Hızlı Git
Peyzaj Mimarlığı Eğitim ve Bilim Derneği (PEMDER) son yıllarda adını hepimizin sıkça duyduğu, kurulduğu günden bu yana çok iyi işler yapan ve yapmaya devam eden, çoğunluğu akademisyenlerden oluşan bir dernek. Aslında köklerinin çok öncelere dayandığı PEMDER, 2018 yılında daha kurumsal bir yapıya kavuşmak için kendisinden önceki toplulukları (PEMKON, PEMAT) kendi çatısında birleştirerek kuruluyor.
Mesleki örgütlerimize destek olmak, Peyzaj Mimarlığı ile ilgili önemli çalışmalar yapan PEMDER’i ve faaliyetlerini daha yakından tanımak amacıyla bugün Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Veli ORTAÇEŞME ile bir röportaj yapıyoruz. Hocamıza bizi kırmayarak röportaj teklifimizi kabul ettiği için teşekkür ediyoruz.
Mehmet Emin DAŞ (M.E.D.): Sayın Hocam merhabalar, hoş geldiniz. Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
Prof. Dr. Veli ORTAÇEŞME (V.O.): 1986 yılı Çukurova Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü mezunuyum. 1886-88 yılları arasında Adana’da özel sektörde Peyzaj Mimarı olarak çalıştım. 1988 yılında akademik yaşama Çukurova Üniversitesinde atıldım, doktoramı tamamladığım 1996 yılına kadar aynı bölümde görev yaptım. 1996 yılında Akdeniz Üniversitesine geçerek bu üniversitede Peyzaj Mimarlığı Bölümünün kuruluşunda görev aldım. Bölüm başkanlığı, dekan yardımcılığı, rektör danışmanlığı gibi idari görevlerde bulundum. Halen aynı bölümde görev yapmaktayım. Evliyim, eşim de Peyzaj Mimarı.
(M.E.D.): PEMDER’in amacı ve hedefleri nedir hocam? Neden meslektaşlarımız PEMDER’e omuz vermeli?
(V.O.): PEMDER, ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı bölümlerinin başkanlarından oluşan ve kısa adı PEMKON olan Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanları Konseyi kararı ile kurulmuştur. Ülkemizde Peyzaj Mimarlığı disiplininin akademik işbirliği platformları olan PEMAT ve PEMKON çalışmaları kapsamında kurumsallaşma her zaman bir amaç olmuştur. 13-14 Kasım 2017 tarihlerinde Trabzon’da düzenlenen 16. PEMKON Toplantısında, Peyzaj Mimarlığı Eğitim ve Bilim Derneği (PEMDER) isimli bir derneğin kurulması kararı, Peyzaj Mimarlığı Bölüm Başkanları Konseyi’nin oy birliğiyle alınmıştır. PEMDER, 5253 Sayılı Dernekler Kanunu’na göre 15.01.2018 tarihinde Antalya’da kurulmuştur. Halen 220 üyesi bulunmaktadır. Üyelerin büyük çoğunluğu akademisyen olmakla birlikte, meslektaş ve öğrenci üyeler de bulunmaktadır.
PEMDER’in misyonu (özgörevi); Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı eğitim öğretimi ve araştırmalarının ve Peyzaj Mimarlığı mesleğinin gelişmesine; bilgili, becerili, araştırıcı meslek mensuplarının yetiştirilmesine; akademik işbirliğine; öğretim programlarının akreditasyonuna katkıda bulunmaktır.
PEMDER’in vizyonu; ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı akademik camiasını ulusal ve uluslararası düzeyde iyi bir şekilde temsil eden; eğitim ve araştırma konusunda etkin faaliyetlerde bulunan; Peyzaj Mimarlığı ile ilgili konularda projeler geliştiren, eğitim programları, konferans ve benzeri etkinlikler düzenleyen; mesleki konularda mezunlara katkıda bulunan, ulusal ve uluslar arası standartlarda akreditasyon hizmeti sunan bir sivil toplum kuruluşu olmaktır.
(M.E.D.): PEMDER kısa sürede mesleğimizin (Peyzaj Mimarlığı) en önemli, en faal, en etkin kurumları arasına girdi. Sektörde bulunan ayrışma ve gruplaşmaya rağmen herkes istisnasız sizi takdir ediyor. Bu başarının sebebi sizce nedir?
(V.O.): Öncelikle biz çoğunluğunu akademisyenlerin oluşturduğu bir topluluğuz. Olaylara daha çok bilimsel çerçeveden bakıyoruz. Başarımızın arkasında yatan ana nedenlerden birincisi, PEMDER kurucularının akademik ve mesleki açıdan ülkemizdeki en deneyimli akademisyenler olmasıdır. Bu kadro mesleğin ülkemizdeki kuruluşu, gelişmesi, mesleki örgütlenmesi, sorunlarını en iyi bilen ve akademiyi de en iyi tanıyan bir kadrodur. Başarımızın arkasındaki ikinci neden, katılımcı yönetim anlayışımızdır. PEMDER yönetim ve denetim kurullarında 15 üniversite temsil edilmektedir. Üçüncü neden ise; PEMDER’e aktif olarak destek veren geniş bir kitlesinin olmasıdır. PEMDER’in çeşitli kurullarında görev alan çok sayıda akademisyen, meslektaş ve lisansüstü öğrenci bulunmaktadır. Ayrıca; kurullarda olmamakla birlikte faaliyetlerimizde görev alan akademisyen ve meslektaşlar da vardır.
(M.E.D.): Biraz mesleğimiz adına PEMDER olarak yaptığınız çalışma ve içeriklerinden de bahsedebilir misiniz? PEMDER’in Peyzaj Mimarları için sunduğu temel hizmetler ve olanaklar nelerdir?
(V.O.): PEMDER kurulmasını takiben, yapılacak faaliyetleri ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı bölümlerinin katkılarıyla somutlaştırmıştır. Belirlenen bu faaliyet konuları sırasıyla yaşama geçirilmiş ve geçirilmektedir. Öncelikle bilgi aktarım kanalları oluşturulmuştur. Web sayfaları yapılmış, sosyal medya hesapları (Instagram, Twitter, Facebook, Linkedin, Youtube) açılmıştır. Bu kanallar sayesinde geniş bir kitleye bilgi aktarımı sağlanmaktadır. Bugün PEMDER Ülkemizde Peyzaj Mimarlığı alanında önemli bir haber ve bilgi platformu niteliğindedir. Başta akademi ile ilgili konular olmak üzere haber aktarım kanallarımızdan birisi de düzenli olarak çıkarmakta olduğumuz PEMDER Haber Bülteni’dir. Peyzaj Mimarlığı alanında üretilen bilimsel bilginin yayımı bağlamında bilimsel dergilere gereksinim duyulması nedeniyle, PEMDER iki adet bilimsel derginin yayınına başlamıştır. PEYZAJ ile PEYZAJ ARAŞTIRMALARI VE UYGULAMALARI dergilerimiz, TÜBİTAK DergiPark platformunda elektronik olarak yayınlanmaktadır.
PEMDER’in misyonu doğrultusunda her düzeyde Peyzaj Mimarlığı öğrencilerine yönelik olarak eğitim programları düzenlenmektedir. Bu eğitim programlarında farklı üniversitelerin öğretim üyesi ve öğrencilerine bir araya getirerek bilgi ve deneyim paylaşımını da sağlıyoruz. TÜBİTAK destekli bu eğitimler farklı üniversitelerin ev sahipliğinde gerçekleştirilmektedir. Bugüne kadar düzenlenen 7 eğitim programına 37 üniversiteden 153 öğrenci katılmıştır. PEMDER; düzenlediği söyleşilerle ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı bilgi birikimine katkıda bulunmaktadır. Bugüne kadar 100’ü aşkın söyleşi gerçekleştirilmiş olup, bu söyleşilere YouTube kanalımızdan ve instagram sayfamızdan erişilebilir. Bu söyleşiler arasında; ülkemizde Peyzaj Mimarlığı mesleğinin ve eğitiminin gelişimine önemli katkıda bulunan değerli hocalarımızın tanıtıldığı söyleşiler; Peyzaj Mimarlığı alanında önemli başarılara imza atmış olan meslektaşlarımızla yapılan söyleşiler; yabancı konuklarla yapılan söyleşiler yer almaktadır. PEMDER, Peyzaj Mimarlığı Bölümlerimizde doktora ve yüksek lisans yapan bilim insanlarının uzun ve yorucu bilimsel çalışmalar sonunda ortaya koydukları tez çalışmalarının değerlerine dikkat çekmek ve bunların bilim ve meslek dünyasında daha etkin duyurulması ve tanıtılmasını sağlamak üzere 2021 yılından bu yana PEMDER Yüksek Lisans ve Doktora Tez Ödülleri vermektedir. PEMDER’in belki de en önemli katkısı, eğitim bakımından son derece önemli bir konu olan akreditasyondur. PEMDER, Yükseköğretim Kalite Kurulu (YÖKAK) tarafından ulusal akreditasyon kuruluşu olarak tescil edilmiştir. Bugüne kadar 7 bölümümüz akredite edilmiştir. Bütün bu faaliyetler Peyzaj Mimarlığı disiplininin ülkemizdeki profilini yükselten ve bu arada da meslektaşlarımızın bilgi, beceri ve yetkinliklerini artıran etkinliklerdir. Bu yıl içinde meslektaşlarımıza yönelik Yaşam Boyu Öğrenim programını başlatacağız ve bu program kapsamında çeşitli konularda ücretsiz eğitimler düzenleyeceğiz.
(M.E.D.): PEMDER’in Peyzaj Mimarlığı sektöründe neleri değiştirmeyi veya iyileştirmeyi hedeflediğini anlatır mısınız?
(V.O.): PEMDER’in öncelikli amacı, ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı eğitiminin kalitesi iyileştirmek; bilgili ve becerili meslek mensupları yetiştirmektir. Yetkin Peyzaj Mimarlarının yetişmesi, sektörün niteliğinin iyileşmesi anlamına da gelmektedir. Bu arada, akademik konuların yanı sıra mesleki konularla da ilgileniyoruz. Meslektaşların talebi doğrultusunda mesleki haklarla ilgili bilimsel destek de veriyoruz.
(M.E.D.): Peyzaj mimarlığı alanında genç profesyonellere ve öğrencilere ne gibi tavsiyelerde bulunabilirsiniz?
(V.O.): Öğrencilere tavsiyem, gelecekte mensubu olacakları mesleğe ilgi duymaları; Peyzaj Mimarlığı ile ilgili konularda araştırıcı ve sorgulayıcı olmalarıdır. 35 yıllık akademisyen gözlemim, derslere ilgili ve meraklı öğrencilerin hiç birinin mezuniyet sonrası iş sorunu yaşamadığı yönündedir. Genç profesyonellere tavsiyem ise, ilkeli olmaları ve görev aldıkları mesleki alanda (planlama, tasarım, uygulama gibi) en iyisini yapma çabası içinde olmalarıdır. Bu meslek alanı, başta genç profesyoneller olmak üzere, meslektaşların yapacağı başarılı çalışmalarla gelişecek ve itibar kazanacaktır.
(M.E.D.): PEMDER’in Türkiye’deki belediyelerle ve diğer resmi kurumlarla işbirliği içinde olduğu projeler var mı?
(V.O.): Henüz bu konuda bir faaliyetimiz olmadı. Ancak, başta Türkiye Belediyeler Birliği olmak üzere, yerel ölçekte Peyzaj Mimarlığı uygulamaları konusunda işbirliği projeleri geliştirme düşüncemiz bulunmaktadır. Yeşil alan uygulamaları, mevzuat geliştirme gibi konularda gelecekte çalışmalar yapacağız. Burada bir konuyu da vurgulamak isterim. Batı ülkeleri başta olmak üzere bir çok ülkede yerel yönetimlerle üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları ortak projeler yürütürler. Ne yazık ki ülkemizde böyle bir kültür gelişmiş değil. Belediyelerin bu yönde yaklaşımları güçlü değil.
Peyzaj Mimarlığı mesleği gerçekten güzel bir meslek. Sanat var, tasarım var, planlama var, yapısal ve bitkisel materyal var, ekoloji var, doğa var. Bütün bunlarla iç içe olan bir mesleğin geleceği de elbette parlak olacaktır.
PROF. DR. VELİ ORTAÇEŞME
(M.E.D.): Peyzaj mimarlığı eğitiminin Türkiye’deki durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz ve PEMDER’in eğitimin iyileştirilmesi alanında çalışmaları var mı?
(V.O.): Türkiye, Avrupa’da en fazla sayıda Peyzaj Mimarlığı bölümüne sahip ülke konumunda. Geçmişten bu yana bölümlerimiz dünyadaki gelişmeleri yakından takip ediyorlar. PEMAT ve PEMKON toplantılarında eğitimle ilgili bir çok konu konuşuldu ve kararlar alındı. Bir çok bölümümüz bu kararları uygulamaya koydu. Dolayısıyla ülkemizde Peyzaj Mimarlığı eğitimi dünyadaki gelişmeleri hep yakından takip etmiştir. PEMDER de Avrupa’daki ve dünyadaki eğitimle ilgili gelişmeleri yakından takip etmektedir. Nitekim ben, kısa adı ECLAS olan Avrupa Peyzaj Mimarlığı Okulları Konseyi’nin yönetim kurulu üyesiyim. Oradan fazlaca besleniyoruz. PEMDER’in ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı eğitimini iyileştirme konusundaki en büyük çalışması, program akreditasyonunu başlatmasıdır. PEMDER, Yükseköğretim Kalite Kurulu’nda (YÖKAK) 2020 yılında aldığı yetki ile ülkemizdeki Peyzaj Mimarlığı bölümlerini akredite etmektedir. Akreditasyon süreci, eğitimin iyileştirilmesi bağlamında son derece önemlidir.
(M.E.D.): PEMDER’in gelecek planları ve hedefleri nelerdir?
(V.O.): PEMDER, Peyzaj Mimarlığı bölümlerinin de katkılarıyla belirlediği çalışmaların bir bölümünü gerçekleştirmiştir. Gelecek planlarımız arasında Yaşam Boyu Öğrenme Programı kapsamında mezunlara yönelik eğitim programlarının gerçekleştirilmesi; genç akademisyenlere yönelik eğitim programları düzenlenmesi; her düzeyde öğrencilere yönelik yeni eğitim programlarının kurgulanması; Peyzaj Mimarlığı alanında kitapların yayınlanması; yerel yönetimlerle ortak projelerin gerçekleştirilmesi; planlama/tasarım konusunda ulusal yarışmaların düzenlenmesi; üyelerimizi ve meslektaşlarımızı kaynaştırmaya yönelik teknik gezilerin düzenlenmesi; Avrupa Peyzaj Mimarlığı Öğrencileri Derneği (ELASA) gibi öğrencilerin üye olacağı ulusal bir derneğin yaşama geçirilmesi gibi etkinlikler yer almaktadır.
(M.E.D.): Türkiye’deki peyzaj mimarlığı mesleğinin geleceğini nasıl görüyorsunuz?
(V.O.): Peyzaj Mimarlığı mesleği gerçekten güzel bir meslek. Sanat var, tasarım var, planlama var, yapısal ve bitkisel materyal var, ekoloji var, doğa var. Bütün bunlarla iç içe olan bir mesleğin geleceği de elbette parlak olacaktır. Küresel ısınma gibi güncel sorunlar mesleğimizin değerinin geniş kesimler tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Düne kadar peyzaj uygulamalarını bir çeşit süsleme gibi algılayanlar, artık bu uygulamaların küresel ısınma ile mücadelede ve yaşam kalitesinde ne kadar önemli olduğunun farkına varmışlardır. En önemli sorunumuz mesleki haklarımız konusunda yasal bir düzenlemenin olmayışıdır. Burada da ana sorumluluk meslek odamız olan TMMOB Peyzaj Mimarları Odası’nındır. PEMDER; talep edildiği takdirde, bu bağlamda elinden gelen her türlü desteği verecektir.
(M.E.D.): Türkiye’deki peyzaj mimarlığı eğitiminde hangi alanlara daha fazla vurgu yapılması gerekliliğini düşünüyorsunuz?
(V.O.): Türkiye’deki Peyzaj Mimarlığı eğitimi farklı fakülte çatıları altında yürütülmektedir. Son yıllarda mimarlık fakülteleri çatısı altında bir yoğunlaşma söz konusu olmakla birlikte; ziraat, orman, güzel sanatlar gibi fakülteler altında da eğitim verilmektedir. Burada belirli alanlara vurgu yapılmasından çok farklı fakülte yapılarının sunduğu fırsatlar temelinde eğitimde belirli konulara odaklanma söz konusu olabilir. Örneğin; ziraat ve orman fakülteleri çatısı altındaki bölümler bitkisel konular ve ekolojiye; güzel sanatlar fakülteleri çatısı altındaki bölümler sanatsal konulara; mimarlık-mühendislik fakülteleri çatısı altında olanlar planlama, tasarım ve mühendislik çözümlerine odaklanabilirler. Ancak, şu konunun altını çizmek isterim. Hangi fakülte altında eğitim verilirse verilsin, mesleki yetkinlik kazandıracak düzeyde mesleki bilginin öğrencilere kazandırılması gerekmektedir.
Küresel ısınmanın olumsuz etkilerine karşı doğa tabanlı uygulamaların ortaya çıkmasıyla Peyzaj Mimarları başat rolü oynayacaktır.
Prof. Dr. veli ortaçeşme
(M.E.D.): Özellikle sektörümüzdeki genç Peyzaj Mimarlarına mesleki örgütlenmeler ve kolektif çalışmanın önemine dair ne söylemek istersiniz.
(V.O.): Ana meslek örgütümüz TMMOB Peyzaj Mimarları Odası’dır. Öncelikle genç meslektaşlarımıza meslek odamıza üye olmalarını tavsiye ederim. Ayrıca, PEMDER ve Peyzaj Mimarlığı ile ilgili diğer derneklere de destek olmalarını tavsiye ederim. Ne kadar çok cephede mücadele edersek, mesleğimizi o ölçüde daha çok geliştiririz. Bunlara ek olarak, çalıştıkları sektörlerdeki mesleki ve sivil toplum yapılanmalarına da katılmaları önemlidir. Örneğin; süs bitkileri sektöründe faaliyet gösterenler SÜSBİR’e üye olmalıdır. Kolektif çalışmalar da mesleğimizi geliştirecektir. Bu nedenle çeşitli alanlarda yapılacak çalışmalar katılımları değerli olacaktır.
(M.E.D.): Dünya genelinde peyzaj mimarlığının rolü ve önemi hakkında neler söyleyebilirsiniz?
(V.O.): Peyzaj Mimarlığı disiplini dünyanın her bölgesinde aynı ölçüde gelişmiş değil. Mesleğin doğduğu Kuzey Amerika’da (ABD ve Kanada) çok gelişmiş ve yerleşmiş durumda. İkinci olarak Avrupa coğrafyasını gösterebiliriz. Ülkemizin de içinde yer aldığı Avrupa coğrafyasında da oldukça gelişmiş bir disiplin. Okyanusya’da da (Avustralya ve Yeni Zelanda) Anglo-Sakson etkisi ile gelişmiş durumda. Ancak, Çin ve Japonya hariç Asya kıtasında ve Afrika kıtasında Peyzaj Mimarlığı yeterince gelişmiş bir disiplin değil. Bu nedenle Dünya Peyzaj Mimarları Federasyonu IFLA’nın dünya çapında mesleğin tanıtımı çabaları çok değerli. Mesleğin var olduğu coğrafyalarda Peyzaj Mimarlarının güçlü bir rolü bulunmaktadır. Önemi ise, daha önce de ifade ettiğim gibi küresel ısınmanın olumsuz etkilerine karşı doğa tabanlı uygulamaların ortaya çıkmasıyla daha da artmıştır. Bu uygulamalarda Peyzaj Mimarları başat rolü oynayacaktır.
(M.E.D.): Hocam, Dünya geneline baktığımızda farklı kültürel peyzaj modelleri görüyoruz. Örneğin Avrupa kentlerinde daha az renkten oluşmuş, abartısız, minimal ve daha az tür çeşitliliği ile oluşturulmuş doğal peyzaj tasarımlarını görürken, ülkemizde ise tür çeşidi fazla, çok renkli, geometrik desenlerle oluşturulmuş peyzaj tasarımları görüyoruz. Sizin kadar olmasa da dünyada birçok farklı ülkede botanik bahçesi ziyaretim oldu. Gördüğüm kadarıyla kuşlar cıvıldıyor, ressamlar bir kenarda resimlerini çiziyor, sevgililer el ele yürüyor, şiir yazanları bile görmüştük. Acaba bizim ülkemizde böyle samimi ortamlar yakalamamamızın nedeni tasarımlarımızın fazlaca yapay olması olabilir mi? Bir dizi halinde dikilmiş ağaçlar, rengarenk bahçeler, farklı geometrik formlarla oluşturulmuş zemin döşemeleri veya kentlerimize kurduğumuz görkemli binalar kuşların cıvıltısının engeli olabilir mi? Gördüğüm kadarıyla onların botanik bahçeleri bile çok sadeyken bizim sokaklarımız bile botanik bahçesi gibi. Bu doğru bir tasarım yaklaşımı mı sizce? Yani Dubai gibi yapay şehirler yerine, Stockholm, Kopenhag, Hamburg gibi daha doğal peyzaj üzerine çalışmamız gerekmez mi? Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz?
(V.O.): Peyzaj mimarlığı uygulamalarında etken olan çeşitli faktörler var. Bunlardan iklim başta gelmektedir. Örneğin; Akdeniz coğrafyasında yetişebilen tür sayısı, Kuzey Avrupa coğrafyasına göre daha fazladır. Bu da peyzaj uygulamalarındaki tür çeşitliliğine yansımaktadır. Yine kültürel faktörler bir başka etkendir. Örneğin; Türk ve İslam bahçe kültüründe, renkli ve kokulu çiçekler daha fazla tercih edilmektedir. Buna karşın Avrupa genelinde kokulu bitki türleri fazla tercih edilmez. Sizin ifade ettiğiniz botanik bahçeleri özelinde ve kent genelinde ressamların resim yaptığı; şairlerin şiir yazdığı; kuşların cıvıl cıvıl öttüğü ortamların yaratılması için geniş yüzeye sahip, ekolojik yaşamın sürdüğü parklara ihtiyacımız bulunmaktadır. Avrupa ve dünya genelindeki bir çok kentin gelişim sürecinde büyük kent parkları oluşturulmuş iken, ne yazık ki ülkemizde bu yapılamamış, rant çevreleri galip gelmiştir. Bu nedenle kentlerimizdeki parkların çoğu alansal olarak küçük ve doğallıktan uzaktır. Son yıllarda yapılmakta olan millet bahçeleri alansal olarak bu ihtiyaca cevap verse de tasarımda genellikle yapay unsurların ön plana çıktığı görülmektedir. Bu konuda yerel yönetimlerim halkın beklentilerine karşılık vermesi gerekmektedir. Belki de belediye başkanlarını Avrupa’daki doğal parkları ziyaret etmeye teşvik etmeliyiz.
(M.E.D.): Sayın Hocam, bize zaman ayırıp sorularımızı yanıtladığınız için çok teşekkür ederiz. Dergimize misafir olmayı kabul edip, kıymetli cevaplarınızla bizi aydınlattığınız için minnettarız. Biz de PEMDER’in faaliyetlerini ilgiyle takip etmeye devam edeceğiz.
(V.O.): Ben de teşekkür ederim. Ben de Peyzax’ı ilgi ile takip ediyorum. Güzel bir yayın çizginiz var. Bir çok yararlı bilgiyi meslektaşlara ve öğrencilere aktarıyorsunuz. Başarılar diliyorum.
