Hızlı Git
Son zamanlarda nereye baksanız her üç masadan birinde “teraryum” olarak nitelendirilmiş bir takım objeler görüyorsunuz eminim. Bu gördüğünüz şeylerden hoşlanıyor olmanız değil ama bunlara teraryum denmesinden ben ve benim gibi bir çok insanın oldukça rahatsızlık duyduğunu belirtmek isterim. Eğitimim süresince çokça yayın okuduğum bu teraryumlar bilinenin, görülenin ve sanılanın çok çok ötesinde…
Sukulent ve kaktüsler gibi nem sevmeyen ve teraryum mantığına uymayan bitkileri bir araya getirip aynı zamanda normal bir saksıdaki bitki demek istemiyorsanız minyatür bahçe ya da kap bahçesinden daha güzel bir tanımlama olmayacaktır.
Kaktüs ve sukulentlerin teraryumlarda oldukça fazla kullanılıyor olmasının sebebini bilimsel kaynaklardan yararlanılmamasından dolayı ortaya çıktığını düşünüyorum. Nitekim teraryumlar ile ilgili Türkçe kaynaklar bir elin beş parmağını geçmiyor ne yazık ki fakat eski ve yeni olmak üzere yabancı kaynaklar mevcut.
Teraryumların aslında ne olduğuna hep beraber bakalım…
Teraryum nedir?
Teraryumlar, içinde süs bitkilerinin yetiştirildiği şeffaf filmden veya camdan yapılmış kaplardır. Teraryumu, kendi iklimini üreten, kendine yeten bir ortam ve kapalı cam kap içerisindeki bahçe olarak tanımlayan kaynaklar da bulunmaktadır.
1836 yılında Londralı Dr. Nathaniel Bagshaw Ward tarafından icat edilmiş olan teraryumlar, kirli havaya ve düşük nem oranına sahip mekanlarda bitki yetiştirmeyi sağlamaktadır.
Teraryum Yapımı
En basit hali ile bir teraryum kurulurken; ilk adımda kullanılacak bitkiler ve teraryumun nerede konumlandırılacağı planlanır. Buna karar verildikten sonra daha önceden dezenfekte edilmiş kabın alt kısmına kabın yaklaşık olarak dörtte biri oranında drenaj ve toprak karışımı eklenir. Aktif kömür ve çakıllar kabın alt kısmına, hemen üstüne ise toprak ilave edildikten sonra bitkiler yerleştirilir. Son olarak isteğe bağlı aksesuarlar eklenerek kurulumu tamamlanır.
Açık ve Kapalı Teraryum
2 
3
Teraryumlar açık (kapaksız) veya kapalı (kapaklı) olarak ikiye ayrılmaktadır.
- Açık teraryumların uzun kenarları bulunmaktadır.
- Kapalı teraryumlar bir kapağa sahiptir ve kendi ekosistemlerini oluşturdukları için dışarıdan herhangi bir müdahaleye ihtiyaç duymadan yaşamlarını sürdürebilmektedir.
- Kapalı teraryumların sık sık sulanmasına gerek olmamasına rağmen, haşereler ve havalandırma konularında hassasiyete sahiptir.
Teraryum Bitkileri
Gelelim en çok yanlışın yapıldığı yere yani kullanılan bitkilere:
Çelik (2013), Teraryum içerisinde kaktüs ve sukulentlerin asla kullanılmamaları gerektiğinden bahsetmektedir.
Benzer şekilde bir teraryumda yetiştirilecek bitkilerin az büyüyen, nem seven, düşük ve orta seviyede ışığa toleranslı olan bitkilerden seçilmesinin daha uygun olduğu belirtilmiştir.
- Pterıdophyta, Acorus, Begonya rex (küçük yapraklı), Calathea, Cryptanthas, Osacaena, Ficus pumila, Fittonia, Hedera helix (küçük yapraklı), Marantha, Pellionia, Pilea vb. bitkiler kullanıma uygundur.
Teraryum Bakımı
Teraryumlar fazla bakıma ihtiyaç duymamaktadır. Bitkiler yüksek nemli ve parlak ışıklı ortamda sağlıklı bir şekilde yaşayabilmektedir.
- Bitkilerin istenilen formunu korumak için büyüme gerçekleşmesi durumunda budama işlemi gerekli olabilmektedir.
- Ayrıca sararan ve çürüyen yaprakların ortamdan uzaklaştırılması gerekmektedir.
Güneş ışığı
Aydınlık bir yerde konumlandırılmalıdır ve doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.
Su
İyi planlanmış kapalı bir teraryumu yılda bir ya da iki kez sulamak yeterlidir. Açık teraryumlar ihtiyaç duyuldukça sulanmalıdır. Fazla sulama kök çürüklerine sebep olur.
Toprak
Toprak temiz, iyi drenajlı ve organik madde oranı yüksek olmalıdır. Turba yosunu, vermikülit ve perlit karışımı kullanılabilir veya hazır paketlerde satılan topraklar sterilize edilip kullanıma hazır hale getirilebilir.
Gübre
Kurulumu sırasında toprak karışımına gübre ilave edilmişse yapraklarda sararmalar gözlemlenene kadar tekrar bir gübrelemeye ihtiyaç olmamaktadır.
Son olarak;
Hortikültürel terapinin öncü savunucularından olan Ward, teraryumları hasta, yaşlı ve zihinsel engelli kişilerin yarar sağlayabileceği bir uygulama olarak da görmüştür. Bu noktadan hareketle, teraryum ile uğraşmanın ruhsal sağlığa yarar sağlama yönünde etkisinin olabileceği düşünülerek yapılan bir çalışmada ise olumlu sonuçlara ulaşılmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR * Çelik H., 2013. Süs Bitkileri ve Peyzaj. Ders Notları. 19 Mayıs Üniversitesi. * Gladbach, M. (2014). Terrarium Tales. JCCC Honors Journal, 5(1), 3. * Fliflet, T. (1961). Growing ferns from spores. American Fern Journal, 51(3), 113-127. * Hershey, D. R. (1996). Doctor Ward's accidental terrarium. The American Biology Teacher, 58(5), 276-281. * Trinklein, D. H. (2010). Terrariums. Extension Publications (MU). Tjia, B. O. S., & Black, R. J. 1975, TerrariumsTeraryum * Demir, S. N. (2019). Teraryumların İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkileri * 1-2-3-ve 6 numaralı Görseller için sevgili Ecem Ömeroğlu'na teşekkürlerimi sunarım.
