Bu yazımda bir önceki yazının devamı olarak Sonbahar ve Kış bitkilerinden bahsedeceğim. Her bitkinin kullanım alanı farklıdır. Bir bahçeyi tasarlarken onun 4 mevsimde nasıl olacağını düşünmemiz gerekir. Her mevsimde farklı renkleri barındıran zengin bir bahçe yaratmak her açıdan çok önemlidir. Bunun için yaptığım araştırma doğrultusunda 4 farklı mevsimde çiçeklenen çalıları, ağaçları, yer örtücüleri ve asmaları inceledim. Bitkisel tasarımda bitki türlerinin doku ve renk etkisinde katkısı en fazla olan organları yapraklarıdır. Yapraklar, tasarım ilkeleri doğrultusunda mekanda birer tasarım öğesi olarak kullanıldığı gibi görsel algıya göre değerlendirmeleri bitkisel tasarımlarda daha etkili ve başarılı sonuçlar yaratacaktır. Bu sebeple herdem yeşil bitki kullanımına özen gösterilmelidir.
Sonbaharın yeri benim için ayrıdır. Dökülen yapraklar, sarı ve turuncuya bürünen ağaçlar, döküldükten sonra bile ihtişamlı gözüken dallarıyla sonbahar beni büyüler aslında. Kışa yaklaşırken son bir renk cümbüşü sağlayan, renkleriyle içimizi ısıtan bitkileri seçmek için hem dikkatli olunmalı hem de ileriye dönük plan yapılmalıdır. İlkbaharda taze çiçeklerden verim alabilmek daha kolayken sonbahar ve kış aylarında biraz daha zor olabilir.
İlk olarak sonbaharda çiçeklenen bazı çalılardan bahsetmek istiyorum.
| Büyük Çiçekli Abelya | Abelia x grandiflora |  |
| Fırça Çalısı | Callistemon citrinus |  |
| Süpürge Çalısı | Calluna vulgaris |  |
| Portakal Yasemini | Murraya paniculata |  |
| Zakkum | Nerium oleander |  |
| Kış Kartopu | Viburnum tinus |  |
| Doğuş Eriği | Carissa grandiflora |  |
| Japon Aralyası | Fatsia japonica |  |
| Hebe türleri | Hebe spp. |  |
| Pençe Çalısı | Potentilla fruticosa |  |
Sonbaharda çiçeklenen ağaçlar;
| Floş ağacı | Chorisia speciosa |  |
| Doğuş mercan ağacı | Erythrina humeana |  |
| Franklin ağacı | Franklinia alatamaha |  |
| Büyük çiçekli manolya | Magnolia grandiflora |  |
Tüm ağaç türleri kışın zayıf güneş ışığına, zorlu hava koşullarına ve düşük sıcaklığa maruz kalmakta. Kuşlar kışın güneye uçabilir, bazı hayvanlar kış uykusuna yatar, bazısının da onları soğuktan koruyan kürkleri vardır. Ancak ağaçlar için durum farklıdır. Oldukları yerde sabitlerdir. Bu sebeple ağaçların başka stratejileri vardır. Örneğin Ladin ağacını iğneleri onu kışın koruyan mumsu bir yapıyla kaplıdır. Ağaçlar kışa sonbahardan hazırlanırlar. Yapraklarında kalan besin maddelerini çekerler. Bu besinleri kışın kullanırlar. Yapraklar dışında ağaçları gövdeleri de soğuktan korur. Kavak, ladin ve huş ağacı gibi kuzey ağaçlarının hücreleri buz tutmaya dayanıklıdır.
Kış bitkilerine geldiğimde benim aklıma gelen ilk ağaçlar yapraklı ve ibreli ağaçlar oluyor. Kışın bir yere seyahat ettiğimde doğanın yemyeşil yüzünü görmek içimi ısıtırdı hep. Göknarların, ladinlerin, farklı çam türlerinin, servilerin ve ardıçların yemyeşil görüntüleri ve büyük bir ihtişamla dimdik durmaları çok etkileyici gelirdi bana. Herdem yeşil olmalarının avantajları yaprak dökmeden hep aynı kalmaları.
| Ardıç | Juniperus sp. |  |
| Servi | Cupressus arizonica |  |
| Batı Ladini | Picea abies |  |
| Göknar | Abies nordmanniana |  |
| Sarıçam | Pinus sylvestris |  |
| Karaçam | Pinus nigra |  |
| Kızılçam | Pinus brutia |  |
| Fıstık çamı | Pinus pinea |  |
Güzel planlanmış bir bahçede kışın bile iç karartıcı ve boş bir alan olmaz. Kışın çiçek açan bitkiler kullanılırsa kışın bile renkli bahçeler görmek mümkün. Baharı beklemeyi daha keyifli hale getiren bu bitkiler aynı zamanda güzel koku da verirler. Bazen karın altında gizlenmiş ve aradan dallarını çıkarıp çiçeklerini gösteren bu bitkiler şiir gibidir adeta.
| Çalı hanımeli | Lonicera x purpusii |  |
| Mercanköşk | Chimonanthus praecox |  |
| Beyaz hor çiçeği | Abeliophyllum distichum |  |
| Kartopu | Viburnum farreri |  |
Çalı hanımeli bitkisinin verimli toprağa ihtiyacı yoktur. Soğuğa dayanıklıdır. Kışın erken çiçek açar ve kokusu tüm bahçeyi sarar. Çiçekleri sarı ve beyaz renklidir. Kışın başından Marta kadar çiçekleri üstünde kalır. Mercanköşk soğuk hava, düşük sıcaklık, kar gibi olaylardan etkilenmez. Güçlü bir bitkidir. Dona karşı -28 dereceye kadar dayanıklıdır. Kışın başından Marta kadar beyaz ve sarı çiçeklerini büyük bir ihtişamla sergiler. Beyaz hor çiçeği Ocak ayından Nisan ayına kadar pembe çiçekleriyle bilinir. Nadir rastlanan bir türdür. Son olarak da Kartopunun kendini diğer bitkiler ayıran müthiş bir kokusu vardır. Çoğunlukla beyaz nadiren pembe çiçekleri vardır. Kasım ayında çiçek açmaya başlayan bu bitki Nisan ayına kadar devam eder. Dona dayanıklı bir bitkidir.
Sonbahar ve Kış ayları için oluşturduğum bitki listelerini sizlerle paylaştım. Yazmadığım çokça bitki türü ve ağaç vardır. Onları da zaman ilerledikçe başka yazılarımda paylaşacağım. Bitkileri mevsimlere göre sınıflandırmak ilk adım. Yapılan projelerde bitkinin rengi, formu, gölge sevip sevmediği, ne kadar sulanması gerektiği ve hangi bitkilerin iyi bir bitki kompozisyonu oluşturduğu dikkat edilmesi gereken diğer önemli faktörlerdir. Özellikle tasarım yaparken kış aylarında bahçenin alacağı durum göz ardı edilmemelidir. Belli bir dönemde sadece ağaçların kuru dallarının olması bile farklı bir görsellik, sanatsallık yaratabilir. Ancak bunun bilinçli bir şekilde yapılması profesyonel olandır.
