Olimpik Heykel Parkı: Çizgisel Hatlarıyla Modern Park Örneği

Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington eyaletinde bulunan ve ülkenin en önemli şehirlerinden biri olan Seattle, Washington Gölü ve Puget Boğazı arasında yer almaktadır. 1800’lü yıllarda gelişmeye başlayan kuzey şehri Seattle, özellikle Kanada’da altın bulunması ile insanlar tarafından tercih edilmiş ve popülerliğini daha da arttırmıştır. Ayrıca, Elliot Körfezi’ndeki kıyı hattı ve ticari limanları sayesinde Asya ile olan ticaret açısından da kritik bir öneme sahiptir.

Bugünkü yazımızda ise Seattle şehrinde yer alan ve ismini aldığı Olimpiyat Dağları ile Rainer Dağları‘nın manzarası sunan Olimpik Heykel Parkı’ndan bahsedeceğiz. Bir çeşit dış mekân heykel sergisi ve çeşitli bahçeler içeren Olimpiyat Heykel Parkı, kıyı şeridindeki bir plaj ile son bulmaktadır. Modern çizgilere sahip bir kent parkı olmasının yanı sıra kentsel altyapıyı düzenlemeyi de hedefleyen Olimpik Heykel Parkı ile ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.  

• 

Olimpik Heykel Parkı

Seattle’ın sahil kenarındaki son gelişmemiş arazisine tasarlanan Olimpik Heykel Parkı önceki döneminde bir petrol transfer tesisine (Union Oil of California) ait olan ve yaklaşık 36.000 m2’lik bir endüstriyel alana uygulanmıştır. Arazinin önceki dönemlerinden miras kalan tren rayları ve arter yolu tasarımın şekillenmesinde bir yol gösterici olmuştur diyebiliriz.

• 

Günümüzde Seattle Sanat Müzesi tarafından yönetilen Olimpik Heykel Parkı, içerdiği 6 adet bölge ile ziyaretçilerine farklı deneyimler sunmaktadır. Sahip olduğu bu çizgisel bölgeler parkın girişinden başlar, Greensward adı verilen yeşil bir alan ile birbirlerine bağlanır ve Myrtle Edwards Park ile sonlanır. Tasarımın hava görünüşünde dikkatleri çeken keskin çizgisel formu ve ters Z şeklindeki yürüyüş yolu parkın hafızalarda önemli bir yer edinmesini sağlamıştır. Bu yürüyüş yolu, park içerisindeki açık havada bulunan heykelleri birbirine bağlarken aynı zamanda Seattle’ın yoğun kentsel dokusu ile şehrin karşısında bulunan Olimpik Dağları ve Puget Boğazı ile bir bağlantı kurmaktadır.  

Tasarım Ekibi

2007 yılında açılışı gerçekleştirilen Olimpik Heykel Parkı’nın tasarım ve uygulama süreci New York merkezli mimarlık, peyzaj mimarlığı ve şehircilik alanlarında faaliyet gösteren Weiss/Manfredi firması tarafından yönetilmiştir. Kuruculuğunu Marion Weiss ve Michael Manfredi’nin üstlendiği firmanın dünyanın çeşitli yerlerinde gerçekleştirdiği tasarımlarında öncelikli hedefi sürdürülebilirliği yerleştirerek ilerici ekolojik ve altyapı çerçeveleri içeren bir yaklaşım sağlamak olmuştur. Projelerinden kazandıkları mimarlık alanında birçok öncü ödül ise hedeflerini gerçekleştirme konusunda ne kadar başarılı olduklarının bir göstergesidir.

• 

Tasarım Hedefleri

Kentin sahip olduğu mevcut altyapıdan destek alarak oluşturulan Olimpik Heykel Parkı’nın öncelikli hedefi şehrin içinden kıyıya uzanan kesintisiz bir yaya yolu yaratmaktır. Keskin çizgilerden oluşan bu yeşil güzergâh ile üç ayrı alan birleştirilmiş ve Seattle sakinleri kıyı hattı ile buluşturulmuştur. 18.000 m2’lik bir sergi alanı ile başlayan ana yaya yolu ilk olarak Olimpik Dağları’nın manzarasını sunan bir otoyoldan geçer. Daha sonra şehir ve limanın gözlemlenebildiği tren raylarına ulaşır ve son olarak kıyıdaki plaja varır. Parkın bitişinde yer alan kıyının restore edilmesi ile Elliot Körfezi ve eşsiz manzarası da vurgulanmıştır. Özellikle bölgenin geçmişte sahip olduğu yollar ve güzergahlardan yararlanılarak tarihi geçmişine saygı duyulan proje ile kent içerisinde yaya sirkülasyonu desteklenmiş ve ulaşılabilir bir kıyı şeridi yaratılmıştır.

• 

Tasarım Bileşenleri

Yeni oluşturulan ve petrolden arındırılmış arazi üzerine tasarlanan Olimpik Heykel Parkı’nın içerisinde altı adet bölge bulunmaktadır. Bu bölgelerden birincisi Greensward olarak adlandırılan ve diğer birimlerin birbirleri ile bağlantısını sağlayan yeşil alandır. Alexander Calder’ın Eagle heykeli bu bölgede bulunmaktadır. Bölgenin sahip olduğu güçlü orman dokusunu temsil eden ve Vadi olarak adlandırılan ikinci bölüm ise kendi içerisinde alt birimlere ayrılır. Bölgenin baskın peyzaj karakterini yansıtan Vadi’nin batı eğimi boyunca yerleşen yaprak döken çalılar ve kızılcık ağaçları, orman ve nehir kenarlarındaki değişen peyzajları temsil etmektedir.

• 

• 

Richard Serra’nın Wake isimli ünlü heykeli parkın vadi kısmında yer almaktadır. Heykel, farklı açılardan hayranlık uyandırıcı manzaralar sunmayı hedeflemektedir. Ayrıca, Vadi’nin çakıl zemine sahip bölgesinde uzun yıllar hayatta kalması ile bilinen Gingko ve Sekoya Ağaçları da yer alır. Diğer bölüm parkın eğimli kısımları üzerinde yer alan üç adet birbirinden bağımsız Çayırlardan oluşmaktadır. Çayırlar, içerdikleri yerli otlar, kır çiçekleri ve ağaçlar ile bölgenin yerel bitki örtüsüne saygı göstermektedir. Zaman içerisinde kır çiçeklerinden otlara dönüşen çayırlar aynı zamanda değişimlere, toprak işlerine ve çeşitli enstalasyonlara da uyum sağlamaktadır. Olimpik Heykel Parkı’nın ismini aldığı çeşitli heykellerden oluşan ve Alexander Calder, Mark di Suvero ve Ellsworth Kelly’nin eserlerini içeren kalıcı koleksiyonları yol boyunca, özellikle içerdikleri konsepte uygun olacak şekilde belirlenmiş noktalarda yer almaktadır.

• 

Koru olarak adlandırılan diğer bölge, özellikle sonradan alana getirilmiş olan kavak ağaçları ile şekillendirilmiştir. Kavak ağaçlarının birlikteliği ile oluşan yoğun orman dokusu, tasarımdan beklediğimiz “bahçe” görünüşüne tezatlık oluşturmak amacıyla kullanılmıştır. Koru’nun içerisinde kıvrımlı halde konumlanan ve ağaç kabuklarından oluşturulmuş yürüyüş yolu ziyaretçilere farklı bir mekâna giriş yaptıklarını hissettirir. Ayrıca, Kavak ağaçlarının sürgün verme yeteneğinin fazla olduğu ve dolgu arazilerde iyi yetiştiği bilinmektedir. Zamanla çeşitli ot ve çalıların yer aldığı bu bahçede daha sık bir koruluk elde etmek isteyen tasarımcıların bu özelliklere sahip kavak ağaçlarını özellikle tercih ettiği düşünülebilir. Son olarak Elliot Körfezi ve dolayısıyla Puget Boğazı’na bakmakta olan restore edilmiş Kıyı bölgesi, korunan kıyı ekosistemi ile bitki topluluğu ve kama şeklinde bir drenaj hendeği içermektedir.

• 

• 

• 

• 

İnce çizgileri ve fikirleri ile bir çeşit sanat ve peyzajın buluşması olan Olimpik Heykel Parkı kent içerisinde modern ve çağdaş bir peyzaj tasarım örneği oluşturmaktadır. Sanatın, peyzajın ve kent yaşamının birbirleri ile uyumlu olacak şekilde bir noktada buluşturulması ziyaretçilerin de bölgenin farklı olanaklarını deneyimlemelerini sağlar.

• 

Ekolojik olarak bakıldığında; şehrin üst kotlarından körfeze doğru yönlendirilen park boyunca, yağmur suyu yönetimi de düşünülmüştür. Toplanan ve yönlendirilen yağmur suyu arazi şekilleri ve tasarlanan bahçeler içerisinden geçerek Elliot Körfezi’ne ulaştırılmaktadır. Ek olarak, parkın inşasından önce alandan uzaklaştırılan 120.000 tondan fazla kirlenmiş toprak yerine 200.000 metreküp dolgu toprak kullanılmıştır. Proje ile tahmini olarak geri dönüşüm ve malzeme maliyetlerinden 1,47 milyon dolarlık tasarruf edildiği belirtilmiştir.

• 

Ödüller

Gerek tasarımı gerekse mühendislik ve çevre düzenlemesi işlevleri açısından Olimpik Heykel Parkı’nın layık görüldüğü ödüller aşağıdaki gibidir:

• 2007 yılında Amerikan Mimarlar Enstitüsü New York Bölümü tarafından Tasarım Ödülleri: Mimarlık Onur Ödülü ve Amerikan Peyzaj Mimarları Derneği (ASLA) tarafından Profesyonel Ödüller kategorisinde Genel Tasarım Onur Ödülü
• 2008 yılında Dünya Mimarlık Festivali (World Architecture Festival) tarafından Doğa Kategorisi Ödülü ve Chicago Athenaeum tarafından Amerikan Mimarlık Ödülü, En İyi Kültürel Mekanlar için Seyahat + Eğlence Tasarımı Ödülü, Amerikan Sahil ve Plaj Koruma Derneği tarafından En İyi Restore Edilmiş Plaj Ödülü, Amerikan Mühendislik Şirketleri Konseyi tarafından Mühendislik Mükemmellik Ödülü ve Amerikan Mimarlar Enstitüsü tarafından Mimarlık Enstitüsü Onur Ödülleri

Faydalanılan Kaynaklar:

1. Kapak Görseli Arcdaily’den alınmıştır. (archdaily.com/101836/olympic-sculpture-park-weissmanfredi)
2. Park ile ilgili genel bilgilendirme: landezine.com/index.php/2011/12/seattle-landscape-architecture/
3. Park ile ilgili genel bilgilendirme: weissmanfredi.com/project/seattle-art-museum-olympic-sculpture-park
4. Richard Serra Wake Heykeli ile ilgili: en.wikipedia.org/wiki/Wake_(sculpture)
5. Alexander Calder’ın Eagle heykeli ile ilgili: en.wikipedia.org/wiki/Eagle_(Calder)
6. Kavak ağaçları ile ilgili: agac.gen.tr/kavak-agaci.html
7. architectmagazine.com/project-gallery/olympic-sculpture-park
8. landscapeperformance.org/case-study-briefs/olympic-sculpture-park#/cost-comparison
9. Ödül listesi ile ilgili: en.wikipedia.org/wiki/Olympic_Sculpture_Park