Hızlı Git
Latincesi Kigelia pinnata olan Sosis Ağacı bitkisi aslen Afrika’ya özgüdür. Çad’dan Namibya’ya kadar uzanan coğrafyada sosis ağacına sıkça rastlayabiliriz.
Bignoniaceae familyasındandır. İsmini sosise benzeyen meyvelerinden alır. Mozambik dilinde “sosis” anlamına gelen “kigelia” sözcüğü bitkinin latincesine ismine vermiştir. Ayrıca Mozambik Bantu dilinde sosis ağacının dışında “salatalık ağacı” olarak da adlandırılır. Arapça’da da bu ağacın ismi “Çantaların Babası” olarak geçmektedir.
Sosis Ağacı Meyvesi
Bu ağacın meyveleri sosis biçimdedir. Kümeli olarak ağacın dallarında asılı dururlar. 1 metreye kadar uzayabilir. Çiçekleriyse lale formunda, kadife dokulu ve kan kırmızı renkte olup oldukça dikkat çeker. Ayrıca çiçekleri sadece gece açar.
Sosis ağacı meyvesi yenir mi?
Ağaçtan aşağı doğru sarkan, tanesi yaklaşık 12 kilograma kadar varabilen bu meyveler yaş ve olgunlaşmamışken zehirli olduğu için insanlar tarafından direkt yenilmese de yaprakları kurutulur ve gıda malzemesi olarak kullanılır. Tohumları da kurutulup pişirildikten sonra insanların yiyebileceği kıvama getirilir. Tohumları çok besleyicidir; enerji bakımından zengindir ve içerisinde birçok esansiyel yağ barındırır. Ağaç gövdesi kabuklarını yaş aldıkça atar ve daha pürüzsüz hale gelir.
İnsanların aksine hayvanlar içinse bu bitki eşsiz bir besin kaynağıdır. Kudular ve filler sosis ağacının yapraklarını yemeye bayılır. Yapraklar, hayvanlar için çok besleyicidir; kalsiyum, demir ve magnezyum içerir.
Meyvesinin içi bol tohumlu, sulu ve liflidir. Yukarıda da bahsettiğim gibi meyvesi insanlar için zehirli olsa da bazı kültürlerde ilaç veya alkol yapımında kullanılır. Özellikle kanser hastalığını önlemek için yapılan medikal ilaçlarda bu ağacın meyveleri kullanılır.
Sosis Ağacı Nerelerde Yetişir?
Genellikle ormanlık alanlarda, nehir veya dere kenarlarında yetişir. Kil, kum ve tınlı topraklardan hoşlanır. Yetişeceği toprak hafif asidik veya nötr olmalıdır. Güneş ister ve suyu seven bir bitkidir. Bol yağış alan yerlerde iyi yetişir ve herdem yeşil kalır. Az yağmurlu bölgelerdeyse yapraklarını sonbaharda döker. Yaprakları 30-50 cm uzunluğunda ve 6 cm genişliğindedir. Genellikçe sıcak iklimden hoşlansa da dona da dayanıklıdır.
Alüvyallı topraklarda iyi yetişip tohumlarını bırakabilir; eğer tohumlar otoburlar tarafından yenmezse yeni ağaçların oluşma şansı da yüksektir. Yerini sevdiği zaman boyu 15 metreye varır. 4-6 yıl içinde meyve verebilecek olgunluğa ulaşır. Bu ağacın polenlenme görevini genellikle yarasalar, gece kuşları ve böcekler üstlenir. Çiçeklerin kokusu insanlar için çok kötü olsa da hayvanlara cazip gelmektedir. Özellikle primatlar bu ağacın meyvelerini severek tüketir.
Sosis Ağacının Diğer Özellikleri
Ağacın gövdesi yumuşaktır. Ateş gördüğü zaman hemen yanar. Bu yüzden odunu köylerde yakıt olarak sıkça kullanılır. Ağaç; çok geniş taç yaptığı için törenler, toplantılar ve benzeri organizasyonlarda gölgesinden yararlanılır.
Ağacın kabuğu ilk yıllarda pürüzsüz ve gri renktedir. Zaman geçip ağaç yaş almaya başladıkça soyulmalar artar. Odunu soluk kahverengi ve sarımsı renktedir, çatlamaya meyilli bir yapısı yoktur.
Botsvana’da bu ağacın odunundan kürek yapımında faydalanılır.
Sosis meyveleri çok sert yapılıdır ve ağaçta zor koparılır. İnsanlar tarafından toplanırken balta gibi kesici aletler kullanılması gerekir. Meyvenin kabuğu da sert yapılıdır. Meyveli kısmı çıkarıldıktan sonra kabuğu güneşte kurutularak kap olarak kullanılabilir.
Afrika dışındaki bazı tropikal bölgelerde isteğe bağlı hobi amaçlı yetiştirilebilir. Düşük gölge yapması, meyvesinin ilgi çekici olması ve hızlı büyümesi tercih sebeplerindendir. Botanik bahçelerde, seralarda bu bitkiye sıkça rastlayabiliriz. Peyzaj kullanımı için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise araç park yerlerine ve insanların yoğun kullandığı alanlara yakın dikilmemesi gerekir. Meyveler düşerse araçlara ve insanlara ciddi zarar verebilir.
Yaklaşık 50-150 yıllık ömrü vardır fakat yaşlandıkça daha çok bakım ister.
Afrika kabilelerinde bu ağaç kutsal sayıldığı için ölüler gömülürken yanlarına bu ağacın meyvesinden de konularak çeşitli dualar edilir. Defin olayı bu şekilde gerçekleştirilir.
Bu ağaç her ne kadar görünüşü itibariyle çok dikkat çekici olsa insanlar bu ağacın altından geçmemeye gayret eder. 12 kilogramlık meyveleri ağaca bağlayan saplar ne kadar sağlam olsa da düştüğü an birine zarar vermesi kaçınılmaz olur :)
