Hızlı Git
Bulunduğu coğrafyanın geçmişine, yerel özelliklerine, iklimine, toprağına saygılı bir tasarım ve uygulama süreci geçiren projeler ister küçük ister büyük ölçekli olsun, insanlar tarafından takdir edilmektedir. Çünkü korunan her bir özellik, hem bu alanlarda araştırma yapan insanlar hem de biz okuyucu ve ziyaretçiler için altın değerinde veriler aktarmaktadır. Bugünkü yazımızda Çin’in doğusunda yer alan Nanchang Kırmızı Toprak Parkı‘nı (orijinal adı ile Nanchang Red Earth Park) beraber inceleyeceğiz.
Nanchang Parkı’nın araştırdığımız projeler arasında yer edinmesinin en önemli sebebi bölgenin son derece hassas ve kırılgan bir peyzaja sahip olmasıdır. Arazide yer alan ağsı ve kırmızı renkte bir toprak olarak da bilinen kırmızı kil toprağı Nanchang Kırmızı Toprak Parkı’nın kimliğini oluşturmaktadır. Projenin tanınmasını sağlayan bu doğal malzeme, aynı zamanda projenin ekolojik faydalarının gerçekleştirilmesine de olanak sağlamıştır.
Nanchang Kırmızı Toprak Parkı
Çin’in doğusunda bulunan Jiangxi eyaletinin başkenti Nanchang’da 2018 yılında bölgenin ekolojik değerlerine son derece önem veren ve onarımını hedefleyen bir proje gerçekleştirildi. SHUISHI isimli bir mimarlık ofisi tarafından gerçekleştirilen bu proje şehir merkezinin yaklaşık 40 km dışında ve 16 hektarlık bir alanda yer almaktadır 1.
Eşsiz Kırmızı Renkli Arazi Formu
Kırmızı bir çölü andıran Nanchang Kırmızı Toprak Parkı, gerek geçmiş çağların coğrafyasını ve antik buzullaşmayı araştırmak gerekse yer kabuğunun güncel hareketlerini ve deformasyonlarını incelemek için bilim insanlarına önemli veriler sağlamaktadır. Arazinin sahip olduğu bu ağsı kırmızı toprak yapısı, Çin’in Yangtze Nehri’nin orta ve alt kısımlarında görülen tipik bir jeolojik katmandır. Lateritli (kırmızı kil) toprağın oluşumu, rengini içerisindeki demirden alan diğer kırmızı topraklardan farklıdır. Geçmişi kuaterner buzul dönemine yani bundan yaklaşık 2,58 milyon yıl öncesine dayanan bu toprak tipi, giderek ısınmaya başlayan iklimde Moren olarak adlandırılan buzultaşlarından hareketle oluşmuştur 1.
Yüzbinlerce yıllık geçmişe sahip olan bu kırmızı toprakların kesitine bakıldığında farklı dönemlerin toprak katmanları görülmektedir. Yapışkan ve yoğun yapısı yağmur suyunun, toprağa kolayca sızmasını engeller. Yağmur suyu bunun yerine sürekli olarak arazi yüzeyinden akmış, böylece arazi üzerinde suyun hareketinin etkisiyle çapraz izler oluşmuştur. Ayrıca, büyük bir alana yayılan kırmızı kil tepelerin yanı sıra bölgede çam ormanları (Pinus massoniana) ve otlaklar da bulunmaktadır 2.
Foto 2: Shuang Pan
Karşılaşılan Problemler
Maalesef ki bu kadar hassas bir arazi ve bitki örtüsüne sahip bu bölgenin karşılaştığı birtakım problemler de bulunmaktadır. Yüksek miktarda erozyon sorunu ve bitki çeşitliliğinde kayıpların yaşanması bölgenin ekolojik dengesinin tehlikeye atmış ve kırılgan yapıya dönüşmesine neden olmuştur. Tasarım ekibi bölgenin mevcut koşullarını detaylı olarak incelemiş ve bunun sonucunda toprak ve su kaybının giderek daha şiddetli hale geldiğini, bitki örtüsünün de çeşitliliğini önemli ölçüde kaybettiği ve mono kültürel bir yapıya dönüştüğünü ortaya koymuştur 1. Böylece alanın restore edilmesi ve korunması amacıyla doğal bir park projesi hazırlanmıştır.
Tasarım Hedefleri
Yerel yönetim son derece hassas olduğu belirtilen bu alan ile ilgili çalışmaları desteklemiş ve planlanan doğal park projesi ile ilgili iki ana konuya önem vermiştir 1: Birincisi bu eşsiz arazi değerine sahip bölgenin korunması, ikincisi ise bölgenin karakteristik peyzajının ve çevresindeki ekolojik değerlerin korunması
İnsanların bölge ile olan fiziksel ve duygusal bağlarının kopması istenmediği için bölge kısıtlı olacak şekilde halk erişimine açıktır. Bir kültürel miras parkına dönüştürülmesi düşünülen park içerisinde ziyaretçilerin doğanın ve toprağın niteliklerini öğrenmesi amaçlanmıştır.
Tasarım Stratejisi
1- Ekolojik restorasyon ile bitki örtüsünün onarılması ve Su Koruma Planı oluşturulması
Bitki örtüsünün onarılması işlemi olarak bölgenin öncü bitkilerinden olan Robinia pseudoacacia, Fagaceae ve diğer yerli bitkiler dikilmiştir. Zamanla, toprağın pH seviyesinin kademeli olarak iyileşmesi ve hem çeşitli hem de dengeli bir bitki örtüsünün ortaya çıkması sağlanacaktır. Ayrıca, alanın yavaş yavaş geniş yapraklı ve herdemyeşil ağaçlarla kaplı bir ormana dönüşmesi ve böylece ortaya çıkacak habitatlar ile vahşi yaşamın desteklenmesi hedeflenmektedir. Toprağın yapısı (su geçirme kabiliyetinin az olması) ve eğimli arazi sebebiyle ortaya çıkan erozyon problemine karşı ise bir Su Koruma Stratejisi planlanmıştır. Buna göre su yolları çevresine ekilen Phragmites communis ve Cortaderia selloana gibi nem seven, kurakçıl bitkiler ile toprağın geçirgenliğini arttırılmış, yüzey akışlarının toprak tarafından tutulması ve sızması sağlanmıştır. Zeminin sağlamlaştırılması ile direkt olarak erozyona karşı bir tampon oluşturulmuştur 1.
Foto: Ye Ri
2- Minimum müdahale ile ziyaretçilerin alanı kontrollü bir şekilde gezebilecekleri sürekli bir sistem
Doğal ve minimum müdahale amacıyla ziyaretçiler için ahşap bir yürüyüş yolu tasarlanmıştır. Hafif bir temel ile az miktarda yükseltilmiş olan bu yürüyüş yolu, yüzey akışının düzgün bir şekilde ilerlemesini sağlar. Parkın içerisinde yer alan manzara noktaları arasında bağlantı kurmak ve ziyaretçileri o güzergahta kesintisiz bir şekilde gezdirmek için tasarlanmıştır 1.
3- Doğal peyzaj değerlerinin vurgulanacağı çeşitli mekanlar ve eğitimin ön plana alınacağı bir bölüm
Geleneksel ve sade yöntemler ile girişe yerleştirilen ve sıkıştırılmış topraktan oluşturulan bir istinat duvarı ile kırmızı toprağın farklı zaman dilimlerine ait katmanları da sergilenmektedir. Böylece tasarım içinde doğa sade bir tasarım dili ile vurgulanmıştır. Ayrıca farklı boyutlarda ve manzaralarda tasarlanan platformlar ile doğa sınıfları oluşturulmuş ve ormanla bütünleşen ziyaretçilerin doğayı anlamaları hedeflenmiştir 1.
Sıkıştırılmış toprak kullanılarak oluşturulan duvar
Foto 1: Ye Ri, Foto 2: Shuang Pan, Foto 3: Huahong Zhang
“Mevcut jeolojik yapı ve bitki örtüsüne verilen zararı en aza indirmek için tasarımda en az müdahale, en az bakım ve en az maliyet ilkesini oluşturduk.”
SHUISHI – Tasarım Ekibi 2
Çin’in hızla artan kentleşme ve nüfus problemi insanların kırsal yaşama olan ilgisini de arttırmıştır. Hükümetin, yerel halkın ve öğrencilerin dikkatini çeken bu proje; halk için basit bir vakit geçirme ve dinlenme alanı değil, yerel peyzaj unsurlarının korunduğu, önemsendiği ve eğitiminin verildiği doğal bir mekandır. Proje kapsamında, doğal değerlerin bilimsel çalışmalar ile bütünleştirilmesi ve insanlar için farklı bir doğal deneyim oluşturması sağlanırken, aynı zamanda turizme ve yerel ekonomiye de katkı sağlanmıştır. Son olarak, Nanchang Parkı 13 Mayıs tarihinde yayınlanan World Landscape Architecture (WLA) Ödülleri’nde 2020 yılı Mükemmellik Ödülü’ne layık görülmüştür 3.
Foto: Huahong Zhang
Kaynaklar
- Architizer.com. “Nanchang Red Earth Park”. https://architizer.com/projects/nanchang-red-earth-park-1/. (Erişim Tarihi: 14.09.2020)
- ArchDaily.com. 2019. “Nanchang Red Earth Park / SHUISHI”. https://www.archdaily.com/923627/nanchang-red-earth-park-shuishi. (Erişim Tarihi: 14.09.2020)
- WorldLandscapeArchitect.com . 2020. “Winners of the 2020 WLA Awards announced”. https://worldlandscapearchitect.com/winners-of-the-2020-wla-awards-announced. (Erişim Tarihi: 14.09.2020)
- Kapak Görseli Ye Ri’ye aittir.
