Hızlı Git
Narenciye ya da Turunçgiller (citrus) Türkiye koşullarında çiçeklerin ortalama %60’ını ilkbahar, %15’ini sonbaharda açar. Kalan zamanlarda iklime bağlı olarak dağınık çiçeklenme gösterir. En çok çiçek açan ilkbahar döneminde çiçeklenme ortalama 6 hafta sürer. İklime göre değişen çiçeklenme dönemi Şubat-Mayıs arasındadır. Son günlerde Ege-Akdeniz bölgesinde çiçeklerinin büyüleyici kokusu ile herkesi etkisi altına alan Citrus türleri aslında çok geniş bir araştırma konusudur. Ancak biz bu yazımızda peyzaj mimarlığı ve kullanım alanları ile ilgili bilgiler vereceğiz.
Narenciye Nedir?
Narenciye Portakal, limon, greyfurt, mandalina, bergamot ve turunç gibi Citrus cinsi meyve ağacı türlerini kapsayan bitki topluluğuna genel olarak verilen isimdir (1). Diğer adı turunçgillerdir.
Türkiye’de Yetişen Narenciye Çeşitleri
Citrus aurantium (Turunç)
- Herdem yeşil, 12 metreye kadar boylanabilen sık dallı, düzgün taçlı ve dikenlidir.
- Dona, kireçli ve tuzlu topraklara dayanıklı bir türdür. Bu yüzden diğer Citrus türlerinin aşılanması için anaç olarak kullanılmaktadır.
- Hoş kokulu çiçekleri ve turuncu renkli meyveleri, düzgün gövde ve taç yapısı ile genellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde özellikle yol ağaçlandırmalarında, kent meydanlarında ve çatı bahçelerinde kullanılmaktadır.
- Düzgün ve sık dallarından dolayı gölgelendirme amaçlı kullanılır.
Citrus limon (Limon)
- Herdem yeşil, 4-6 metreye kadar boylanabilen, dikenli ve sık dallı geniş tepe çapı olan ağaçtır.
- Çiçekleri tek ya da gruplar halinde, hoş kokulu, beyaz, genellikle pembemsi renklidir.
- Bol güneşli, sıcak ve ılıman yerlerde yetişir.
- Meyvesi için yetiştirilir. Aynı zamanda kokulu çiçekleri sayesinde süs bitkisi olarak kullanılmaktadır.
- Akdeniz, Ege ve Marmara bölgesinde dış mekanlarda, ılıman iklim olmayan yerlerde teras ve iç mekanlarda kullanılır.
- Peyzaj tasarımlarında en çok kullanılan narenciye türlerinden biridir.
Citrus nobilis (Mandarin, Mandalin, Mandalina)
- Herdem yeşil 5 metreye kadar boylanabilen geniş tepeli küçük ağaçtır.
- Çiçekler tek ya da küçük gruplar halinde açar.
- Genelde meyvesi için yetiştirilse de park ve bahçelerde çiçekleri ve gösterişli olan meyveleri sayesinde gruplar halinde kullanılmaktadır.
- Saksılarda teras, balkon ve iç mekanlarda kullanılır.
- Dona en dayanıklı türlerdendir.
Citrus sinensis (Portakal)
- Herdem yeşil, 10 metreye kadar boylanabilen sık dallı, dikenli, geniş yuvarlak tepelidir.
- Ülkemizde en çok yetiştirilen narenciye türüdür.
- Çiçekleri 2-6’lı salkımlar halinde hoş kokulu ve beyazdır.
- Drenajı iyi, kumlu balçık toprakları sever.
- Peyzaj tasarımlarında görünüşü ve kokulu çiçekleri sayesinde genellikle refüj ve alle ağacı olarak kullanılmaktadır.
BONUS
Citrus medica var. sarcodactylis (Budanın Eli)
- Budanın eli, limon renginde ve şekil olarak insan parmaklarına benzetildiği için bu ismi almıştır.
- Düzensiz dallara sahip çalı veya küçük ağaçtır.
- Çiçek ve meyvesi hoş kokuludur.
- Budanın eli meyvesinin bilinen narenciye türleri gibi posası ve suyu yoktur.
- Genellikle saksılarda süs bitkisi olarak kullanılmaktadır.