Hızlı Git
İklim Değişikliği ve Çevresel Sorunlar
İklim değişikliği nedeniyle her geçen gün artan; su kaynaklarının azalması, kurak ve yarı kurak alanların genişlemesi, yıllık ortalama sıcaklığın artması, çölleşme, toprakta tuzlanma ve erozyon gibi çevresel sorunlara; küresel boyutta alternatif çözümler ile baş edilmesi gerektiği görülmektedir. Bu bağlamda sürdürülebilir çözümler üretilmesi ve hayata geçirilmesi için çalışmalar çok uzun yıllardır devam etmektedir.
1994 yılında yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) ‘ne taraf olan halihazırda 197 ülke için iklim değişikliğinin ve zararlı etkilerinin insanlığa yansıması ortak kaygıdır. Ortaya çıkan benzer görüşler neticesinde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi imzalanmıştır.
İnsan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazının, doğal sera etkisine atmosferde ek bir yük olmasıyla ortalama sıcaklığı arttırarak küresel ısınmaya sebep olması ile İklim Değişikliği ortaya çıkmaktadır. Yıllar içinde bu artışın doğal ekolojik sisteme ve insanlığa olumsuz etkisiyle geri dönüş sağlayacağı düşünülmektedir. Tüm ülkelerin ortak sorunu olan iklim değişikliğinin özelde ülkelerin sorumluluklarına, imkanlarına ve sosyo-ekonomik koşullarına göre değiştiği görülmekle birlikte gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin payının büyük olduğu görülmektedir. Bu değişkenlere bağlı olarak en verimli ölçüde işbirliği yapılması gerekliliği kabul edilmiştir.
İklim değişikliğini anlamak ve ele almak için; özellikle son yıllarda teknolojinin çevreye olumsuz etkileri olsa da, bilimsel teknolojik ve ekonomik değerler altında değerlendirilmesinin son derece etkili olacağı görülmektedir.
İklim Değişikliğinin Tarıma Etkisi ve Alınabilecek Önlemler
İklim değişikliğinin neden olduğu su kaynaklarının azalması ve toprakta tuzlanma, tarımsal üretimi olumsuz etkilemektedir. Fiziki şartların kısıtlı olması olması da tarımla uğraşan kişi sayısında azalma eğilimi göstermiştir. Bu nedenle doğru tarım uygulamalarına yönlenmek ve iklim duyarlı projeler geliştirmek doğru bir yönelim olacaktır.
Bu hassasiyetle hazırlanan projelerden biri de, Horizon 2020 kapsamında hem eğitim hem de üretim odaklı İzmir’de kurulan “Sasalı İklim Duyarlı Tarım Eğitim ve Araştırma Enstitüsü” olmuştur. Horizon Avrupa Birliği Çerçeve Programları (AB ÇP) ; Avrupa’nın bilim, teknoloji politika ve uygulamalarının uyumlaştırılması amacıyla 1984 yılında oluşturulan dünyanın en yüksek bütçeli sivil araştırma programıdır.
İklim Duyarlı Bir Proje: Sasalı Bıolab
Sasalı İklim Duyarlı Tarım Eğitim ve Araştırma Enstitüsü, iklim değişikliği nedeniyle yaşanabilecek kuraklığa vurgu yaparak toplumu bilinçlendirmek ve doğru tarım yöntemlerini sunmak amacıyla kurulmuştur. En İyi Sürdürülebilir Uygulamalar Yarışması’nda Sürdürülebilir Tarım kategorisi birincisi olan proje Mert Uslu Mimarlık tarafından tasarlanmıştır.
Mert Uslu projesini şu şekilde tanımlamaktadır:
Özellikle son yıllarda boyutu tüm dünyayı etkisi altına almakta olan küresel ısınma ve kuraklık sorunu, gezegen üzerindeki canlılığın sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Bu kapsamda küresel (makro) ve yerel (mikro) ölçekte alınacak önlemler ve gerçekleştirilecek uygulamalar ile gelecekte oluşabilecek tehditlere uyum sağlayabilen ve canlılığın devamını esas alan projeler üretilebilecektir. “Sasalı İklim Duyarlı Tarım Eğitim ve Araştırma Enstitüsü” de söz konusu projelere İzmir özelinde örnek teşkil edecek bir uygulama olarak ön plana çıkmaktadır. 2080 yılı itibariyle İzmir’de başlayacak olan kuraklık öngörüsüne dayandırılarak hazırlanan proje, kuraklık durumuna hizmet edecek deneysel bir çalışmanın ürünüdür.
İzmir’in Çiğli İlçesi, Sasalı mevkiinde yer alması planlanan proje, eğitim ve üretim odaklı olacak şekilde kurgulanmıştır. Bu amaçla tasarlanan proje kapsamında, normal ve akıllı toprak uygulamalı tarım alanları, yüksek sıra dikim uygulamalı tarım alanı, seralar, eko pazar, çok amaçlı salon, eğitim sınıfları, yönetim, laboratuvar, kütüphane, teknik servis ve ıslak hacim alanları oluşturulmuştur. Lineer bir kurguda dizilen birimleri bir arada tutan bioswale (biobulvar) ve ona eklemlenen sirkülasyon aksı, tasarımın omurgası olarak ön plana çıkar. Böyle bir omurga kurgusu, alanı ziyaret edecek kullanıcılara enstitünün işleyiş mekanizmasını kavrama ve deneyimleyerek öğrenme olanağı sunar.
Kuzey-güney aksı boyunca uzanan alana giriş, kuzey aksından sağlanmaktadır. Ana girişten itibaren başlayan sirkülasyon omurgası ziyaretçileri/kullanıcıları öncelikli olarak eğitim odaklı mekanlara (laboratuvar ve kütüphane gibi) ulaştırır. Eğitim amaçlı mekanlar ile tarım faaliyetlerini içeren mekanlar (seralar ve dikey bahçe gibi) sirkülasyon aksının genişleyerek oluşturduğu eko pazar alanı ile birbirinden ayrışır. Eko Pazar alanından sonra konumlanan tarım faaliyetleri alanları kullanıcıları farklı tarım tekniklerini görmeye ve deneyimlemeye davet eder. Alanın güney ucuna konumlanan normal ve akıllı toprak uygulamalı tarım alanları ile tasarım kurgusu sonlanır.
Projede tuzlulukla mücadele için yüksek sıra dikim tekniği, kuraklık senaryolarında 2080 yılı iklim koşullarında seracılık senaryoları, suyun depolanması ve yeniden kullanılması için yağmur bahçesi ve drening sistemi, ekolojik döngüyü destekleyen polinatör türleri için uğrama noktaları, karbon yutak alanları için akıllı toprak uygulamaları (biochar), nehirden yararlanma için desalinasyon uygulaması ve en ilgi çekici ve tüm türkiyeye örnek olacak bioswale (biobulvar) ile yeraltı sularının depolanması ve özel bitkiler yardımıyla temizlenerek yeniden kullanılması ile ekolojik çözümleri deneyim yolu uygulanmıştır. Ayrıca çatıda biriken yağmur suyu ile seralar içinde yoğuşma nedeniyle oluşan suyun da depolanacağı alan kurgulanmıştır. Tarımda verimliliği artırmak adına farklı yöntemlerin uygulandığı alanlar da mevcuttur. Bunlar:
- kuraklık senaryosu
- topraksız tarım tekniği
- topraksız tarım tekniği ile dikey bahçe
- normal toprak uygulamalı bitkisiz tarım alanı
- normal toprak uygulamalı bitkili tarım alanı
- biochar uygulamalı bitkili tarım alanı
- biochar uygulamalı bitkisiz tarım alanı
- yüksek sıra dikim uygulamalı tarım alanı
- bioswale (bitkilendirilmiş sığ hendek)
Projenin aldığı ödüller:
- Avrupa Bİrliği Horizon 2020 Programı En Yüksek Hibeli Bütçe Kazan Projesi
- ISBS 2019 Sustainability Award – En İyi Sürdürülebilir Uygulamalar Yarışması
- Sürdürülebilir Tarım Kategorisi Birincisi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Himayesinde Projeler
İklim Değişikliği Alanında Ortak Çabaların Desteklenmesi Projesi : IPA-1 kapsamında yürütülen “İklim Değişikliği Alanında Ortak Çabaların Desteklenmesi Projesi” ile iklim değişikliği alanında toplumun bütün kesimlerine yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri düzenlenmiş ve proje kapsamındaki İklim Değişikliği Hibe Programı ile 27 ilde 37 hibe projesi yürütülmüştür. Uygulama süreleri 8 ile 24 ay arasında değişen ve faydalanıcıları arasında belediyeler, üniversiteler, bakanlıkların il teşkilatları, STK’ların bulunduğu projelerin 2018 yılında 18, 2019 yılında 4, 2020 yılında ise 15 tanesi tamamlanmıştır.
Devam eden projelere buradan ulaşabilirsiniz.
