Mesire Alanları, Tescil İşlemleri ve Geçmişten Günümüze Mesire Kültürü

Tarihsel Süreçte Mesire Kavramı

“Masira” kelime anlamı olarak “seyredilecek yer, seyir yeri” anlamına gelmektedir. Mesire Alanları; Osmanlı Devleti’nin son döneminde önemli kamusal alanlar olarak ortaya çıkmıştır. Şehirleşmenin gelişmediği o dönemlerde mesire yerleri; doğal güzelliğini koruyan bâkir alanlar olarak genellikle akarsu ya da göletin çevresinde insanların piknik yaptığı, sosyalleştiği ve çeşitli aktivitelerin gerçekleştirildiği alanlar olarak popüler hale gelmiştir.

• 

Eski İstanbul’da Mesire Yerleri

Zamanla mesire yerlerinin, açık yeşil alan ve bahçelerin kullanımı artmış ve İstanbul halkı için bir kültür oluşturmuştur. İstanbul bahçelerine yazılmış destanlar , geçmişten beri halk dili ve edebiyatında bahçe ve yeşil alanların önemli olduğu kanısını güçlendirmektedir. 16. yüzyıl son yarısında 39 olan Has Bahçe’lerin sayısı 17. yüzyıl ortalarında 61’e çıkmıştır. Kaynaklarda 18. ve 19. yüzyıllarda yabancı gezginlere ait İstanbul mesire yerlerinin fotoğraflarına rastlanmaktadır.

Eski İstanbul’da sıklıkla tercih edilen mesire yerlerinden bazıları şunlardır: Yenikapı Mesiresi, Bayrampaşa Mesiresi, Kasımağa Mesiresi, Topçular Mesiresi ,Yaveri Mesiresi, Eyüp Bahçesi Mesiresi, Kağıthane Mesiresi, Levend Çiftliği Mesiresi Baruthane Mesiresi, Emirgüne Mesiresi, Bendderesi Mesiresi, Çaybaşı Gezinti Yeri Mesiresi, Su Kemerleri Mesiresi, Sultan Osman Havuzu Gezinti Yeri Mesiresi, Istranca Dağları Mesiresi, Selim Han Mandırası Mesiresi, Terkos Gölü Mesiresi, Kiteliköy Mesiresi, Türkeşe Mesiresi, Çekmece Gölleri Mesiresi, Okmeydanı Mesiresi, Akbaba Mesiresi, Ali Baba Mesiresi, Dereseki Mesiresi, Altındağ Mesiresi (ELDEM, S.H., “Türk Bahçeleri”, 1976)

Yabancı gezginlerin arşivlerinden ülkemizdeki mesire kültürüne ait fotoğraflara göz atalım:

Mesire Alanı Ne Demektir?

Günümüzde “Mesire Alanları” toplumun dinlenme rahatlama, yeme-içme, eğlenme, spor, piknik vb tüm faaliyetlerin gerçekleştirildiği; bulunduğu yöreye katkı sağlayan turistik hareketleri destekleyen; gerekli yapı, tesis ve donatılarla kullanıma ayrılan halka günübirlik veya geceleme olanağı tanıyan orman rejimine tabi sahaları ifade etmektedir.

Türkiye genelinde kullanıma açık olan piknik alanı, açık alan, orman, koru park ve rekreasyon alanları mesire olarak tabir edilirken; bunlardan bazıları mesire yeri olarak tescil edilmiştir.

• 

• 

• 

• 

Halkın tüm rekreasyonel ihtiyaçlarının karşılanması sağlanarak toplumun her kesiminin orman sevgisinin ve bilincinin artırılması, ekoturizme imkan sağlaması ve çevre koruma kültürünün geliştirilmesi amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından Mesire Yerleri kurulmaktadır. Bu alanlar Orman Genel Müdürlüğü tarafından işletilmekte ya da kiralama yöntemi ile işlettirilmektedir.

• 

Mesire Alanı Tescili

Mesire yerleri kurulum öncesi yapılan tüm işlemlere “Tescil İşlemleri” denilmektedir ve Orman Bakanlığı onayı ile gerçekleştirilmektedir. Süreç başvuru ve değerlendirme ile başlamaktadır. Rekreasyon değerlendirme tablosu gönderilerek rekreasyon potansiyeli %44 oranının üzerinde olan yerler için Mesire Yeri Teklif Raporu hazırlanır ve onaya sunulur. Sahaya ait ayrıntılı bilgiler, çevresel veriler, alanın özellikleri, kullanım kabiliyeti, mevcut kullanım durumu gibi bilgiler ayrıntılı olarak sunulur. Uygun alanlar için tescil işlemleri başlatılır. Alanın çeşidi belirlenerek ilgili hükümler doğrultusunda öncelikli olarak Alan Kullanım Planı, ikinci aşamada ise Gelişim ve Yönetim Planı ve Plan Raporu hazırlanır.

Mesire Yerleri ile ilgili tüm iş ve işlemler Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığına devredilmiştir. Uygulamalar için hazırlanacak olan Alan Kullanım Planı , Gelişim ve Yönetim Planı ve Plan Raporu Mesire Yerleri Yönetmeliği ile Teknik İzahname doğrultusunda yapılır. 2014’te resmi gazetede yayımlanan 300 sayılı Mesire Yerleri Uygulama Tebliği kılavuzluk etmektedir.

• 

• 

Mesire yerleri ayrılma kriterlerine uygun olan sahalar için İşletme Müdürlüğünce düzenlenen mesire yerleri teklif raporu ve ekleri, Bölge Müdürlüğünün görüşü ile birlikte Bölge Müdürlüğünce, Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlükçe kurulması uygun bulunan mesire yerleri, ilgili kurumlardan gerekli izin ve görüşlerin alınması için tekrar Bölge Müdürlüğüne gönderilir.  İlgili kurumlardan izin alınan mesire yerleri Bakanlıkça uygun görülmesi halinde mesire yeri olarak ayrılır ve onanır.

Mesire Yerleri Yönetmeliği

• 

Alanda kurgulanacak olan günübirlik ve konaklamalı alanlara ait kapasite hesapları, mesire yerinde bulunabilecek yapı ve tesisler alana ait verilerin ışığında ilgili tebliğde yer alan metrekare ve sayı kısıtları çerçevesinde hazırlanır.

Günümüzde OGM den tescili yapılmış 1600 adet Şehir Ormanı ve Mesire Yeri bulunmaktadır.

Mesire yerlerinde yapılacak yapılar; yörenin peyzajı ile bütünleşen, doğayla uyum içerisinde olan, yörenin geleneksel mimari yapı tarzını yansıtan objeler olmalıdır. Bitki örtüsüne zarar vermeden, topografik özellikler dikkate alınarak mümkün mertebe kazı dolgu yapılmadan planlanır. Servis kolaylıkları, ulaşılabilirilik, manzara açıklığı dikkate alınarak doğal dokunun olmadığı alanlarda ahşap ve benzeri doğaya uyumlu malzemeler ile hafif yapılar planlanır.

Mesire Alanı Tipleri ve Özellikleri Nelerdir

A Tipi Mesire Yeri

Yüksek ziyaretçi potansiyeline sahip, günübirlik kullanım imkânı yanında gecelemeye de imkân sağlayan mekanlarıyla diğer mesire yerlerinden daha fazla özelliğe sahip alanları içerir. Aşağıda listesi verilen fonksiyonları, belirli sayı metrekare ve tasarım kriterleri kısıtları ile ihtiva eder:

• 

B Tipi Mesire Yeri

Yerleşim merkezlerinin çevresinde veya rekreasyonel kaynak değerlerine ve yüksek ziyaretçi potansiyeline sahip, sadece günübirlik kullanım imkânı sağlayan ve A tipi mesire yeriyle arasında bazı fonksiyon farkları olan alanlardır.

• 

C Tipi Mesire Yeri

Ziyaretçi potansiyeli orta ve düşük yoğunlukta olan, günübirlik mahalli ihtiyaçları karşılamak maksadıyla; piknik üniteleri, yöresel ürünler sergi ve satış yeri, kameriye, ve diğer rekreasyonel yapı ve tesisleri ihtiva eden mesire yerlerini ifade eder.

D Tipi Kent (Şehir) Ormanı

Ormanların öncelikle sağlık, spor, estetik, kültürel ve sosyal fonksiyonlarına toplumun ulaşmasını sağlayan; teknik ormancılık faaliyetleri ile flora ve faunanın da tanıtılarak özellikle çocuklar ve gençlere orman sevgisi ve bilincinin aşılanmasını hedefleyen; ayrıca izcilik, doğa yürüyüşü, bisiklet, binicilik ve benzeri etkinliklerin yapıldığı ve bazı rekreasyonel yapı ve tesisleri barındıran alanları ifade eder.

• 

Türkiye’de Tescilli Bazı Mesire Yerleri

• Antalya Manavgat Şelalesi B Tipi Mesire Yeri
• Bolu Çamlıpınar A Tipi Mesire Yeri
• Ankara Nallıhan Hoşebe A Tipi Mesire Yeri
• Bursa İnegöl Oylat A Tipi Mesire Yeri
• Bolu Çamlıpınar A Tipi Mesire Yeri
• Yolva Çınarcık D Tipi Şehir Ormanı
• Giresun Alucra Topçam A Tipi Mesire Yeri
• İstanbul Eyüp Kurtkemeri B Tipi Mesire Yeri
• İzmir Aliağa Dalgakıran B Tipi Mesire Yeri
• Giresun Alucra Topçam A Tipi Mesire Yeri
• Sivas Kardeşler A Tipi Mesire Yeri
• Kayseri Talas Ali Dağı A Tipi Mesire Yeri
• Kayseri Kıranardı D Tipi Şehir Ormanı
• Kayseri Develi Çamlık C Tipi Mesire Yeri

Kaynaklar

1. https://www.ogm.gov.tr/tr/ormanlarimiz/mesire-yerleri
2. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/03/20130305-9.htm
3. https://web.ogm.gov.tr/ekutuphane/Tebligler/Mesire%20Yerleri%20Uygulama%20Tebli%C4%9Fi.pdf
4. http://edebiyat.k12.org.tr/kavramlar/Bilin%C3%A7+Ak%C4%B1%C5%9F%C4%B1/conceptDetails?ID=44
5. http://mehmet-urbanplanning.blogspot.com/2009/07/osmanl-doneminde-istanbulda-mesire.html
6. eski fotograflar : http://eskiistanbul.net
7. güncel fotograflar : milliyet.com.tr