yazı için çok teşekkür ederim, henüz gezmemiş bulunduğum Polonezköy hakkında güzel bir bilgilendirme oldu benim için.
En kısa zamanda arka bahçede var olmak ve doğayla bütünleşmek dileğiyle emeğinize sağlık…
Hem doğa turizmi hem de peyzaj açısından ayrıntılı ve başlıklar halinde çok açıklayıcı yazılmış bir yazı. Yazara teşekkür ediyorum. Polonezköy ile ilgili çok değerli bilgiler içeriyor. Mutlaka gezip görülecek müthiş bir yermiş.
Birçoğumuz Polonezköy’ü sadece tatil yapılacak yer olarak biliyor iken, bize buranın bir çok özelliğinin olduğunu görsteren, orayı bilinçli bir şekilde gezip görmemizi sağlayacak bir yazı olmuş.
Bu güzel yazı için teşekkür ederim, neyin ne olduğunu bilerek gidip gezeceğim. :)
Polonezköy hakkında her şeyden kısa kısa bahsedilmiş açıklayıcı net bir yazı olmuş… çok şey bildiğiniz belli oluyor yazar bey 😉bizimle de paylaştığınız için teşekkürler… 😊
Polonezköyle ilgili proje araştırması yapmış biri olarak bölge hakkında bilgi bulmakta oldukça zorlanmıştım. Bu yazı, Polonezköyle ilgili doğal ve kültürel değerler hakkında tüm bilgilerin toplandığı bir kaynak olmuş, emeğinize sağlık.
Polonezköyü derinlemesine inceleyerek çok güzel özetlemiş bir yazı… İstanbul’da gizli kalmış bu güzelliği gezip görme isteği uyandırıyor.
Oldukça bilgilendirici bir yazı. Polonezköy’ü saklandığı yerden çıkartmış yazarımız. Tebrikler…
O kadar güzel yazılmış bir yazı ki hemen Polonezköy’e gidesim geldi :)