Hızlı Git
Kaldırımlar, şehirlerde estetik ve doğal bir görünüm sağlamak için önemli bir unsurdur. Kaldırımların üzerinde kullanılabilecek yüksek tijli ve güzel formlu ağaçlar, çevreye katkı sağlamalarının yanı sıra şehir yaşamının daha hoş bir hale gelmesini sağlar. Bu makalede, kaldırımda kullanılabilecek yüksek tijli ve güzel formda 10 farklı ağaç türünü ve özelliklerini keşfedeceksiniz.
Kaldırımda Kullanılabilecek Ağaçların Seçim Kriterleri
Kaldırımlar, şehir peyzajında önemli bir rol oynar ve estetik bir görünüm sunar. Kaldırımlar üzerinde kullanılan ağaçlar, doğal güzelliklerini korurken aynı zamanda çevreye katkıda bulunmalıdır. Kaldırımda kullanılabilecek ağaçları seçerken dikkate almanız gereken bazı kriterler vardır. İşte kaldırımda kullanılabilecek ağaçların seçim kriterleri:
1. Dayanıklılık ve Uyumluluk
Kaldırımda kullanılan ağaçlar, şehir şartlarına ve çevre koşullarına uyum sağlamalıdır. İklim koşullarına, toprak yapısına ve su gereksinimlerine uygun ağaçlar tercih edilmelidir. Aynı zamanda ağaçların hastalıklara ve zararlılara karşı dayanıklı olması da önemlidir.
2. Boyut ve Form
Kaldırımlarda kullanılacak ağaçların boyutu ve formu önemlidir. Ağaçların yüksekliği, genişliği ve dallarının şekli, kaldırımların üzerindeki yürüyüş ve görüş alanını etkileyebilir. Düşük dallı ve dikine büyüme eğiliminde olan ağaçlar tercih edilmelidir. Biz bu türleri genellikle Yüksek Tijli Ağaçlar olarak adlandırıyoruz. Ağaçların yüksek tijli olması karşıdan gelebilecek tehlikeleri görmenizi sağlar ve güven verir. Ayrıca ağaç dalları altında yürümek insanı psikolojik olarak rahatlatır. Yağmur, güneş gibi istenmeyen hava koşullarından koruyabilir. Güzel yuvarlak bir form yapan ağaç seçilirse kaldırımları yürünebilir ve yaşanabilir hale getirebilir.
3. Kök Sistemi
Kaldırımlarda kullanılacak ağaçların kök sistemleri de önemlidir. Yüzey köklü ağaçlar diğer deyimle saçak köklü ağaçlar, kaldırım taşlarına zarar verebilir ve taşların kısa sürede kırılıp çatlamalarına neden olabilir. Ayrıca yoldan geçmesi muhtemel elektrik, kanalizasyon, doğalgaz gibi hatlara da zamanla zarar verebilir. Bu nedenle, kazık kök (yayılmayan kök) sistemine sahip ağaçların tercih edilmesi önemlidir.
4. Bakım İhtiyaçları
Kaldırımda kullanılan ağaçlar, düzenli bakım gerektirmemelidir. Bakım maliyetleri düşük ve kolayca yönetilebilir olmalıdır. Ağaçların yaprak dökme dönemi, bakım gereksinimleri ve budama ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır.
5. Görsel Estetik
Kaldırımda kullanılan ağaçlar, şehir peyzajına estetik bir katkı sağlamalıdır. Ağaçların çiçek açma dönemi, yaprak renkleri ve gövde dokusu gibi görsel özellikler dikkate alınmalıdır. Şehrin karakterine ve kaldırımın konumuna uygun ağaçlar seçilmelidir.
6. Kurakçıl Peyzaj
Kaldırımda kullanılan ağaçlar arasında kurakçıl bitki türlerini tercih etmek, su tasarrufu sağlar. Bu ağaçlar, kuraklık dönemlerinde daha az sulama gerektirir ve su kaynaklarının verimli kullanımına katkı sağlar.
Kaldırımlarda kullanılacak en iyi bitki türlerinin belirlenmesinde, tasarımların sürdürülebilir olmasını sağlamak için alanın doğal özelliklerine uygun bitkilerin seçimi esastır [1]. Doğal bitki örtüsünün kullanılması, kentsel ve kırsal alanlarda bakım maliyetini, sulama sistemlerini ve kullanılan su miktarını azaltabilir [2]. Sürdürülebilirliği artırmak için, xeriscape tasarımlarına uygun bitki türlerinin seçilmesi önemlidir. Xeriscape tasarımları, kentsel ve kırsal alanlarda su tasarrufu için en iyi uygulamalardan biri olarak kabul edilmektedir [1]. Tasarımın yerel çevreyi tamamladığından emin olmak için ayrıntılı iklim analizi yapılmalıdır [1].
7. Zararlıları Çekme Potansiyeli
Kaldırımda kullanılan ağaçların zararlıları çekme potansiyeli de göz önünde bulundurulmalıdır. Bazı ağaç türleri, böcek veya hastalık saldırılarına daha yatkın olabilir. Bu nedenle, mümkün olduğunca zararlıları çekmeyen ve hastalıklara dayanıklı ağaçlar seçilmelidir. Örneğin Berberis thunbergi Arthropurpurea (Hanım Tuzluğu) çalısı bordo rengi ile estetik ve çok sevilen bir bitki olmasına rağmen yoğun böcek ve hastalık çekebilen bir bitkidir. Bu zararlıların diğer bitkilere de bulaşması mümkündür. Dolayısıyla bu çalıların kullanılırken dikkatli olunması, diğer bitkilerle arasına mesafe konulması önemlidir.
8. Yerel Bitki Olması
Kaldırımda kullanılan ağaçların yerel bitki türleri olması tercih edilir. Yerel bitki türleri, bölgenin doğal ekosistemine uyum sağlar ve yerel fauna için yaşam alanı sağlar. Bu da biyolojik çeşitlilik açısından önemlidir. Son yıllarda peyzaj sektörünün gelişmesi ile birlikte özellikle belediyeler tarafından estetik görünüşleri nedeniyle kaldırımlarda egzotik bitkilerin renkleri nedeniyle tercih edildiğini görmekteyiz. Ancak bu durum şehirlerin peyzaj dinamiklerini bozmakta, hem biyoçeşitlilik açısından farklılaşmaya neden olmakta, hem de uyumsuzluk sağlamaktadır. Örneğin top akasyaların kullanımı şehirlerde yaygınlaştıktan sonra Erzurum’da da kullanılmaya başlamış, ancak top akasyanın yüke dayanıksızlığı nedeniyle yoğun kar yağışlarında dallarının kırıldığı ve çirkin formlara sahip olduğu görülmüştür. Yerel bitkilerin kullanılması hem sulama ihtiyacı açısından hem de uzun yıllar varlığını koruması açısından çok önemlidir.
9. Farklı Hava Koşullarına Toleransı
Kaldırımda kullanılan ağaçlar, farklı hava koşullarına toleranslı olmalıdır. Sıcaklık değişimleri, rüzgar, yoğun güneş veya soğuk gibi faktörler ağaçların büyümesini etkileyebilir. Bu nedenle, kaldırımda kullanılan ağaçların çeşitli hava koşullarına dayanıklı olması önemlidir. Şehir içerisinde araç kullanımından kaynaklanan yoğun dumana karşı her tür dayanıklı değildir. Bu nedenle uygun seçilmeyen türlerde solma ve sararma olayları yaşanmaktadır. Kirli havalara dayanıklı bitkilerin seçilmesi önemlidir. Ayrıca bazı ağaçlar özellikle bahar dönemlerinde reçine bırakabilir. Kaldırımların yapışkan madde ile kaplanmaması için özellikle bu tür ağaç kullanımlarından kaçınılmalıdır.
10. Ekolojik Fayda
Kaldırımda kullanılan ağaçlar, ekolojik faydalar sağlamalıdır. Örneğin, karbon emilimi ve oksijen üretimi gibi ekosistem hizmetlerine katkıda bulunmalıdır. Ayrıca, kuşların ve diğer doğal yaşam formlarının barınma ve beslenme alanı olarak da hizmet etmelidir.
Özetle, kaldırım kullanımı için en iyi bitki türlerinin belirlenmesi, yerel iklim, ekolojik faydalar, estetik değer, düşük bakım ve çeşitli biyotik ve abiyotik stres faktörlerinde hayatta kalma yeteneğinin dikkate alınmasını gerektirir. Son olarak, nesli tükenmekte olan tıbbi bitkilerin korunmasının teşvik edilmesi, biyoçeşitliliğin korunmasına ve bu değerli kaynakların muhafaza edilmesine hizmet edebilir.
Kaldırımda Kullanılabilecek Ağaçlar
Aşağıda yazdığımız bitki türlerini şehirlerinizde kullanırken, sizin şehrinizin ikliminde yetişip yetişmediğine dikkat etmeniz gerekir. Türkiye farklı mikroiklim bölgeleri ile aynı anda çok farklı iklim özellikleri gösterebilen bir ülkedir. Ve bu yüzden biyoçeşitliliği açısından dünyanın en zengin bölgelerinden birisidir. Ancak Antalya’daki bitki türleri ile Erzurum’daki bitki türlerinin aynı olmayacağının farkına varılması gerekir.
1. Çınar Ağacı (Platanus orientalis)
Çınar Ağacı ülkemizde, akarsu yatakları, çeşmeler ve kaynakların olduğu her bölgede yetişebilir. Boyu 25-30 metreye ulaşır. Kalın ve güçlü dalları yanlara ve yukarı doğru uzanır, bu da çok geniş ve yüksek, yuvarlak bir tepe çatısı oluşturur. Yalnızca bulunduğu yerde tepe çatısı 20-25 metre genişliğinde olabilir. Gövde çapı 5 metreden daha fazla olabilir. Gövdenin kabuğu gri ve yeşilimsi beyaz arasında değişen bir renge sahiptir. Gövdenin dallara kadar olan bölümü genellikle kabukla kaplıdır. Kabuk yavaşça soyulur ve küçük pullar şeklinde dökülür. Bu özellik batı çınarından ayırt edilmesini kolaylaştırır. Ilıman iklim bölgelerinde tam güneşli veya yarı güneşli, derin ve nemli, nötr veya çok alkali toprakları tercih eder. Genel olarak yerel iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlar. Genç bitkiler donlara karşı biraz hassastır, ancak sıcaklara karşı oldukça dayanıklıdır. Kazık kök şeklinde bir kök sistemi oluşturur. Yollar ve parklar için ideal bir ağaç olan bu görkemli bitki, parklarda ve bahçelerde kitle, gölge ve yol ağacı olarak kullanılır. Ayrıca tek başına da yetişebilir. Daha fazla bilgi için tıklayınız.
2. Akçaağaç (Acer Türleri)
Akçaağaçlar, yaprakları ve renkleriyle görenleri kendisine hayran bırakan, dünyada pek çok yerde yetişebilen bir ağaç türüdür. Türkiye’de de çeşitli akçaağaç türleri bulunur. İşte akçaağaçların bazı özellikleri:
- Yapraklar: Akçaağaçların yaprakları genellikle açık yeşil renkte veya beyaz-yeşil alaca renklerdedir. Yapraklar çanak veya taç yapraklı olup genellikle 5’er parçaya sahiptir.
- Renk Değişimi: Akçaağaçlar, sonbaharda yapraklarının sarı ve kırmızı renklere dönmesiyle ünlüdür. Yaz aylarında ise yeşil tonlarda görülür.
- Yerleşim Alanı: Akçaağaçlar Asya toprakları ve Kuzey Yarımküre üzerinde yaygın olarak bulunur. Çin ve Japon akçaağaç türleri özellikle dikkat çekicidir.
- Süs Ağacı: Akçaağaçlar, park ve bahçe peyzajlarında estetik bir güzellik katarak kullanılır. Aynı zamanda gölge ağacı olarak da tercih edilir.
- Boyut: Akçaağaçlar 20 metreye kadar büyüyebilir. Bazı yörelerde “kelebek ağacı” olarak da adlandırılır, çünkü meyveleri kelebeğe benzerlik gösterir.
- Ağaç Türleri: Akçaağaçlar Aceraceae familyasına ait olup dünya genelinde yaklaşık 200 farklı türü vardır. Türkiye’de ise Tatar akçaağacı, Fransız akçaağacı, ova akçaağaç, çınar yapraklı akçaağaç, dağ akçaağacı, beşparmak akçaağacı, kartopu yapraklı akçaağaç, doğa akçaağaç ve kayın gövdeli akçaağaç gibi türler yaygın olarak bulunur.
- Doğal Habitat: Akçaağaçlar genellikle nemli ve ılıman bölgelerde yetişir. Ormanlarda ve su kenarlarında sıkça görülür. Tohumları rüzgarla taşınır ve genellikle orman rejenerasyonunda önemli bir rol oynar.
Akçaağaçlar, estetik görünümleri, çok yönlü kullanımları ve doğal yaşam alanlarındaki önemleriyle dikkat çeken ağaçlardır. Türkiye’de de doğal güzelliklerimize katkıda bulunan bu ağaç türleri, ekosistemlerin korunması ve doğal çevrenin sürdürülebilirliği açısından büyük öneme sahiptir. Türkiye’de yetişen akçaağaç türlerine buradan ulaşabilirsiniz.
3. At Kestanesi (Aesculus hippocastanum)
At kestanesi (Aesculus hippocastanum) ağacı, kökeni Balkanlar ve Batı Asya’ya dayanan büyük bir ağaç türüdür. Türkiye’de de sıklıkla görülen bu ağaç, gösterişli ve büyük boyutlu yaprakları, çiçekleri ve meyveleriyle dikkat çeker. At kestanesi ağacı, genellikle parklarda, bahçelerde ve caddelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Ayrıca, tıbbi özellikleri nedeniyle çeşitli ilaç ve kozmetik ürünlerinde kullanılır. At kestanesi ağacı hakkında daha fazla bilgi için linki ziyaret edebilirsiniz.
4. Sokak Benjamini (Ficus nitida)
Sokak Benjamini (Ficus nitida veya Ficus microcarpa nitida), Moraceae familyasına ait bir bitki türüdür. Bu bitki, yaygın olarak “kaucuk”, “Çin Malayan banyanı”, “Hint defnesi”, “perde inciri” veya “gajumaru” olarak da bilinir. Sokak Benjamini, genellikle süs bitkisi olarak kullanılan büyük ve yoğun yeşil yapraklarıyla dikkat çeker. Aynı zamanda hava kirliliğini azaltma ve ortamı nemlendirme gibi özellikleri nedeniyle iç mekan bitkisi olarak tercih edilir. Sokak Benjamini hakkında daha fazla bilgi için linki ziyaret edebilirsiniz.
5. Fıstık Çamı (Pinus pinea)
Fıstık çamı (Pinus pinea), dekoratif bir çam türüdür ve 15-20 metreye kadar boylanabilir. Şemsiye şeklinde geniş bir tepe çapına sahiptir. Yaprakları 15-20 cm uzunluğunda, açık yeşil renkte, parlak ve sivri uçludur. Bu çam türünün kozalaklarının içindeki tohumlar yenilebilir ve çam fıstığı olarak çeşitli yemeklerde ve yerlerde kullanılır. İtalya’daki peyzaj düzenlemelerinde karakteristik bitkilerdir ve parklar, konut bahçeleri, bulvarlar ve refüjlerde alle ağacı olarak tercih edilebilir. Fıstık çamı, sıcak, ılıman, güneşli ve yarı gölgeli alanlarda yetişebilir ve aşırı kirece dayanıklı topraklarda gelişebilir. Ancak Anadolu’nun orta ve doğu kesimlerine uygun değildir, çünkü yoğun kar yağışı olan bölgelerde dalları kırılabilmektedir.
6. Ihlamur (Tilia cordata)
Ihlamur, genellikle parklarda ve bahçelerde yetiştirilen bir ağaç türüdür. Bilimsel adı Tilia olan ıhlamur, yaprak döken bir ağaçtır ve 20 metreye kadar boylanabilir. Yaprakları kalp şeklinde ve kenarları dişlidir. Çiçekleri beyaz renkte olup, hoş bir koku yayarak çekici bir görünüm sunar. Ihlamur ağacının çiçekleri, çay ve şurup yapımında kullanılan değerli bir bitkidir. Ayrıca, ıhlamur çayı rahatlama ve stres azaltma amacıyla da sıkça tüketilir. Ihlamur ağacının kabuğu da bazı tıbbi amaçlar için kullanılır. Bu ağaç türü, gölgeli ve nemli ortamları tercih eder ve genellikle ılıman iklimlerde yetişir. Türkiye’de yaygın olarak bulunan ıhlamur ağacı, görsel ve aromatik özellikleriyle peyzaj düzenlemelerinde sıkça kullanılan bir bitkidir.
7. Süs Elması
Süs Elması (Malus floribunda), güzel çiçekleriyle dikkat çeken ve meyve veren bir ağaç türüdür. Bu ağacın bilimsel adı Malus floribunda’dır. Sus Elması, gösterişli pembe renkte çiçeklere sahiptir ve çiçeklenme döneminde bahçelerde ve parklarda harika bir görüntü oluşturur. Ayrıca, yaz aylarında ufak kırmızı meyveler üretir. Süs Elması ağacı, hem görsel açıdan estetik bir değer sunar hem de meyveleriyle besleyici bir seçenek sağlar. Saksıda yetiştirilebilen bu ağaç, bahçeler, teraslar ve balkonlar gibi alanlarda yer kaplamadan yetiştirilebilir. Süs Elması, genellikle güneşli ve yarı gölge alanlarda iyi gelişir ve nemli toprakları tercih eder. Bahçenize renk ve lezzet katmak isterseniz, Süs Elması ağacı iyi bir seçenek olabilir.
8. Jakaranda
Jakaranda (Jacaranda Mimosifolia), güzel mor çiçekleriyle ünlü ve egzotik bir ağaç türüdür. Bilimsel adı Jacaranda mimosifolia’dır. Bu ağaç, büyüleyici mor çiçekleriyle bahçelerde ve parklarda görsel bir şölen sunar. Jakaranda’nın yaprakları yeşil renkte ve tüysüzdür. Çiçekler genellikle ilkbahar ve yaz aylarında açar ve ağacın üzerinde mor bir örtü oluşturur. Ayrıca, Jacaranda ağacı uzun ömürlü ve dayanıklıdır. Jakaranda, genellikle sıcak ve ılıman iklimlerde iyi gelişir ve güneşli bir konumu tercih eder. Toprak açısından ise iyi drene edilmiş ve nemli toprakları tercih eder. Jakaranda ağacı, peyzaj düzenlemelerinde ve süs bitkisi olarak sıklıkla kullanılır.
9. Sarı Salkım (Laburnum anagyroides)
Laburnum (Laburnum anagyroides), özellikleri ve çekici görünümüyle bilinen bir bitki türüdür. Genellikle bahçelerde ve parklarda süs bitkisi olarak yetiştirilen bu bitki, sarı çiçekleriyle dikkat çeker. Laburnum, 4 ila 8 metre yüksekliğe kadar büyüyebilen bir ağaç veya çalı formunda olabilir. Gövdesi düzgün, kabuğu gri renkte ve dalları hafifçe sarkık bir yapıya sahiptir.
Laburnum’un çiçekleri salkım şeklindedir ve ilkbaharda görülür. Sarı renkteki çiçekler, bitkiye zarif bir görünüm kazandırır. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, Laburnum’un tüm bölümlerinin zehirli olmasıdır. Bu nedenle bitkinin dikkatli bir şekilde kullanılması önemlidir. Laburnum ayrıca toprak ve iklim koşullarına uyum sağlayabilen bir bitki türüdür.
10. Palmiye
Palmiye, tropikal bölgelerde yetişen bir bitki türünü ifade eder. Palmiyeler genellikle uzun, gövdeli ve sütun şeklinde olan ağaçlardır. Türlerine göre farklı büyüklüklerde olabilirler. Palmiye yaprakları genellikle büyük, tüysü veya yapraksızdır. Bu yapraklar, palmiyeleri diğer bitkilerden kolayca ayıran belirgin bir özelliktir. Palmiyeler, genellikle tropikal iklimlerde ve sıcak bölgelerde yetişir. Yüksek sıcaklık ve nem onlar için uygun şartlardır. Palmiyelerin meyveleri değişiklik gösterebilir, bazıları yenilebilir ve lezzetlidir. Palmiye ağaçları, peyzaj düzenlemelerinde popülerdir ve birçok insan tarafından bahçe ve parklarda süs bitkisi olarak kullanılırlar. Aynı zamanda, palmiye ağaçlarından elde edilen yağlar, lifler ve diğer ürünler de çeşitli endüstrilerde kullanılır. Palmiyelerin görsel çekiciliği, tropikal atmosfer ve egzotik bir his yaratması nedeniyle çok tercih edilen bitkilerdir.
