Hızlı Git
Ülkemizde ilk defa yapılan Expo 2016 Antalya renkli görüntülere sahne olmuştur. Exp; Exposition kelimesinin kısaltması olup, Dünya sergisi ya da Dünya fuarı anlamına gelmektedir. Kültür, tarih, eğitim sanat, eğlence ve ticaret konularını kapsayan bir olimpiyattır. Bölgeyi kendi halkına tanıtmayı bilinçlendirmeyi ilerlemeyi ve gelişmeyi hedefleyen, deneyimleri aktarmayı sağlayan bir platformdur.
EXPO, uluslararası düzeyde etkileşim sağlayarak bulunduğu bölgeye ekonomik fırsatlar sunmaktadır. Ev sahibi ülke diğer ülkeleri davet ederek, kendi sergileri ile etkinliğin bir parçası olmalarını sağlamaktadır. Katılımcı şirketler, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası organizasyon firmaları kendi ülkelerine ait ürünleri kurdukları pavilion veya sergilerle uluslararası kitleye sunma imkanı bulmaktadırlar. Ayrıca konferans, çalıştay gibi profesyonel organizasyonlara yer verilir.
Uluslararası toplumun gelişimi ve işbirliği için oluşturulan bir diyalog platformu olarak tanımlanan Expo; yerel halk için bir eğitim ve eğlence platformu, ev sahibi ülke için tanıtım ve kalkınma vesilesi, katılımcılar içinse uluslararası işbirliği ve ekonomik fırsatlar anlamına gelmektedir.
BIE,2017
EXPO’ların en önemli özelliklerinden bir tanesi yenilikçi teknoloji sistemlerinin alanda belirlenen tema içerisinde kültürel etkinliklerde, interaktif sergilerde ve bilimsel çalışmalarda kullanılarak ziyaretçilere unutulmaz deneyim yaşatmasıdır.
EXPO’lar ; iletişime, diyaloga ve barışa katkı sağlayan dünya çapında ki birkaç etkinlikten biridir. Yöneticileri, dünya liderlerini ve misafirleri bir araya getirmektedir. Ülkenin uluslararası imajını güçlendirmesi için büyük bir fırsattır.
Dünya genelindeki ilk sergi 1851’de İngiltere’de yapılmıştır. Sergi için Londra’da bulunan Hyde Park’a Kristal Saray (Cristal Palace) inşa edilmiştir. 2015’de Milano’da (İtalya) yapılan serginin ardından 2016 yılında Türkiye EXPO’ya Antalya’da ev sahipliği yapmıştır. Antalya’nın ardından bu yıl tekrar Türkiye’de Hatay Expo 2021 gerçekleşecektir.
Bu tür sergiler, 90-180 gün arasında ziyarete açık bulunmaktadır. Düzenlendiği kente bölgeye ve hatta ülkeye olumlu etkileri olmaktadır. Kentleri bir marka haline getirmektedir. Yapılan anıtsal yapılar alanda kalarak odak noktası olabilmektedir. Paris’deki Eyfel Kulesi (La Tour Eiffel), Lizbon’daki Vasco de Gama Köprüsü (Ponte Vasco da Gama ), Brüksel’deki Atomium bu yapılardan bazı örneklerdir.
Türkiye’de Expo
1928’de imzalanan uluslararası bir anlaşma ile BIE (Uluslararası Sergiler Bürosu) kurulmuştur. Uluslararası sergilerin organize edilmesi belirli kurallara bağlanmıştır. İmzalanan anlaşmayla EXPO türleri, düzenlenme sıklığı ve katılımcıların uyması gereken yasal düzenlemeler belirlenmiştir.
BIE, en az üç hafta süren ve ticari amacı olmayan tüm uluslararası sergilerin (EXPO’ların) denetimi ve düzenlenmesinden sorumlu olan hükümetlerarası bir kuruluştur. Temel misyonu organizasyonların kalitesini ve başarısını garanti etmektir. Aynı zamanda organizasyonları düzenleyenlerin ve katılımcıların haklarını korumak temel değerler olan eğitim, yenilik ve işbirliğini korumaktır. Bugüne kadar BIE’den önce İngiltere başta olmak üzere 20 adet, BIE’nin himayesinde ise 50 den fazla Expo düzenlenmiştir.
Türkiye’nin Expo Tarihinde Aldığı Ödüller
Türkiye 2008 yılında Zaragoza’da Expo’ya 1000 m²’lik bir sergi alanı ile katılmıştır. Türk Pavilionu burada tasarımlarıyla gümüş madalya kazanmıştır. Sonrasında 2010 yılında Şangay’da Türk Pavilionu 2.000 m² sergi alanı ile tekrar katılmıştır. 7 milyondan fazla ziyaretçi kabul ederek, tema geliştirme kategorisinde gümüş madalya kazanmıştır. Bu başarıların ardından 160 yıllık EXPO tarihinde ilk kez Türkiye , Expo 2016 ‘ya Antalya’da ev sahipliği yapmıştır.
Antalya’nın Expo Yolculuğu
Antalya’nın EXPO Adaylık ve Planlama Süreci 2008 yılında başlamıştır. 2011 yılında Expo bayrağının alınması ile birlikte Expo yasası TBMM’den geçerek “Expo 2016 Antalya Kanunu” çıkarıldı ve Expo 2016 Antalya Ajansı kuruldu. Expo 2016 Antalya Kanununa BURADAN ulaşabilirsiniz. Expo yolculuğunun tarihsel süreci şu şekildedir:
- Aralık 2008 /Türkiye’nin AIPH’ye üye olması ve 2016’da EXPO’nun Antalya’da düzenlemesi için başvurunun yapılması
- Ekim 2010 / Antalya’nın başvurusunun onaylanması
- Şubat 2011 /Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın EXPO 2016 Antalya’yı koordine edecek kurum olarak belirlenmesi
- Mart 2011 / EXPO Antalya alanının AIPH tarafından onaylanması
- Nisan 2011 / BIE’ye garanti mektubunun gönderilmesi
- 10 Kasım 2011 / Antalya’nın EXPO 2016 ev sahipliğinin tescillenmesi
- Kasım 2012 / EXPO Yasası’nın TBMM’den geçmesi EXPO Antalya Ajansı’nın kurulması
- Ağustos 2013 / EXPO alanında inşaat çalışmalarının başlaması
- Nisan 2015 / EXPO 2016 Antalya Genel Sekreteri’nin Atanması
- Aralık 2015 / Katılımcıların EXPO alanında inşaat çalışmalarına başlaması
- Ocak 2016 / EXPO Antalya’nın Cumhurbaşkanlığı himayesine alınması
- 22 Nisan 2016 / EXPO Antalya’nın resmi açılış töreninin gerçekleştirilmesi
- 23 Nisan 2016 EXPO Antalya’nın halka açılması
- 29 Ekim 2016 / Uluslararası Yarışmalar Ödül Töreni
- 30 Ekim 2016 / EXPO Antalya’nın resmi kapanış töreninin gerçekleştirilmesi
- Kasım 2016 / BIE tarafından alanda son denetimlerin yapılması
- Aralık 2016 / AIPH tarafından alanda son denetimlerin yapılması
Expo 2016 Antalya
1939’dan itibaren Expo’lar belirli bir tema üzerinde slogan ile ilerlemeye başlamıştır. Geçmişte “Yarının dünyasını inşa etmek “, “Yeni bir dünya doğuyor”, “Gezegeni Beslemek, Hayat İçin Enerji” gibi sloganlar etrafında gerçekleşen Expo’lar, Antalya için temasını “Çiçek ve Çocuk“, sloganını ise ” Gelecek Nesiller İçin Yeşil Bir Dünya” olarak belirlemiştir. Sembolü ise Şakayık Çiçeğidir.
Ülkemizde yapılan İLK “EXPO” olma özelliği taşıyan “EXPO 2016 Antalya Uluslararası Bahçecilik Sergisi” etkinliği 23 Nisan – 30 Ekim 2016 tarihleri arasında ziyaretçileri kabul etmiştir. Dünyanın yaşamı ve güzelliğini kutlamak ve çevresel tehditlere dikkat çekmek amacıyla her yıl 22 Nisan’da kutlanan Dünya Günü’nde resmi açılışı gerçekleşmiştir. Serginin mekan kurgusu süreci 3 yıl içerisinde, uluslararası iki farklı yetkili kurumun (AIHP ile BIE) müşterek onayı ve ulusal iki farklı yetkili kurumun işbirliği ile hayata geçirilmiştir.
EXPO 2016; çevre bilincinin geliştirilmesi, duyarlılığının sağlanması ve yeni nesillere aktarılması misyonuyla “Çiçek ve Çocuk“ temasıyla Aksu ilçesinde 1120 dekarlık sergi alanında ev sahipliği yapmıştır. Uluslararası Bahçe Bitkileri Üreticileri Birliği ve Uluslararası Sergiler Bürosu ile ortak olarak düzenlenen ve inşaatı 2 yıllık çalışma sonunda tamamlanan Expo, 191 gün boyunca açık kalmıştır. 50’nin üstünde ülkenin katılımıyla geniş çaplı bir iletişim ortamı sağlamıştır.
Expo 2016 Antalya; kültür bitkilerinin evrimi ve biyoçeşitlilikle olan ilişkisine bir bakış açısı getirerek, insanoğlu ve bitki çeşitliliği arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Zaman Tüneli, kalıcı bir özelliğe sahip Expo’nun Tematik Pavilionu olarak görev almıştır. EXPO Antalya’nın bölgeye bırakacağı mirası, Türkiye’nin ilk botanik bahçesi olmasıdır.
Expo 2016 Hedefleri
Gelecek nesillere örnek olacak ürünler; çeşitli fikirler kültürler ve son teknoloji sistemleri ile desteklenerek, mekânsal bazda temalar ve alt temalar ile bir bütün olarak sergilenmiştir. Ziyaretçilere bireysel deneyimler yaşayabileceği çocukların eğitici ve öğretici aktivitelere deneyim kazanabilecekleri senaryolar hazırlanmıştır. Çiçek ve çocuk teması içinde yer alan alt temalar şunlardır;
- Tarih
- Biyoçeşitlilik
- Sürdürülebilirlik
- Yeşil Şehir
Proje ile hedeflenen sürdürülebilirlik; doğal ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı, yeşil alan yoğunluğu , güneş enerjisi, su değirmeni , yeşil köprüler, yeşil çatılar ve ayrıca karbon ayak izi düşük ürünlerin tercih edilmesi ile duyarlı duruşunu sergilemiştir. Kent içinde kaybolan yeşil, yok olan ormanlar , nesli tükenen bitki türleri küresel ısınma ve kaynakların tüketilmesi sorunlarına hem projede hem de düzenlenen akademik ve sosyal etkinlikler kapsamında değinilmiştir.
Proje alanının iki tarafında bulunan akarsular nedeniyle taşkınlardan korunmak için ıslah çalışmaları yapılmıştır. Tüm alanı kapsayan altyapı projeleri alanın doğusu ve batısında bütüncül olarak değerlendirilip çözümlenmiştir. Aksu Çayı’nın suyu proje döngüsünde her aşamada kullanılmıştır. Enerji üretimine kaynak olan su , doğu yönünde bulanan çaydan alana getirip arıtılarak değirmende kullanılmıştır. Devamında kullanılan su havalandırılarak, kimyasal kullanmaksızın 71.500 m2’lik EXPO Gölü’ne taşınmıştır. Alanın batısında yer alan yangın ve sulama suyu depolarına tekrar arıtılıp gönderilerek yeşil alanların sulamasında kullanılmış, fazlası ise batıda bulunan Tehneli Çayı’na verilerek doğal döngü sonlanmıştır. Böylece alanda su sarfiyatının önüne geçilmiştir. Antalya Körfrezi formunda yapılmış olan Expo Göl’ü hem gündüz hem de gece ışık ve müzik gösterileri ile ziyaretçilerin ilgisini çeken mekanlardan olmuştur.
Alanda Ulaşım
Alanda otoparktan başlayan bir sirkülasyon ağı oluşturulmuştur. Bilet gişesinde işlemlerin ardından ana kapıdan girildiğinde expo tanıtım büroları ziyaterçileri karşılamaktadır. Buradan alanın haritasını, etkinlik ve atölye saatlerini gösterim mekanlarını öğrenerek gezi rotası çizilmektedir. Buggy yada tricycle kiralayarak alanda gezinti yapılabilmektedir. Aynı zamanda rehber eşliğinde 1 saatlik yada 2 saatlik özel alan turlar da tercih edilebilmektedir. Tamamıyla engelsiz olarak planlanan alan , Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan Engelsiz Proje Belgesi alınmıştır.
Expo 2016 Antalya’da Yer Alan Mekanlar
Ana başlıkları ile alanda Expo Serası, Çocuk Adası, Ülke Bahçeleri, Türkiye Biyoçeşitlilik Tema Parkuru, Tarım ve Biyoçeşitlilik Müzesi, Büyük Amfitiyatro, Şakayık Terası Kongre Merkezi, Çocuk Bilim ve Teknoloji Merkezi, Expo Ormanı ve Göleti bulunmaktadır. Diğer mekanlar ise şu şekildedir:
- EXPO Kule
- EXPO Meydanı
- Kongre Merkezi
- İç Mekan Bahçleri
- Çocuk Bilim & Teknoloji Merkezi
- Sağlık Merkezi
- Değirmen
- İdari Birimler
- Sanat ve Sergi Salonu
- VIP ve Basın Binası
- Küçük Amfi Tiyatro
- Kaktüs Bahçesi
- Şakayık Terası
- Türk Evleri & Restoranlar Sokağı
- Zaman Tüneli
- Müzaikültür Alanı
- Osmanlı Bahçesi
- Kültür Sanat Sokağı
- Büyük Amfitiyatro
- Türkiye Biyoçeşitliliği Parkuru
- Çocuk Adası
- EXPO Serası Kır Aktivite Alanı
- EXPO Ormanı
- Tıbbi&Aromatikler
- Geofitler
- EXPO Tepesi
- Açık Sergi Alanı
- Sucul Bitkiler Bahçesi
- Kurumsal Bahçeler
- Üniversite Bahçeleri
Expo mekanlarının yapım aşamalarını gösteren timelapse videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.
Expo’da İlgi Çeken Mekanlar
Expo serası, dünya bahçeleri, zaman tüneli, trafik eğitim parkuru, bilim merkezi macera alanı ve gerçeği aratmayan hareketli dinozorlar ile çocukların ve gençlerin ilgisini çeken mekanlar tasarlanmıştır. Hedef kitleye yönelik hazırlanan simülasyonlar, eğlence ve eğitim etkinlileri, atölye çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Mekanın en ilgi çeken yapısı Expo Kulesi, Dünya Mimarlık Festivali’nde “En İyi Tamamlanmış Sergilenen Yapı” kategorisinde finale kalmış; Engineering News-Record tarafından Dünyanın En İyi Yapıları 2017 ödül töreninde ise ‘Dünyanın En İyi Kültürel Yapısı’ seçilmiştir. Türkiye’nin Eyfel’i olarak adlandırılan Kule, Antalya’nın simgesi üç kapılar ve palmiye ağaçlarından esinlenerek tasarlanmıştır. Kule 100.7 metre yüksekliğinde olup açık ve kapalı seyir terasları yer almaktadır. Panoramik manzarasıyla Expo Kulesi sergi sonrası da Antalya’nın en önemli cazibe unsurlarından biri olmuştur.
EXPO Antalya’yı resmi rakamlara göre 4,693,571 kişi ziyaret etmiştir. Sergi süresince düzenlenen Program ve Etkinlikler aşağıda listelenmiştir.
- 129,482 Kültürel program ve etkinlik
- 116,213 Çocuklar için aktivite ve etkinlik
- 85,934 Eğitim faaliyeti ve Çalıştay
- 13,144 Sanatsal ve kültürel performans
- 110 Seminer, toplantı, akademik çalıştay, forum, seminer, panel
- 99 Uluslararası katılımcılar tarafından düzenlenen özel organizasyonlar
- 26 Milli Gün kutlaması
Türkiye’nin en büyük 3 kongre merkezinden biri Expo’da yer almaktadır. Uluslararası toplantı, panel, konferans, dev sanatsal etkinlikler, organizasyonlar ve fuarlara halen ev sahipliği yapmaktadır. Global futbol kupaları ve olimpiyat oyunlarından sonra Dünyanın en büyük ve en kapsamlı spor organizasyonlarından biri olan IRONMAN 70.3 TURKEY organizasyonun 2. tur bisiklet parkuru Expo Antalya Sergi Alanında gerçekleşmiştir.
Halen yapılmakta olan etkinlik ve programlardan Expo Antalya‘nın kendi sosyal medya hesabından takip edebilirsiniz.
Kaynak :
- “Antalya’nın EXPO 2016 Tecrübesi ve Organizasyon Mirasının Değerlendirilmesi”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6358.pdf
- https://expo.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=16
- http://www.arkiv.com.tr/proje/expo-2016-antalya-sergi-alani/7347
- https://www.antalyahomes.com.tr/expo-2016-antalyada
- https://expo2021hatay.com/expo-2021-hatay/expo-nedir/
