Kentsel köy kavramı gün geçtikçe daha da gündemimize girmekte. Basitçe anlatmak gerekirse kentsel köyler bir şehrin sakinleri ve çevresindeki bölgeler için hem konut hem iş sağlar. Aynı zamanda çevresel faydaları da vardır. Yaşam kalitesini arttırır. Yürünebilir, bisiklet dostu, toplu taşıma odaklı ve karma kullanımlı mahallelerdir. İklim değişikliği, küresel ısınma, çevre kirliliği, artan nüfus ve hızlı kentleşme kentlerde yaşanan başlıca sorunlardır. Yapılı çevremizi yeniden düşünmediğimiz sürece, şehirlerimizin giderek daha fazla sürdürülemez, karşılanamaz ve sosyal açıdan eşitsiz hale geleceği açıktır.
İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi
Kentsel köy fikrini Atatürk de ele almıştır. Atatürk 1937 yılında Türkiye’yi temelden kalkındırmayı amaçladığı bir proje fikri bulmuştur. İdeal Cumhuriyet köyü projesi. Ancak bu proje Danimarka’nın Brondby şehrinde uygulanmış olup tüm dünyaya örnek olmuştur. Atatürk’ün uygulanmasını istediği bu proje Afet İnan’ın Cumhuriyetin ellinci yılı için köylerimiz adlı kitabında yer almaktadır. Ancak proje hayata geçmemiştir.
Dünyada benzersiz bir şekilde planlanmış o kadar çok kentsel alan var ki, insanları suskun bırakıyor. Uydular ve hava fotoğrafçılığının yardımıyla, alanlardaki binaların ne kadar dikkatli yerleştirildiğini görme yeteneğine sahibiz. Böylesine büyüleyici manzaralardan biri Brøndby Haveby veya Brøndby Garden City‘dir. Danimarka, Kopenhag’ın hemen dışında bulunan bu “bahçe şehir“, benzersiz dairesel düzenlemeleriyle tanınan birçok topluluk bahçesinin bulunduğu yerdir. Brøndby Haveby’deki evler, gürültülü ve yoğun nüfuslu şehirden uzaklaşmayı sağlayan ve aynı zamanda büyüyen bitkiler ve mahsullerin hobisinin tadını çıkarma fırsatı veren geniş bahçelere sahiptir.
‘Bahçe şehir’ fikri, 1964 yılında Brøndby belediyesinin otaya atması ile onaylanmış ve böylece bölgede büyüleyici çevreler belirmeye başlanmıştır. Bu çevrelerin arkasındaki fikir basit: bahçeleri kiralayanlar arasındaki sosyal etkileşimi artırmak.
Kentsel köy kavramını daha iyi anlamak için 6 farklı özellik yazılmış.
Kentsel Köy Özellikleri
- Küçük ve samimidir. Alan yaya olarak rahat gezilebilir.
- Benzersizdir. Alanın kendine özgü atmosferi ve mekan anlayışı vardır. Düzenli etkinlikler ve festivaller yapılır. Böylece insanları sosyalliğe çekmiş olur.
- Sosyal etkileşim için tasarlanır. Günlük aktiviteler için pek çok yeşil alan bulunur. Yürünebilir yollardan oluşan bir ağ vardır.
- Yerel olarak yönlendirilir ve halka saygılıdır. Sakinler köyün yaşamını yönetmeye dahil oluyorlar.
- İşlevseldir. Topluma hem toplu taşıma hem özel ulaşım sağlanmaktadır.
- Karışık bir topluluğu oluşturur. Farklı yaşlardan, kültürlerden ve genlerden insanlar bir arada yaşamaktadır.
Bir yeri köy olarak adlandırmak akla sadece üretim yapılan yer olarak gelebilir. Ancak kentsel köyler sürdürülebilirliği, insanlar arasındaki ilişkileri de olumlu yönde etkiler.
Effect Mimarları‘nın Kentsel Köy Projesi oldukça yararlı bir örnek. dünyanın dört bir yanındaki şehirlerde yaşayan birçok insan için sürdürülebilir, uygun fiyatlı ve yaşanabilir evler geliştirmek için yeni bir vizyoner modeldir. Kentsel köy projesinin tasarlanma amacı neredeyse tüm bileşenlerinin geri dönüşüm malzemelerinden oluşmasıyla birlikte kolayca sökülüp yeniden kullanmayı amaçlamaktadır. Bu sistem israfı önlemek ve yeniden kullanmak için tasarlanmıştır.
Kentsel köy kavramı sürdürülebilir kent kavramını da beraberinde getirir. Bugünkü dünyamızda yarımızdan fazlamız şehirlerde yaşıyor. 2050’ye kadar tüm insanlığın üçte ikisi – 6,5 milyar insan kentte yaşıyor olacak. Kentsel alanlarımızı inşa etme ve yönetme şeklimizi önemli ölçüde dönüştürmeden sürdürülebilir kalkınma elde edilemez. Nüfusun artması ve artan göçün bir sonucu olarak şehirlerin hızlı büyümesi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde mega şehirlerde bir patlamaya neden oldu ve gecekondular kentsel yaşamın daha önemli bir özelliği haline geldi.
Şehirleri sürdürülebilir kılmak, kariyer ve iş fırsatları, güvenli ve uygun fiyatlı konutlar yaratmak ve dayanıklı toplumlar, ekonomiler inşa etmek demektir. Toplu taşımaya yatırım yapmayı, yeşil kamusal alanlar yaratmayı, katılımcı ve kapsayıcı yollarla kentsel planlama ve yönetimi iyileştirmeyi içerir. Yani sürdürülebilirlik kavramı doğrudan kentsel köylerle bağlantılıdır.
Atatürk’ün köye, köylüye ve tarıma önem vermesinden dolayı yazımı Atartürk’ün sözleriyle bitirmek isterim.
- ”Köylülerin gözleriyle görebilecekleri, çalışmaları için örnek tutacakları, verimli, modern, uygulamalı tarım merkezleri kurmak gereklidir.”
- ”Eğer milletimizin büyük çoğunluğu çiftçi olmasaydı, biz bu gün dünya üzerinde olmayacaktık.”
- ”Milli ekonominin temeli tarımdır.”
Kaynaklar:
- https://www.boredpanda.com/brondby-haveby-allotment-gardens-copenhagen-denmark/?utm_source=google&utm_medium=organic&utm_campaign=organic
- https://www.ekoyapidergisi.org/6143-ortak-ve-surdurulebilir-yasam-modeli-onerisi-kentsel-koy-projesi.html
- https://sustainingcommunity.wordpress.com/2016/09/06/urban-village/
- https://www.effekt.dk/urbanvillageproject
- https://www.tr.undp.org/content/turkey/en/home/sustainable-development-goals/goal-11-sustainable-cities-and-communities.html
