Hızlı Git
“Yerleştirme Sanatı” olarak da bilinen enstalasyon sanatı, farklı materyallerden ya da farklı fikirlerin bir araya gelmesinden kaynaklandığı için çok çeşitlidir. Bunlardan biri de ışık ve ses enstalasyonlarıdır. Işık ve ses ögesi bazen beraber bazen de ayrı kullanılmaktadır. Bu enstalasyonlar gerek çağlar arası bağlantıyı kurup zamanda yolculuk yapılmasına imkan veren, gerek bizi parçası olduğumuz uzaya götüren, an içinde görsel ve işitsel duyuları hareketlendiren sanat eserleridir.
Işık ve Ses Enstalasyon Sanatı Nedir?
Işık ve ses enstalasyonlarında sanatçılar ana parametre olarak yerleri sınırlandırıcı etkisi olan ışık ve ses ögesini kullanmaktadır. Işığın şiddeti, yansıması ve kırılması gibi özellikler fikirlerle entegre edilerek tasarlanan enstalasyonlar ile yeni mekanlar oluşur. Ses enstalasyonlarında da bulunulan yerin müziksel, mimari, yankı, konuşma vb. akustikleri ile sesin titreşimi, yayılımı vb. özellikleri birlikte kullanılarak düşünceleri işitsel yolla kişilere yansıtır. Işık ve ses enstalasyonlarında yerin biyotik ve abiyotik faktörleri de önemlidir. Bazı ışık ve ses enstalasyonlarında örneğin güneşten, rüzgardan, yerin topografik özelliklerinden ve çalışma alanının etrafında bulunan bitkilerden yardım alınmaktadır.
Işık ve Ses Enstalasyon Örnekleri
İnsan psikolojisi aidiyet duygusu içerisinde olmaktan hoşnutluk duymaktadır. Bir mekâna girdiklerinde o mekânın kendine hissettirdikleri hafızasında yer edinir. Bir başka mekâna geçtiğinde ise bilinçli ya da bilinçsiz kendisinde aidiyetlik oluşturan mekânları arar. Işık ve ses enstalasyonlarında oluşturulan yeni mekanlar düşünceler, fikirler ile kaynaştırılarak insanlara aidiyet duygusunu hissettirecek tasarımlara dönüşürler. Ülkemizde de giderek önemi artmakta olan bu enstalasyonların dünyada da önemli birçok örneği bulunmaktadır.
1. Işık Zamandır (Light is Time) – Tsuyoshi Tane
Işık Zamandır (Light is Time) Enstalasyonu, Tsuyoshi Tane tarafından gerçekleştirilen önemli bir enstalasyon sanatı örneğidir. Bir çok ödüle de sahip olan enstalasyonda 80.000 temel saat parçası kullanılarak ışıltılı bir görsel şov hazırlanmıştır. Nisan 2014’te Milano Tasarım Haftası’nda tanıtılmıştır.
Tsuyoshi Tane, ışık ve zaman arasındaki derin bağlantıları izleyiciye yansıtmak istemiştir. Işıkla yaratılan astronomik evrenin engin tarihinin kronolojik bir zaman dizisinden ibaret olduğu mottosundan yola çıkarak ışığın, dijitalleşen günümüz ve giderek dijitalize olarak sınırlanan zamanımız ile derin ilişkilerinin olduğunu ve ışıkla dijitalleşen zamanın özdeşleştirilmesi gerektiğinin önemini vurgulamayı hedeflemiştir .
2. Ses Dalgaları (The Soundwave) – Penda
Ses Dalgaları (The Soundwave), Penda tarafından Çin’in Xiangyang şehrinde yüksekliği değişen, 500’den fazla delikli, canlı renkli çelik kanatçıktan oluşan bir ses enstalasyonudur. Enstalasyon, Asya’daki en büyük Mersin Ağacı Bahçesi’ne giriş kapısı görevi görmektedir. Çevredeki tepelerin ve vadilerin kıvrımlı biçimleri, enstalasyonun ana hatlarını oluşturmuştur. Müzik, ritim ve dans, çevredeki peyzaj ile birlikte ‘Soundwave’i şekillendiren ana parametrelerdir.
Göthe’nin “Mimarlık, dondurulmuş müziktir.” tanımına dayanarak, kanatçıkların rüzgar vb. etkiler ile hareketleri Soundwave’ın bir anını sunar. Enstalasyona şehrin canlılığı, müzik ritmi ve doğanın rengi yansıtılmak istenmiştir. Kanatçıkların rengi de Mersin ağaçlarının rengi ile bağdaştırılmıştır.
Ses enstalasyonunun önemli bir diğer özelliği de ışıkla ilişkisinin olmasıdır. Kanatçıkların hepsinde LED şeritler bulunmaktadır. Bu LED şeritler, ses sistemine bağlıdır. Kanatçıklarda üretilen ses, geceleri LED ışıkların yanmasını sağlamaktadır. Müzik ne kadar yüksek olursa aydınlatmada o kadar parlak olmaktadır. Bu da Çin’in diğer birçok meydanındaki gibi akşamları sokak dansı yapan sanatçılar için sanatsal bir mekân oluşturmaktadır.
3. Işık Sahası (Field of Light) Uluru – Bruce Munro
“Kuru bir çölde uykuda olan tohum gibi, yanan bir yıldız battaniyesinin altında hafif bir ışık ritmi ile alacakaranlıkta çiçek açacak ışık alanı oluşturmak istedim”
Bruce Munro
1992’de, Orta Avustralya’daki Kızıl Çöl boyunca Uluru’ya seyahat eden Munro, çöl manzarasının enerjisi, sıcaklığı ve parlaklığı ile zorlayıcı bir bağlantı hissetti. Munro, “Kuru bir çölde uykuda olan tohum gibi, yanan bir yıldız battaniyesinin altında hafif bir ışık ritmi ile alacakaranlıkta çiçek açacak ışık alanı oluşturmak istedim” diyerek on yılı aşkın bir süredir bu fikri geliştirmiştir. Munro ilk Işık Sahası’nı, Wiltshire’daki aile evinin arkasındaki alanda oluşturdu. Bu fikri geliştirmek ve deneyimlemek için 2016’da Uluru’ya geri döndü.
Bu enstalasyonda kullanılan ışık topları enerjilerini güneşten almaktadır. Işık ve doğal enerji kombinasyonu sağlanmıştır. Munro, bu enstalasyonunda ışık faktörü ile yeryüzü ve gökyüzünü birbirine kenetlemiştir. Bir anlamda yeryüzünde oluşan yıldızların arasında gökyüzündeymiş hissini tattırmak istemiştir.
4. Daydream V.2 – Nonotak Studio
Daydream V.2, mekânda bozulmalar yaratan görsel ve işitsel bir enstalasyon sanatı örneğidir. Mekan ve zaman, hızlanmalar, daralmalar, kaymalar ve metamorfoz projenin anlamsal alanını oluşturmaktadır. Sanal mekan ile gerçek mekan arasında fiziksel bir bağlantı kurmayı amaçlayan bu enstalasyon, sınırları bulanıklaştırarak seyirciyi kısa süreliğine gerçeklikten uzaklaştırmaktadır. Işıklar soyut mekânlar yaratırken, sesler de sanal mekanların yankılarını tanımlar. Daydream, derin düşünceye davettir. Enstalasyonun görüntüsü ziyaretçileri pasif bir pozisyon almaya yöneltir.
5. Gizli Dünyalar (Hidden Worlds) Ortahisar Vadisi / Kapadokya – RAAAF
RAAAF, Unesco dünya mirası alanı Kapadokya’da “Gizli Dünyalar” adlı enstalasyonunu gerçekleştirdi. Cappadox Çağdaş Sanat’ın bir parçası olarak tüm vadi ateşe büründü. Enstalasyonda, Kapadokya’nın kendine özgü peyzajının ardındaki yaşamların tüm gerçekliğini ve aynı zaman da mecazi olarak yansıtmaktadır. Gün batımından sonra odak noktasını volkanik manzaradan vadilerde gizlenen antik kültürlere kaydırır. Doğal peyzajı geçmişten günümüze kadar olan antropojenik etkiler ile birleştirir. Yeraltındaki görünmeyen şehirler hatırlatılmak istenmektedir.
Diğer bir önemli özelliği de Ortahisar Vadisi’nde henüz 40 yıl öncesine kadar insanlar yaşarken günümüzde bu vadinin Ortahisar’ın yüzyıllar boyunca yaşam merkezi olduğu giderek unutulmaktadır. Mağara yapılarına yansıyan alevlerin sessiz hareketi, insana bu eski ve gizli dünyalardaki insan varlığını hissettirmektedir. Bir nevi ev, yuva sıcaklığının yansımasını meydana getirmektedir.
İlgili Yazı: Enstalasyon Sanatı ve Dünyadan 3 Önemli Örneği
Editörün Önerisi
KAYNAKÇA DİZİNİ
- ArchDaily. 2015. The Soundwave / Penda. ArchDaily. https://www.archdaily.com/620408/the-soundwave-penda. ( Erişim tarihi: 12.08.2020.)
- ArchiTonic. 2014. Light is Time. https://www.architonic.com/en/project/dorell-ghotmeh-tane-architects-light-is-time/5103029. (Erişim tarihi: 12.08.2020)
- MUNRO, Bruce. Bruce Munro: Field of Light Uluru, Northern Territory, Australia. Bruce Munro. https://www.brucemunro.co.uk/exhibitions/bruce-munro-field-light-uluru-northern-territories-australia-april-1-2016-march-31-2017/. (Erişim tarihi: 12.08.2020)
- Nonotak Studio. Daydream V.2. https://www.nonotak.com/_daydream-v-2 (Erişim tarihi: 12.08.2020)
- RAAAF. 2018. Hidden Worlds. https://www.raaaf.nl/nl/projects/1180_hidden_worlds (Erişim tarihi: 12.08.2020)
- Twisted Shifter. 2014. Art Installation Suspends 80,000 Shimmering Watch Plates for People to Walk Through. https://twistedsifter.com/2014/11/light-is-time-citizen-dgt-art-installation/#:~:text=Light%20is%20Time%20is%20an,Design%20Week%20in%20April%202014. (Erişim tarihi: 12.08.2020)
- URL 1: https://www.architonic.com/en/project/dorell-ghotmeh-tane-architects-light-is-time/5103029
- URL 2: https://www.archdaily.com/620408/the-soundwave-penda
- URL 3: https://www.brucemunro.co.uk/work/field-of-light/
- URL 4: https://www.nonotak.com/_daydream-v-2
- URL 5: https://www.designboom.com/art/raaaf-hidden-worlds-fire-installation-cappadocia-turkey-06-28-2018/
