Hızlı Git
Avrupa, kişi başına düşen yeşil alan miktarını minimum 26 metrekare olarak belirledi. Bu rakam; BM standartlarında minimum 30, ABD’de minimum 18 ve Türkiye’de de minimum 10 metrekare olarak belirlenmiş durumda. Peki İstanbul’da yaşayanlara kişi başı düşen yeşil alanların 1 metrekare olduğunu biliyor muydunuz? Kişi başına düşen yeşil alan miktarının artan sanayileşme nedeniyle geçmişe göre daha önemli olduğu bu zamanlarda, daha yaşanılabilir, daha yeşil bir dünya, daha nefes alan bir çevre için harekete geçen bir çevre hareketinden bahsedeceğiz bugün: Gerilla Bahçeciliği.
Gerilla Bahçecilik Nedir ?
Gerilla bahçeciliği, genel olarak terk edilmiş ve gözden çıkartılmış alanların, kimseden izin almadan, bireysel ve kollektif çabalarla yeniden yeşillendirilip kullanılmasıdır. ”Gerilla” kelimesi Türk Dil Kurumuna göre; “Düzenli bir orduya karşı küçük birlikler hâlinde çatışan, hafif silahlarla donatılmış topluluk” anlamına gelmesi nedeniyle böyle adlandırılmıştır.
Peki amaç ne? İnsanlar bunu ne için yapıyor?
Hedeflenen temel amaç yitip giden doğayı tekrar kentlere kazandırarak güzelleştirmek olsa da aslında bu eylemlerin altında bir protesto ruhu yatmaktadır. Mevcut toplum-mekan düzenlemelerine, kamusal alan kullanımına, metalaşma gibi olgulara karşı çıkma açısından yorumlanan gerilla bahçecilik, eleştirel kentsel bahçecilik olarak adlandırılan siyasi hareketler olarak değerlendirilir.
Bir yol ortasına dikilen fidanı düşünelim elbette yaşaması mümkün değildir. Dikimindeki asıl amaç araçlara sorun çıkartan bu çukurlara dikkat çekmektir.
Gerilla bahçecilerin bazıları çalışmalarını geceleri gizli bir şekilde yaparken bazıları yerel idarelerden izin ve destek alarak beraber yapıyorlar. Bu işi yapmak için meslek ya da yaş sınırı olmamakla birlikte tamamen gönüllük esası ve bağışlar ile ilerliyor. Gerilla Bahçecilik resmi web sitesinde nasıl yapılacağını anlatan 12 maddelik bir öneri listesi de yer almaktadır.
Gerilla Bahçeciliğin Tarihçesi
1970’lerde New York’ta yaşayan Liz Christy kentin ortak çöp toplama alanlarında büyüyen domatesleri fark etmiş ve sonrasında almış eline tohumları ortak alanlara, çorak bakımsız yerlere hatta özel mülklere atmaya. O zamanlarda büyük yankı uyandıran Christy işi, Manhattan’daki Bowery ve Houston caddelerinin köşesinde bulunan boş bir arsa üzerinde doruğa ulaştırmıştır ve kendilerine Yeşil Gerillalar adını vermiştir.
Konuyu dünya çapına yayan kişi ise 2000 yılında bahçecilik meraklısı bir İngiliz reklamcının yazdığı “On Guerrilla Gardening” (Gerilla Bahçecilik Üzerine) adlı kitabı yazan ve www.guerrillagardening.org’un kurucusu Richard Reynolds’dır. Richard Gerilla Bahçeciliği “Size ait olmayan bir araziyi, izin almadan gizlice yeşillendirmek” olarak tanımlıyor ve ekliyor;
Bu girişimler aslında sahiplenme duygusuna, birlikte yaşamaya, doğaya yönelik kışkırtıcı ve politik bir mesaj taşıyor. Kötü şehircilik anlayışını eleştiren bir tavır. Bu duygu zamanla, adım adım gelişecek ve çoğunluğu saracak. O zaman da gerilla demeye gerek kalmayacak.
Richard Reynolds
Tohum Bombaları
Fikir babası Japonya’da yaşayan çiftçi ve ekoloji yazarı Masanobu Fukuoka’nın ortaya attığı tohum bombaları, gerilla bahçecilik hareketi kapsamında kullanılan oldukça basit bir yöntemdir. Yapımı çok kolay olan tohum bombalarının amacı: toprak, kil, su ve tohum bileşiminden oluşan karışımla ulaşılması zor alanları yeşertmektir.
Tohum Bombaları Nasıl Yapılır ?
Malzemeler: Biraz kil (kil kullanımındaki amaç güneşe maruz kaldığı sırada tohumun kurumasını engellemek içindir), kile eşit miktarda kompost, kolay çimlenen tohumlar ve biraz sudur.
Büyük bir kaba göz kararı kuru kil, kompost, tohum, su konulur ve karıştırılır. Elle şekil verebileceğiniz bir kıvamda hamur oluşturmaya özen gösterilmesi gerekir. Sonrasında yeşil erik büyüklüğünde toplar oluşturulacak şekilde yuvarlaklar elde edilir ve güneş alacak bir yerde kurumaya bırakılır. Hazır olan tohumlarınız su ile temas ettiğinde filizlenmeye başlayacaktır.
Dünyadan Gerilla Bahçecilik Örnekleri
Uluslararası Ayçiçeği Gerilla Bahçesi Günü: 1 Mayıs’ta düzenlenen, 2007’de Brüksel’deki bir grup gerilla bahçıvanı tarafından kurulmuştur. Etkinliğe katılmak isteyenler, www.guerrillagardening.org adresinden ücretsiz tohum alabilirler.
Adam Purple Bahçesi: 1975 de Adam Purple isimli bir kişinin New York kentinin Forsyth caddesindeki binasının dışındaki terk edilmiş, moloz dolgulu bir arazide bir bahçe çalışması başlatmıştır. Bu bahçeye Cennet Bahçesi adını vermiştir. Bahçenin merkezinden, yin-yang sembolünden daire şeklinde yayılan meyve ağaçları, bitkileri ve çiçek açan çalılıkların titizlikle ekilmiş daha sonra belediyenin de destekleriyle 15.000 metrekarelik bir koleksiyon oluşturulmuştur (Conrad, 2015).
Kaynakça
- Aydın, A. (2019). Bir Yerel Katılım Yolu Olarak Aykırı Bahçecilik. İdealkent Dergisi, ISSN: 1307-9905 E-ISSN: 2602-2133 Sayı 27, Cilt 10.
- Conrad Fred R. (2015) Adam Purple, Eccentric Environmentalist and Gardener in New York, Dies at 84, (https://www.nytimes.com/2015/09/16/nyregion/adam-purple-eccentric-environmentalist-and-gardener-in-new-york-dies-at-84.html).
- https://www.arkitera.com/haber/gece-kondu-bahceler/ (Erişim Tarihi: 2.10.2020)
- http://www.guerrillagardening.org/ ( Erişim Tarihi: 2.10.2020)
- EÜ Ziraat Fak. Peyzaj Mim. Böl., Fidanlık Tekniği Ders Notları : Prof. Dr. Bahriye Gülgün Aslan
