Hızlı Git
Ardıç bitkisi, servigiller (Cupressaceae) familyasından Juniperus cinsine ait iğne yapraklı ağaç ve çalı formundaki taksonların ortak adıdır.
Ardıç Ağacı Tohumu
Juniperusların üremesi oldukça zordur. Üremek için başka türe ihtiyaç duyarlar. Kuşların dökülen ardıç tohumlarını yemesi sonucunda, sindirim sisteminde tohumların kabukları soyulur ve dışkıyla beraber tohumlar toprağa karışarak çimlenir.
Ardıç Ağacının Peyzaj Tasarımlarında Kullanımı
- Yayılıcı ardıçlar karayolu düzenlemelerinde sıklıkla tercih edilirler,
- Budanabilme özelliğinden dolayı büyümesi sınırlandırılabilir
- Çok sayıda kullanıldığında önündeki objeyi vurgulayacak fon elde edilebilir,
- Farklı renkleri nedeniyle peyzaj tasarımlarda harmoni sağlarlar
- Uyumludurlar ve çok bakım gerektirmezler
- Çim alanların sulama ve bakımlarından kaçmak için çok iyi alternatiftirler
- Dayanıklıdırlar, zor koşullarda hayatta kalmayı bilirler
- Uzun ömürlüdürler, sürdürülebilir tasarımlar açısından önemlidirler.
Türkiye’de Yetişen Ardıç Ağacı Türleri
Türkiye’nin en yaşlı, dünyanın ise ikinci en yaşlı ağacı olan ardıç ağacının Konya, Taşkent Alata (Balcılar)’da bulunduğu bilinmektedir. 2300 yaşında olduğu tahmin edilen bu ağaca yöresel olarak ağıl ağaç denilmektedir.
1. Juniperus Oxycedrus – Katran Ağacı Özellikleri
- Çoğunlukla çalı bazen ağaççık formunda, küçük bir ağaç cinsi olarak bulunur,
- İğne yaprakları juniperus comminus‘e çok benzer sivri batıcı olup, dik bir acı yapacak şekilde üçlü çevrel dizilmiştir.
- Yapraklarının üzerinde çift stoma bandı bulunur, 1-2 cm büyüklüğünde kırmızı meyvelere sahiptir, katran ardıç ağacı meyvelerinin üzerinde Mercedes işaretine benzer işaret bulunur.
- Fakir, sığ, taşlı kumlu balçık, ağır balçıklı topraklarda iyi gelişme gösterir.
- Park bahçe ve rüzgar perdesi olarak kullanılabilir
2. Juniperus communis – Adi Ardıç Ağacı Özellikleri
- 15 m ye kadar boylanabilen, yerden sürünücü fertlere kadar çeşitlilik gösterir,
- Genel formu piramidal ve sütun şeklinde olabilir
- Gri kahverengi renkteki kabuk önceleri pürüzsüz daha sonra üzüm asmalarında olduğu gibi boyuna çatlaklıdır.
- 1-1,5cm uzunluğundaki iğne yapraklar sert batıcı sürgüne üçlü çevrel olarak dizilmiştir. Yaprağın üzerinde geniş tek stoma çizgisi vardır
- Üzümsü kozalak 6-9 mm çapında, kısa bir sapla sürgüne bağlıdır, kozalaklar 2 veya 3 yılda olgunlaşır. 1.yıl yeşil, 2. yıl dumanımsı bir renk alır
- Toprak isteği bakımından seçici değildir. Ancak fakir, kumlu topraklardan hoşlanmazlar. Işığı sever. Zehirli gazlardan etkilenmezler. Yavaş gelişim gösterirler.
- Peyzajda kullanımı; Şehir içi alanlarda rahatlıkla kullanılır ‘parklar, bahçe, sanayi alanları’ kaya bahçeleri yol ağaçlandırmasında, fon bitkisi ve soliter olarak kullanılır
3. Juniperus comminus L. Subp Comminus – Adi Bodur Ardıç Özellikleri
- Dağlık mıntıka bölgelerinde yer alır, ülkemizde yüksek kesimlerinde Erciyes, Uludağ Kazdağı 1100-2600 m leri arasında bolca bulunur
- 30-40 cm boylarında yatık dallı dallar kalın kısa ve köşelidir
- Bol güneşli bağıl nemin yüksek olduğu yerlerde İyi gelişme gösterir, soğuğa karşı aşırı dayanıklıdır, endüstri tesislerinden etkilenmezler, yavaş büyürler
4. Juniperus comminus “Hibernica” – İrlanda Ardıçı Özellikleri
- 3-4 metre boylanan yaprak dökmeyen piramidal formlu çalıdır. 3-4 metreye ulaştığında yatayda büyümeye başlar ama aşırı yayılmaz, çalı yavaş büyür .
- Dallar ve dal uçları yukarıya doğru yönelmiştir, özellikle form güzelliği acısından değerlendirilir.
- Kırmızımsı kabuğu bitkinin dalları ve gövdesini kapsar. Yıllar geçtikçe, kabuğu kararır, katmanlanır. İğneler keskindir, ama yumuşaktır, batıcı değildir. Sıcak dönemlerde görüntüsü mavi-yeşil, kışın ise koyu halde olur.
- Meyveler, Noel ağacındaki toplar gibidir. Hibernik ardıç ağacı fidanı iki yaşında meyve vermeye başlar.
- Hibernik ardıç ağacı güneşli alanları sever güneş yokluğunda dalları elastik özelliğini kaybeder ve formu bozulur, aşırı güneşe maruz kalması durumda da yanıklar oluşur.
5. Juniperus Horizantalis – Yayılıcı Ardıç Özellikleri
- 0,8-1m boy, 2-3m çap yapar, dallar yere paralel olarak uzanır, yapraklar pulsu küçük mavimsi yeşil renktedir, sonbaharda renk değiştirmezler.
- Puslu kozalaklara sahiptir, güneşli ve yarı gölgeli ortamlarda bulunur
- Çalı Mayıs ayında ardıç çiçeği açar ve Haziran-Temmuz aylarında ise meyve vermeye başlar. İlk meyveler büyümenin ikinci yılında ortaya çıkar. Küçük boyutu, horizantal şekli ve dalları nedeniyle, neredeyse yere basar, bu yüzden yayılıcı ardıç denir. Çok yavaş büyür ve bir yıl boyunca sadece 10 cm büyüyebilir.
- Açık ve güneş alan yerleri sert rüzgardan hoşlanmaz dona toleranslıdır fakat kar yağdığında dallarını kırabilir. ilk baharda dallar elastik bir görünüm kazanır.
6. Juniperus sabina – Sabin Ardıçı Özellikleri
- 3-4m arasında boylanabilen eğri gövdeli boylu bir çalı veya yerde sürünen yatık bir çalıdır, yaşlı bireylerde gövde rengi kırmızımtıraktır.
- Sürgünler genellikle dört köşeli ince olup, dört sıra üzerinde karşılıklı olarak birbiri üzerinde kapanan pul yapraklara sahiptir.
- Pul yapraklar 1mm büyük tam kenarlı kenarları küt üzerinde kabarcıklar veya yağ bezeleri bulunur.
- Ülkemizde yüksek dağlık alanlarda, kurak yamaçlarda, orman sınırlarının üzerinde, Sivas’ın yıldız dağları, Maraş’ın ahır dağı, Manisa dağı gibi dağlık bölgelerde bolca yetişir.
- Peyzaj mimarlığında kültüvarları dekoratif yönden çokça tercih edilir.
7. Juniperus chinensis – Çin Ardıçı Özellikleri
- Çin, Japonya ve Moğolistan da doğal olarak yetişen 20 m ye kadar boylanabilen, değişik forum ve ölçüde olabilen bir bitkidir.
- Bitkinin alt dallarındaki yapraklar iğne yaprak şeklinde buz gibi karşılıklı veya üçlü çevrel dizilmiştir, üst kısmında 2 stoma bandı vardır.
- Üst dallardaki yapraklar ise pul şeklindedir karşılıklı ve birbiri üzerini kapatmış şekilde dizilmiştir, uçları küttür.
- Kozalaklar mavimsi dumanlı 5-18 mm çapında olup 2 yılda olgunlaşır 4-8 puldan oluşur içinde 2-5 bazense 1 tohum bulunur.
- Bağıl nemin yüksek olduğu yerlerde iyi gelişme gösterir, donlardan endüstri bölgelerinde zararlı gazlardan etkilenmezler.
- Kumlu kumlu-killi kireçli topraklardan hoşlanırlar.
8. Juniperus Chinensis Cv. pfitzeriana – Yayılıcı Ardıç Özellikleri
- 4-5 m boy ve genişliğe ulaşan çok dallı bir çalıdır. Dallar uzun ve horizontal olarak yer alır, uçları hafif yukarı doğru yönelmiştir.
- İç kısımlarında yapraklar iğne yapraklı olup uçları sivri üst yüzeylerinde çift stoma bandı bulunur, dışa doğru pul yaprağa dönüşür.
- Güneş ve kısmi gölge de yetişir. Kentsel alanlarda veya deniz kıyısında zor koşullara dayanabilir.
- Don ve kötü hava koşullarına dayanıklıdır toprak bakımından kanaatkârdır, sadece aşırı sulak alanlarda ve tuzlu topraklarda yetişmez.
9. Juniperus foetdissima – Kokulu Ardıç Özellikleri
- Ülkemizde doğal olarak yetişebilen 5-10 m ye kadar boylanabilen gençlikte düzgün ve bir piramidal bir tepeye sahip ufak bir ağaçtır,
- Dallar yukarıya doğru yönelmiştir, dallar olgunlaştığında yoğun bir ardıç ağacı kokusu yayarlar,
- Yaprakların pul yapraklarının yanında iğne yapraklarda rastlanır, iğne yapraklar dar bir açı ile sürgün üzerini kaplarlar pul yaprakların uçları sivri sırt kısımları yuvarlaktır
- Siyah ve üzeri mavi dumanlı kozalaklar 8-12 mm büyüklüğünde ve üzümsü yapıdadır
10. Juniperus exelca – Boylu Ardıç Özellikleri
- 15-20 m ye kadar boylanabilen gençlikte piramidal yaşlandıkça yayvan bir tepe yapısına sahip bir ağaçtır.
- Genellikle Antalya Elmalı bölgelerinde 25 m ye kadar boylanabilen fertleri vardır
- Boz, mavi yeşil yaprakları pul yapraklar tipinde olup, son derece ince sürgünlere sıkı bir şekilde çevrel olarak dizilmiştir .
- Yaprağın sırtında belirgin olarak yağ bezeleri bulunur, 2 yılda olgunlaşan kozalak koyu morumtırak renklerde veya kahverengi siyah olabilir.
11. Juniperus virginiana – Kurşun Kalem Ardıçı Özellikleri
- 15 m ye kadar boylanabilen Kuzey Amerika’nın doğusunda geniş bir alanda yayılış gösteren dar konik bazen geniş tepeli bir ağaçtır.
- Gövde kabuğu kızıl kahverengi olup dar şeritler halinde çatlaklıdır ve liflidir.
- Yuvarlak kozalak bir yılda olgunlaşır 3-6 mm çapında grimsi veya mavimsi yeşil renkte içinde genelde 1-2 tohum bulunur .
- Ilıman deniz iklimlerinde hoşlanır kuru sığ ve taşlı topraklarda yetişebilir dona ve kirli havaya dayanıklıdır.
12. Juniperus phonica – Finike Ardıçı Özellikleri
- Küçük çalı veya 6 m kadar boylanabilen bir ağaçtır, form itibariyle servilere benzediği için servi ardıçı da denilmektedir
- Yapraklarının gençlikte alt kısımlarının iğne yaprak şeklinde uç yaprakları pulsu şeklindedir.
- Pul yapraklar yeşilimsi renkte olup 4 sıra üzerinden sürgünlere karşılıklı olarak dizilmiştir.
- Sırtlarında yuvarlakça yağ bezecikleri vardır, kozalaklar 6-15 mm büyüklüğünde uzun saplı küresel olup olgunlaşınca portakal sarısı renginde olurlar 2 yılda olgunlaşırlar.
- Toprak istekleri bakımından kanaatkar bir tür olup özellikle soğuklara karşı dayanıklı değillerdir. Duyarlıdırlar, kaya bahçeleri için idealdir
Ardıç Ağacı Nerede Yetişir?
Ardıç hangi iklimde yetişir? Ardıç ağacı farklı türleri olması nedeniyle Türkiye’nin her bölgesinde yetişen farklı iklim isteklerine sahip türlere sahiptir.
Türkiye’de Yetişen Doğal Ardıç Türleri
- Juniperus comminus subsp comminus subsp nana
- Juniperus oxycedrus subsp oxycedrus subsp macrocarpa
- Juniperus sabina ”sabin ardıçı”
- Juniperus foetdissima ”kokulu ardıç”
- Juniperus exelca ”boylu ardıç”
