Hızlı Git
Son yıllarda ev, ofis, kafe ve restoranların dekorasyonunda bitki kullanımının arttığını ve popülerleştiğini söyleyebiliriz. Kentlerde betonlaşma sebebiyle gri rengin hakim olması, yaşanan salgının bize açık ve yeşil alanların önemini hatırlatması sebebiyle artık bitkileri ve yeşil dokuları sadece bahçelerde değil evlerimizde hatta gittiğimiz her yerde arıyoruz. Aslında bitkiler çok önceden beri dekorasyonun büyük bir parçalarıydı, bana kalırsa dönem dönem dikkatimizi başka şeylere daha çok versek de bitkiler önemini insanlar için asla kaybetmeyecek. Çünkü bitkilerin görsel ve estetik güzellik katmalarından daha fazla işlevleri var; yaptıkları fotosentez sayesinde ortamdaki O2 miktarını arttırmak, havadaki formaldehit, tolüen gibi toksik maddeleri temizlemek, insan sağlığına ve psikolojisine iyi gelmek, bakım yaparken meditasyon yapma etkisi vermek gibi…
Evlerimiz dışında, iş yerlerinde çalışanların verimlerini arttırmak ve sağlıklı çalışma ortamı sağlamak için ofislerde de artık kullanımına dikkat ediyoruz. Hatta bu konuyla ilgili yapılan bilimsel çalışmalara dayanarak hareket ediyoruz. Bunun dışında otellerde ve sosyal tesislerin lobilerinde, binaların giriş ve merdiven altlarında, okullarda ve hastanelerde toplanma veya bekleme alanlarında aslında bitkilerin yaşayabileceği her yere bitki kullanabiliyoruz.
Bu yazımda daha önce bahsetmiş olduğum bitkilerin estetik, psikolojik ve fiziksel faydalarını yaşadığı ortama aktarmak isteyen insanlara hem evlerde hem ofislerde kullanımları oldukça yaygın ve bakımları nispeten kolay olan iç mekan bitkilerinden 5 adet örnek vermek istedim. Ayrıca bu bitkilerin özellikleri, anavatanları, istekleri ve bakıma dair püf noktalarını da notlar halinde burada bulabilirsiniz. Zaten çoğunu tanıyor veya biliyor olma ihtimaliniz çok yüksek.
Bitkilere iyi bakabilmek ve bizim salonlarda gördüğümüz hallerinden çok daha fazlası olduklarını anlayabilmemiz için bitkilerin anavatanlarından, doğal ortamındaki özelliklerinden ve fizyolojik isteklerinden de bahsettim. Böylelikle iç mekan bitkilerine farklı gözden bakabileceğiz. En çok bilinen daha doğrusu bence bilindiği ve tanındığı zannedilen bitkiden başlayalım:
1. Monstera deliciosa (Deve tabanı)
Familya: Araceae Anavatanı: Meksika
Özellikleri:
Monstera deliciosa bitkisi anavatanında 20 metreye kadar boylanabilen bir bitki olsa da ülkemizde iç mekanlarda genellikle 2-3 metrelere ancak ulaşabilen bir bitkidir. Bitkinin yaprağı ilk çıktığında tek parça halinde iken olgunlaştıkça parçalı bir hale gelir. Bunun sebebi ise yine anavatanındaki yaşama şartlarındandır. Ormanda bitkinin üst taraflarındaki yaprakları parçalı hale gelir ki alt kısımlarda kalan yapraklar da bu parçalı yapraklardan süzülen güneş ışınlarından faydalanabilsin. Ayrıca yine doğal ortamında beyaz renkli çiçekler açar.
Ancak biz salonlarımızda bunu ne yazık ki pek görmeyiz çünkü iç mekanlarda çiçek verecek ortam koşullarına sahip olamaz. Doğal ortamında bile çiçek açabilmesi için Monstera en azından 7 yaşında olmalıdır. Bu çiçeklerin bence en ilginç yanlarından biri olgunlaştıklarında tatları ananas – muz karışımı olan bir meyveye dönüşmesidir. Kaldı ki bitkinin “deliciosa” kısmı zaten lezzetli anlamına gelir ve bu lezzetli meyvelerinden dolayı bu isim verilmiştir. Bitki en iyi hava temizleyici bitkilerden biridir.
İstekleri:
-SU: Yaz aylarında haftada 1
Kış aylarında 2 haftada 1
!Kışın bitki toprağını nemli tutmamakta fayda var!
-IŞIK: Direkt olmayan güneş ışığını sever. Yarı gölgelere töleransı yüksektir.
-NEM: Doğal ortamı nemli yağmur ormanları olduğundan nemi sever. Arada sırada bitkiye nem banyosu yaptırılırsa bitki coşar.
Bakım Notları:
- Ev ya da ortam sıcaklığı 10-12 C altına düşmemeli, 10 C altına düştüğünde bitki ölür.
- Neticede tropikal bir bitkidir bu sebeple hava akımlarından hoşlanmaz ve ılıman ve nemli ortamları sever. Bu sebeple ara sıra siz duş alırken banyoya taşıyarak bitkinizin de bu nemden faydalanmasını sağlayabilirsiniz. Ayrıca kış aylarında kalorifer kenarlarına koymamakta fayda var.
- Bitkinin direkt güneş ışığını sevmediğini belirtmiştik. Özellikle yaz aylarında doğrudan güneş alan pencere kenarlarına koyulmaması daha iyidir.
- Yapraklarını düzenli olarak tozdan arındırmak için silmek ve yapraklarına su püskürtmek bitkiye çok iyi gelecektir. Tozdan arındığında daha fazla fotosentez yapabilir, su püskürttüğünüzde ise nem dengesini korur.
- Arada bir bitkiyi olduğu yerde çevirirseniz tek bir tarafa eğimli büyümesini engellemiş olursunuz.
2. Dracena massengena ( Massengena)
Familya: Asparagaceae Anavatanı: Afrika ve Asya
Özellikleri:
Yapılan araştırmalar sonucu havayı temizlediği kanıtlanan bitkilerden biri olan bu bitki iç mekanlarda bakımı oldukça kolay olmasıyla da tercih ettiğimiz bitkilerden biridir. Dracena’nın çok fazla türü vardır ancak özelikle bu türü yaprağının ortasındaki açık yeşil şeritleri sayesinde farklı ve güzel bir görünüme sahiptir bu nedenle de çok sevilir. 150 cm boylara ulaşabilirler. Tek gövdeli olabileceği gibi bir saksıda 2 veya 3 gövdeli de olabilirler.
İstekleri:
-SU: Dracena massengena bitkisinin toprağı devamlı nemli kalmalıdır, toprak kurudukça su verilmelidir. Kışın ise 3 günde 1 sulama yeterli gelecektir. Suladıktan sonra saksıda su birikmemesi bu bitki için çok önemlidir. Eğer gövdede yumuşama görülürse saksıda fazla su birikiyor olabilir.
-IŞIK: Direkt olmayan güneş ışığını sever. Günde en az 3 saat güneş ışığı almalıdır.
-NEM: Tropikal bir bitki olduğundan nemi sever. Kuru ve hava akımı olan yerlerde canlılığını devam ettiremez.
Bakım Notları:
- Tıpkı Monstera gibi egzotik bir tür olduğundan yapraklarını düzenli olarak tozdan arındırmak için silmek ve yapraklarına su püskürtmek bitkiye çok iyi gelecektir. Yapraklarına düzenli su püskürtüldüğünde nem dengesini korurlar.
- Bitki en alttaki yapraklarını döküyor ancak üstten sürgün vermeye devam ediyorsa muhtemelen yeterince su ve güneş görmüyordur. Böyle durumlarda bitkiyi daha aydınlık bir yere taşıyıp sulamasını arttırabilirsiniz.
- Bitkinin yapraklarında beyaz lekeler görüyorsanız ya da yaprakların rengi soluksa gübre eksikliği olabilir. (Özellikle potasyum, azot, fosfor). Bahar aylarında bu eksik besinler tamamlanırsa yapraklar gürleşecektir.
- Kış bahçeleri ve teraslarda da hava akımı olmadığı müddetçe kullanılabilir.
- Kediler için zehirli bir bitkidir. Eğer evde evcil hayvanınız varsa bu bitkiyi tercih etmemenizde fayda var.
3. Schefflera arboricola- Schefflera arboricola ‘Gold capella’ (Beşparmak Çiçeği / Şeflera)
Familya: Araliaceae Anavatanı: Çin
Özellikleri:
Schefflera bitkisi için 15 C’nin altı tehlikelidir bu sebeple özellikle kış aylarında fazla serin yerlerde olmamasına dikkat edilmesi gerekir. Bu bitki yapraklarının bir elin parmaklarıymış gibi 5 parçaya ayrılması ve canlı parlak yeşil renge sahip olması ile dikkat çeken ve sevilen bir bitkidir. Diğer iç mekan bitkileri gibi anavatanı farklı olduğundan Türkiye’de iç mekanlarda boyu en fazla 2 metreye ulaşabilir. Ancak doğal ortamında 8-9 metrelere ulaşan bir bitkidir. Aynı şekilde doğal ortamında çiçek ve meyve verirken ülkemizde iç mekanlarda bunu pek gözlemlemeyiz.
Schefflera bitkisine evlerde ve ofislerde yer vermemiz için en geçerli ve önemli sebep havayı zararlı maddelerden arındırmasıdır. Benzen, formaldehit, tolüen gibi zararlı maddeleri havadan temizler ve ortamın hava kalitesini arttırır. Bitkinin ‘Gold capella’ varyetesinin yapraklarındaki açık yeşil renkli desenleri ise çok estetik görünür.
İstekleri:
-SU: Bu bitkinin gövdede su biriktirme özelliği vardır. Bu nedenle toprağın nemine bağlı olarak değişmekle beraber haftada 1 sulamak yeterlidir.
-IŞIK: Aydınlık ve ışık alan yerleri sever ancak dolaylı ve yapay ışıklandırmaya da töleransı yüksektir. Bu sebeple ofislerde rahatlıkla tercih edilebilir.
-NEM: Tropikal bir bitki olduğundan nemi sever. Sıcak yaz günlerinde yapraklarına su püskürtülerek nemini koruması sağlanmalıdır.
Bakım Notları:
- Schefflera bitkisinin gençken budayıp sürgünler fazla boya gitmeden birden fazla dal vermesini sağlamak çok önemlidir. Böylelikle hem bitki dolgun görünür hem de sürpriz kurumalara karşı elinizde tek dal olmaz.
- Diğer tropikal bitkiler gibi kışın kalorifer yanına koymamakta ve yapraklarını tozdan arındırmakta fayda vardır.
- Sulamada kullandığınız su oda sıcaklığında olmalı ve her yerine eşit dağılmalıdır. Eğer yapraklar dökülmeye başladıysa fazla suluyor olabilirsiniz.
- Yapraklarında kahverengileşme görünüyorsa sulama yetersiz geliyor olabilir.
4. Chamaedorea elegans (Dağ palmiyesi)
Familya: Arecaceae Anavatanı: Meksika ve Gautemala
Özellikleri:
Chamaedorea elegans bitkisi yağmur ormanlarındaki havayı evlere ve ofislere taşıyan, konulduğu ortamı bambaşka hale getiren bir bitkidir. Bitkinin egzotik görüntüsü bir yana havayı en iyi temizleyen bitkilerin de başında gelir. Ev ve ofislerde temiz ve havadar bir ortam sağlar. Tıpkı diğer iç mekan bitkileri gibi doğal ortamında çiçeklidir ve evlerde de iyi bakılırsa çiçeklenebilir. Boyları 60-200 cm arası değişebilir.
İstekleri:
-SU: Chamaedorea bitkisinin toprak yüzeyinde kuruma olmadıkça sulamaya gerek yoktur. Yazın 2 günde 1, kışın toprak kurudukça sulansa yeterlidir. Fazla sulanırsa kök çürümesi olabilir. Gözlem yaparak sulama yapmak bu bitki için ekstra dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
-IŞIK: Doğrudan güneş ışığını sevmez. Yarı gölge ve gölge bu bitki için daha uygundur.
-NEM: Nemi sever. Yaz aylarında yapraklarına su püskürterek nem dengesini koruması sağlanmalıdır.
Bakım Notları:
- Chamaedorea bitkisi için en önemli noktalardan biri topraktır. Besin değeri çok yüksek, asidik ve tuzlu toprakları sevmezler. Hafif alkali, besin maddesince biraz düşük ve geçirgen topraklar bu bitki için en uygunudur.
- Evcil hayvanlar için toksik özelliği yoktur. Bu sebeple evde kedi ya da köpek besleyenler için tercih edilebilir.
- Kireçli suları sevdiği için musluk suyuyla rahatça sulayabilirsiniz.
- Bitkide kahvrengileşme görünüyorsa sıcaklık düşük geliyor olabilir. 10 C altı bitki için risklidir. Bunun dışında kahverengileşme nem oranı düşük olduğunda da görülür. Yapraklarına su püskürtmek veya banyoya bir süreliğine taşımak bitkiye iyi gelecektir.
5. Phalaenopsis (Orkide)
Familya: Orchidaceae Anavatanı: Doğu ve Güneydoğu Asya
Özellikleri:
Orkide bitkisini biz her ne kadar çoğunlukla saksılarda görsek de aslında ağaç gövdesine tutunarak yaşayan, dolayısıyla epifitik bir bitkidir. Çiçekleri phalaena denilen bir kelebeğe benzetildiği için bu isim verilmiştir. Çiçekleri pembe, beyaz, mavi, lila renkli olabilir. Yılda 2 kere çiçeklenir. Toprak değişimi 2 yılda bir orkide toprağı kullanılarak değiştirilmelidir. Ancak bitki çiçekliyse toprak değişimi için çiçeklerin geçmesi beklenir. Sonbahar- kış arasında çiçeklenir. Dönemi geldiğinde çiçeklenmesini hızlandırmak için ortam sıcaklığı 16 C’nin altına düşürülüp 3 hafta beklenebilir.
Orkide çiçeğini şeffaf saksıya koyarsanız bitkinin sağlığını daha yakından takip edebilirsiniz. Sulanma durumu, hastalık kontrolü kökten rahat yapılır. Kökleri de güneş ışığı gördüğünde klorofil taşıdığı için fotosentez yapar. Bu sebeple yeşil renkli kökleri vardır.
İstekleri:
-SU: Oda sıcaklığında dinlendirilmiş su ile haftada 1 sulamak yeterlidir.
-IŞIK: Doğrudan güneş ışığını sevmez. Fazla güneş aldığında çiçekleri hemen bozulur ve dökülür. Yarı gölge yerler bu bitki için daha iyidir.
-NEM: Özellikle geceleri nem severler.
Bakım Notları:
- Orkide bitkilerinin köklerinde kahverengileşme varsa fazla sulandığını, grileşme varsa az sulandığını gösterir. Bu sebeple kökten sulama durumu kontrol edilebilir diyoruz. Sağlıklı bir orkidenin kökleri yeşil renklidir.
- Orkide çiçek açmıyorsa bu ya sıcaklık ya da ışıkla ilgili bir durumdur. 3-4 hafta boyunca bitkiyi 16-17 derecelerde bekletin.
- Orkide yapraklarında sararma görüyorsanız bitki daha fazla filtrelenmiş güneş ışığı, kahverengileşme görüyorsanız daha az ışık istiyor anlamına gelebilir.
- Orkideler doğal ortamında ağaç gövdelerinde yaşadığından saksılarda kullandığımız toprakları bol lifli, ağaç kabuğu parçalı, perlit, sfagnum yosunu, odun kömürü ve Hindistan cevizi kabuğu parçaları içeren özel toprak olmalıdır. Bu sebeple orkidelere ya böyle bir toprak hazırlamalı ya da özel olarak çiçekçilerden orkide toprağı istemelisiniz.
Diğer bitkilerden farklı olarak orkidelerin yapraklarına su püskürtmek iyi bir yöntem değildir. Yapraklarında çok hızlı mantara sebep olacaktır
Yararlanılan Kaynaklar:
- https://www.orkidebakimi.com/
- https://evterapisi.com/
- https://azbitki.com/
- https://www.mortilki.com/
- https://www.sopeyzaj.com/
- https://www.aoc.gov.tr/
