Hızlı Git
Yağmur bahçeleri yazı serimizin ilk yazısında Yağmur Bahçesi Nedir, ikinci yazımızda ise Yağmur Bahçesi Nasıl Yapılır, Dünyadan Yağmur Bahçesi Örnekleri konularını işlemiştik. Bu yazımızda ise Yağmur Bahçesi Bitkileri konusunu sizler için araştırdık…
Bitkiler
Bitkiler yaşamsal fonksiyonlarını (fotosentez, biyolojik faaliyetler vs.) devam ettirebilmek için suya ihtiyaç duyarlar. Bitkiler, su gereksinimleri bakımından 3 gruba ayrılırlar: kuraklığa dayanıklı bitkiler, kuraklığa toleranslı bitkiler, kuraklığa toleranssız bitkiler.
| Bitki Grupları | Tipik Özellikleri |
| Kuraklığa dayalı bitkiler | Ender olarak sulamaya gereksinim duyarlar. Su istekleri azdır. Sürekli olarak kurak topraklarda yaşarlar. Su gereksinimi: Ender olarak derin sulama. |
| Kuraklığa toleranslı bitkiler | Az sulamaya uyum sağlayabilirler. Su gereksinimi vasattır. Normal olarak kurak olayan koşullarda gelişme gösterirler fakat orta derecede kurak ortamlarda da yaşamlarını sürdürebilirler. Su gereksinimi: Ara sıra derin sulama. |
| Kuraklığa toleranssız bitkiler | Büyüme mevsimi kurak geçen yerlerde denenmemelidir. Su gereksinimi yüksektir. Yağışlı, nemli ya da bataklık topraklarda yaşarlar. Su gereksinimi: Sürekli olarak derin sulama. |
Su ve Bitki
Bitkiler normal gelişimleri için gereksinim duydukları suyu ilk olarak doğal yağışlarla temin ederler. Yağmur suları kalite olarak bitki gelişimi için uygundur. Bitkilerin %85-90’ı sudan oluşmaktadır. Bitkinin topraktan aldığı su; birçok kimyasal, biyolojik ve fiziksel faaliyet için esastır. Bitkiler, erimiş haldeki besin maddelerini su ile kökleri vasıtasıyla topraktan alırlar. Gövde boyunca iletim borularıyla yapraklara iletirler. Yapraklarda bu suyun önemli bir kısmı terleme ile atmosfere karışır. Geriye kalan su, fotosentezde kullanılır ve besin maddelerine dönüşür.
Yağmur Bahçesinde Bitki Seçimi
Gelecek düşünülerek peyzaj tasarımlarında bugün yapılacak en önemli şeylerden biri temiz suyun çok az miktarda kullanımına yöneltici olmak ve kirlenmiş suyu kentsel yüzeylerde arıtmanın yollarını aramaktır. Bitkilendirme tasarımında gereksiz su tüketimini azaltmanın yollarından birisi bitkileri ihtiyaçlarına göre gruplandırmadır.
Yağmur bahçesi içerisinde kullanılmak üzere, uygulama alanının doğal bitki örtüsünde yetişen bitki türleri daha çok tercih edilmelidir. Doğal bitki örtüsünde yetişen türlerin; iklimsel özelliklere, toprak yapısına ve hidrolojik özelliklere daha toleranslı olmaları ve çok daha az bakıma ihtiyaç duymaları yağmur bahçelerinde kullanılmaları için en geçerli sebeptir.
Yağmur bahçesi yapısı gereği, birbirlerinden farklı toprak nem düzeylerine sahip 3 bölgeden oluşmaktadır. Birinci bölge; nemlilik açısından oldukça ıslak olan yağmur bahçesinin taban (göllenme) bölgesidir. İkinci bölge; nemlilik açısından orta derecede olan eğimli yamaç bölgesidir. Üçüncü bölge ise, nemlilik açısından kuru tampon bölgesidir.
Birinci bölge olan taban (göllenme) bölgesi için bitki tür seçimi yapılırken, suya dayanıklı, kökleri kuvvetli, ani su baskınlarına dayanabilecek diğer taraftan yüzey suyu toprağa süzüldükten sonra kuru koşullara da adapte olabilen kısacası hem aşırı suya hem de aşırı kuraklığa dayanıklı ve adaptasyon aralığı oldukça geniş olan bitki türlerinin seçilmesine özen gösterilmelidir. İkinci bölge için bitki seçimi yapılırken, geçiş bölgesi olması nedeniyle yarı kurak şartlara dayanıklı bitkiler tercih edilmelidir. Diğer yandan, yağmur bahçesinin üçüncü bölgesi olan tampon bölgesi için bitki seçimi yapılırken, kuraklığa dayanıklı bitki türleri olmasına özen gösterilmelidir.
Yağmur bahçesinde bitkilendirme yapılırken dikkat edilmesi gereken kriterler:
- Gelişmiş kök yapısına sahip bitkiler seçilmelidir (özellikle taban bölgesi için)
- Kirletici maddelere (yağ, ağır metal vb.) olan toleransı yüksek olan bitki türlerinin seçilmesine özen gösterilmelidir.
- Bitkiler, yağmur bahçesine iyi bir düzenleme ile dikilmelidir. Alanda bir grid ağı oluşturularak, 20 cm aralıklarla dikim yapılması uygun olmaktadır.
- Bitki dikiminden sonra, yaprakları ve bitki uzuvlarını altta bırakmayarak, 5 cm kalınlığında tüm yağmur bahçesini kaplayacak şekilde kırma çakıl, yonga vb. materyal ile drenajı kolaylaştırıcı amaçlı kaplama yapılabilmektedir.
- Bitki dikimini takiben tüm alanın 2 cm ya da 3 cm kadar su ile kaplanacak şekilde sulanması gerekmektedir. Yeterli suyu aldıktan sonra dikilen bitkiler kısa sürede reaksiyon vererek adapte olduklarını belli edecektir. Yağmurun sıklığına göre daha sonraları elle sulamaya gerek duyulmayacaktır.
Diğer yandan, yağmur bahçesinde kullanılan bitkiler seçilirken, farklı fiziksel ve estetik koşulların göz önüne alınması gerekmektedir. Yağmur bahçesi güneş ışığı alma açısından; güneşli, yarı gölge ve gölge alanlarda yer alan yağmur bahçesi olarak sınıflandırılırken, yer seçimi açısından; girişte yer alan yağmur bahçesi, kenarda yer alan yağmur bahçesi, bahçeyi bölme işlevi olan yağmur bahçesi, çit oluşturan yağmur bahçesi ve perdeleyici yağmur bahçesi olarak sınıflandırılmaktadır. Öte yandan, yağmur bahçesinin estetik koşullar açısından; güzel kokulu yağmur bahçesi, kelebek çeken yağmur bahçesi ve kuşların yararlandığı yağmur bahçesi olarak sınıflandırılması yapılmakta ve bu sınıflandırmaya göre bitkisel tasarımları geliştirilmektedir.
Faydalanılan Kaynaklar:
- Asphalt Moisture Barriers Increase Water Use Efficiency in Rice and Sugarcane Cultures in Taiwan. M.S. Thesis (Yüksek Lisans Tezi). Michigan State University, USA.
- Küçük ve orta ölçekli yağmursuyu kullanımı, Teknik Yayınevi, Ankara.
- Rain Gardens for Nashville-Make the most of the rain that falls on your property. The Nashville District of the US Army Corps of Engineers and the Metropolitan Government of Nashville and Davidson County’s Department of Water and Sewerage Services, USA, p. 18.
- Sulamaya giriş, İstanbul Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
