Hızlı Git
Yaprak döken ya da yarı yaprak döken, çalı ve sarılıcı karakterde 150 kadar tür bu cinsi oluşturur. Gül çeşitlerinin göz alıcı çiçekleri vardır. Kendilerine özgün, güzel çiçekleri ile güller, yüzyıllardır bahçelerin gözdesidirler. Bu güzel bitkilerin 3000 yılı aşkın süredir kültürlerinin yapılmakta olduğu tahmin ediliyor.
Tüm dünya uluslarında olduğu gibi ülkemiz kültürüne de damgasını vuran bu bitkiler, güzelliğin ifade edildiği tüm durumlarda karşımıza çıkıverirler. Hikayelerde, şiirlerde, şarkılarda, türkülerde, deyimlerde, süsleme ve motiflerde, resimlerde…
”Umutsuzluk yok! Gün gelir gül de açar, bülbül de öter.”
SEZAİ KARAKOÇ
Güller, günümüzde 50.000’e yaklaşan farklı kültivarları ile bahçelerin en alımlı ve en fazla çeşide sahip konukları arasında yer almaktadırlar. Gül çeşitleri toplumda “gül ağacı” adıyla kullanılsalar da aslında çalı/ağaççık grubuna girerler.
Gül çiçekleri tek tek ya da değişik sayıda demetler halinde bir arada açarlar. Yabani türlerin
çiçekleri diğerleri kadar gösterişli değilse de, kokuları bir başka güzeldir ve son yıllarda batı
ülkelerinde bu tür güllere olan rağbet gittikçe artmaktadır. Kültür gülleri ise pek çok büyüklükte son derece değişken çiçekler açarlar. Bu çeşit güllerin çiçekleri yalın, yarı katmerli, katmerli ya da hepten katmerli olabilir.
Rosa cinsi, Asya, Avrupa, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’da doğal yayılım göstermektedir.
Ülkemizde Doğal Olarak Yetişen Gül Çeşitleri
25 kadar gül çeşiti ülkemizde doğal olarak yetişir. Yaban gülü (Rosa canina), Şam gülü (Rosa
damascena), Frenk gülü (Rosa gallica), Doğu gülü (Rosa orientalis), Fenike gülü (Rosa
phoenica) ve Türk gülü (Rosa turcica) ülkemizde doğal olarak yetişen gül çeşitlerinden bazılarıdır.
Rosa canina L. (Kuşburnu) meyvesi 
Rosa canina L. (Kuşburnu) formu
Rosa gallica (Frenk gülü) 
Rosa damascena (Şam gülü)
Gül Çeşitlerinin Peyzajda Kullanımları
Güller, peyzajda pek çok değişik amaçlarla kullanılabilecek çok sayıda değişik alternatifler
içerirler. Bazı gül kültivarları 30-40 cm boylanan minyatür bitkiler iken, bazı tırmanıcı güller
ise 15 m’ye uzanan boyları ile dev bitkiler olurlar. Renk yelpazesi ise tahmin edilenden daha
geniştir.
1. Güzel Kokusu Nedeniyle Gül Kullanımı
Hoş kokulu olmaları, güllerin bahçelerde kullanılmalarının en önde gelen sebeplerindendir. Sadberk gülleri, Şam gülleri, Çalı güllerinin ve diğer grupların hoş kokulu olan kültivarları bu amaçla kullanılmaktadır. Çay, menekşe, şeftali, karanfil, müge, misk, şebboy, ahududu, çilek, ispirto, kayısı kokulu vb. güller bulabilmek mümkündür.
2. Çiçek Yataklarında (Gülzar) Kullanım
Pek çok değişik gül çeşiti, çiçek yataklarında kullanmak yani gülizarlar teşkil etmek için
uygundur. Bu amaçla tek bir çeşit ya da değişik pek çok kültivar bir arada kullanılması, ard
arda uzun süreli bir çiçeklenme sağlayacağı için daha mantıklı bir davranış olacaktır.
3. Vurgu Bitkisi Olarak Gül Kullanımı
Tek başına kullanımda gösterişli olan gül kültivarları vurgu bitkisi olarak kullanılabilirler. Çiçekli oldukları dönemlerde, iyi bakılmış ve kaliteli bitkiler mükemmel vurgu sağlarlar. Uygun yapılan budamalar ile güllerin çiçek kalitelerini arttırmak ve çiçeklenme sürelerini uzatmak mümkündür.
4. Çit Bitkisi Olarak Gül Kullanımı
Güllerin uygun çeşitleri ile alçak boylu ya da geçilmesi güç, boylu çitler elde edilebilir. Geniş alanları kapatmakta ve bir alanı ayırmak için kullanılabilirler. Bu amaçla gül çeşitlerinden değişik kültivarların bir arada kullanılması ile rengarenk ve uzun süreli çiçek gösterişleri sağlamak mümkündür.
5. Kaya Bahçelerinde ve Yükseltilmiş Çiçek Yataklarında Gül Kullanımı
Gül çeşitlerinden bodur ve minyatür güller drenaj sorunu olan kısımlardan oluşturulan yükseltilmiş çiçek
yataklarında ve kaya bahçelerinde değerlendirilebilirler. Minyatür çalı güller ve minyatür
yerörtücü çalı güller bu amaçla kullanılabilir.
6. Kaplarda ve Saksılarda Gül Kullanımı
Uygun gül çeşitleri ile saksılarda ve değişik kaplarda yetiştirilmek suretiyle balkon, teras
ve avlulara zerafet katılabilir. Bu şekilde yetiştirilen bitkileri diğerlerine göre daha itinalı
bakmalı, özellikle de gübrelemelisiniz.
7. Duvar, Çit, Direk ve Bahçe Elemanlarının Kaplanması İçin Gül Kullanımı
Gül çeşitlerinden sarılıcı ve tırmanıcı karakterdeki güllere duvar, çit, direk ya da göze hoş gelmeyen başka
objeler kaplatılması suretiyle hem kamuflaj sağlamak hem de güzel görüntüler elde etmek
mümkündür.
8. Çardak, Kamelya ve Pergolaların Kaplanması Amacıyla Gül Çeşitleri Kullanımı
Sarılıcı ve tırmanıcı güllerin bir kısmı ile, gölge teşkili için tesis edilen elemanların kaplanması sağlanabilir. Sarılıcı ve tırmanıcı güller bu amaçla kullanılabilecek en uygun gül gruplarıdır.
9. Bina Girişlerinde Gül Kullanımı
Gül çeşitlerinden Baston güller ; Bina girişlerinde sağlı sollu parterlerde yol belirleyici, hedef tayin edici özelliklere
sahiptir. Koku ve renk özelliği ile yol boyunca insanları etkileyici özelliklere sahiptir.
10. Sarkık, Çağlayan Benzeri Görüntüler Elde Edilmesi İçin Kullanım
Gül çeşitlerinin alçak boylu duvarlardan, parmaklıklardan, balkon ve teraslardaki saksılardan
sarkıtılmasıyla çağlayan gibi görüntüler elde edilebilir. Yer örtücü ve sarılıcı-tırmanıcı güller
bu amaçla kullanıma en uygun olanlardır.
Gül Ağacı Bakımı
- Yarı gölge ve hafif gölge alanlara adapte olabilseler de açık alanlara ve tam güneş alan yerlere dikilen güller daha sağlıklı olurlar.
- Yeni dikilmiş güllerde sıcaklık kontrolü çok önemlidir. Güllerde kritik dönem olarak bilinen, tomurcuğun bezelye büyüklüğünü alıncaya kadar geçmesi gerekli sürede, sıcaklık 21 C civarında tutulmalı, bundan sonra 16 C ye düşürülmelidir. Bu şekilde daha kısa sürede çiçek elde edilir.
- Orta derecede gübreli, organik maddelerce zengin, hafif nemli fakat iyi drenajlı topraklardan hoşlanırlar.
- Güllerde dikimden itibaren yeterli sulamaya özen gösterilmelidir. Sulama zamanı ve miktarı çevre koşullarına, toprak yapısına, bitkinin gelişme durumuna bağlı olmakla birlikte, sürgün verme döneminde ve yaz aylarında gül, daha fazla suya ihtiyaç duyar. Budama sonrası, çiçek kesim dönemi ve kış aylarındaki su ihtiyacı ise daha azdır.
- Son zamanlarda üzerinde başka bitkiler yetiştirilmiş olan topraklar dikim için uygun değildir.
- Yeni gül fidanları için en uygun dikim zamanı kış-ilkbahar başı arası olan dönemdir. Don olan günlerde dikim yapmayınız.
- En güzel çiçeklenme için düzenli olarak gübrelemeli ve kış sonu-ilkbahar başı malçlama yapmalısınız.
- İlkbahar ve yaz aylarında özellikle de gübre şerbeti şeklinde her 3 haftada bir yapılacak düzenli gübrelemeler ile iyi neticeler alabilirsiniz.
- Kuvvetli yağmurlar bazı gül çiçeklerinde tahribata yol açabilir. Özellikle iri çiçekli ve full katmerli çiçeklere sahip olan güllerin çiçekleri aşırı yağmurdan hasar görür.Böyle durumlarda üzerlerini örterek zarardan koruyabilirsiniz.
Gül Ağacı Budama
Uygun bir budama; verimsiz, yaşlı, hasta, kuru, zarar görmüş dalların çıkartılması ile iyi bir çiçeklenme için birkaç dalın bırakılması işlemidir. Budamanın 4 ana nedeni vardır.
- Gençleştirme,
- verimi arttırma,
- kaliteyi arttıma ve
- şekil kazandırma.
Budama ile kuvvetli ve sağlıklı bir bitki gelişimi sağlandığı gibi, bitki içine daha fazla ışık, hava
girmesi de sağlanır. Bu sayede kaliteli çiçekler elde edilir. Budama işlemi dikim aşamasında dikim budaması ile başlar, her yıl yapılan yıllık budamalar ile devam eder.
Güller Ne Zaman Budanır?
Bahçelerinizdeki güllerin en uygun budama zamanı güllerin çiçeklerinin dökülüp kendisini kışa hazırlamaya başladığı sonbahar-kış ayları arasıdır. Bu dönemde güllerinize gösterdiğiniz ilgi sonraki yıl size fazlasıyla dönecektir. Özellikle soğuk kış aylarından önce güllerin budanıp diplerine gübre dökülmesi sonraki yıl için önemlidir.
Güller Hangi Ayda Budanır?
Ekim Kasım ayları güller için budama açısından idealdir.
Güller Ne Zaman Çiçek Açarlar?
Güller, genellikle gösterişli ve bazılarında hoş kokulu olabilen çiçekleri sebebiyle sevilir ve
yetiştirilirler. Çiçeklenmeleri genellikle yaz ve sonbahar aylarında olmaktadır.
Güllerin Üretimi
Güller hem çoğaltmak hem de yeni ve farklı melezler elde edebilmek için üretilirler. Üretim
amacıyla genellikle sert çelik ve aşı metodları kullanılır. Çelikleme sonbaharda, aşılama ise
yaz aylarında yapılmalıdır. Aşıdan elde edilen fidanlar hem daha kuvvetli büyümekte hem de
adaptasyon kabiliyetleri daha yüksek olmaktadır.
