Hızlı Git
Nüfusun büyük bir bölümüne ev sahipliği yapan kentlerin insanlar için her zaman ayrı bir yeri vardır. Üzerine oldukça sık düşündüğümüz ve çözümler üretmeye çalıştığımız kentler zaman ilerledikçe önemini daha da arttırmaktadır. İnsanların yaşadıkları şehirler ile bağlantı kuramaması, kentlerin sahip oldukları potansiyelin çok altında kullanılması birçok meslek dalının dikkatini çekmekte ve farklı projeler ortaya çıkmaktadır. Biz de bugünkü yazımızda sizler için Avustralya’nın önemli maden kentlerinde uygulanan ve halkı her aşamada projeye dahil etmeyi hedefleyen bir girişimden bahsedeceğiz.
Ayçiçeği Girişimi’nin Öncesi
Orijinal ismi ile Get sunflowered! olarak bilinen Ayçiçeği Girişimi, Avustralya’nın Morwell, Churchill, Traralgon ve Moe gibi maden aktivitelerinin yoğun olduğu şehirlerini hedefleyen bir projedir. Bu çalışmanın şekillenmesinde 2014 yılının sonlarına doğru Morwell şehrinin yakınlarındaki bir maden ocağında meydana gelen şiddetli yangın olayı etkili olmuştur. Halkı son derece endişelendiren bu yangın, aynı zamanda fosil yakıtların çereye olan zararlı etkisi ve maliyeti konusunda da farkındalık oluşmasına katkı sağlamıştır.
Sonrasında vatandaşların sürdürülebilir bir şehir ve gelecek yaratmak amacıyla ortak bir vizyon ve strateji sağlama hedefine bürünmesi ile yaşanılan bu felaketin en azından olumlu bir sonucu ortaya çıkmıştır. Özellikle araştırmacılar, tasarımcılar ve politikacılar için bir odak noktası haline gelen Morwell şehrinde Future Morwell adı ile bir kurtarma planı oluşturulmuştur. Kentin tasarımı, altyapısı ve ekonomisi gibi çeşitli konulara odaklanılan bu kurtarma planın bir parçası olarak da Ayçiçeği Girişimi karşımıza çıkmaktadır.
Ayçiçeği Girişimi
Latrobe Vadisi’ni Yeniden Canlandırma projesinin bir parçası olan Ayçiçeği Girişimi kentlerde karşılaşılan sorunlara tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu proje ile beraber Moe, Morwell, Traralgon şehirlerinin merkezlerindeki beş adet boş alana 100.000 ayçiçeği tohumu ekilmiştir. Çeşitli endüstriyel aktiviteler sebebiyle artık halk tarafından aktif olarak kullanılamayan bu alanlara halkın da katılımıyla beraber yapılan müdahale ile farklı bir kimlik kazandırılmıştır. Hasat edildikten sonra katılımcılara dağıtılan parlak sarı çiçekler, bir dizi kamusal etkinlik ve eğlenceden sonra 2015 yılının sonbaharında proje sona ermiştir.
Projenin Hedefleri
RMIT Üniversitesi (Royal Melbourne Teknoloji Enstitüsü) ve Kentsel Dönüşüm Araştırma Ofisi tarafından yürütülen Ayçiçeği Girişimi’nin Morwell kenti sakinleri tarafından benimsenmesi ve sahip çıkılması hedeflenmiştir. İnsanları harekete geçiren ve uzun vadeli pozitif dönüşümler oluşturan proje büyük ölçüde arzulananı hayata geçirmiştir diyebiliriz. Ayçiçeklerinin eşliğinde uluslararası peyzaj mimarlığı projelerine ek olarak geçici olarak kurulan veya yerel gruplar tarafından tasarlanan bahçeler de sergilenmektedir. Özellikle bölgede yaşayan kişilerin tasarladığı ve uyguladığı bu bahçeler, buralarda gerçekleştirilen canlı müzik etkinlikleri, yemekler ve eğlenceler ile yine aynı kişiler tarafından kullanılır. Böylece insanlar, sahiplendikleri ve iletişim kurdukları bu tasarımların neredeyse her adımına dahil edilmiş olur ve mekanların yerel kimliğinin oluşumuna katkı sağlar.
Tasarım Ekibi
Get Sunflowered! Girişimi kapsamında ayçiçeklerini kullanma fikri sanat yönetmeni Ben Morieson tarafından ortaya çıkmıştır. Projeye danışman olarak destek veren Morieson’ın özellikle 2014 yılında North Melbourn bölgesinde uyguladığı ve ayçiçeklerinden oluşan bir enstalasyondan esinlenilmiştir. Her ne kadar görünüş ve uygulamaya tekniği olarak birbirlerine benzeseler de projelerin ardında yatan hedefler tamamen farklıdır.
Ayçiçeği Girişimi’nin öncelikli olarak odaklandığı kısım, kentler içerisinde görsel tüketim noktaları oluşturmaktan ziyade yerel halkın her aşamasına dahil olacağı üretim mekanları sunmaktır. Bu amaçla bahçelerin ekim ve bakım süreçleri, gerçekleştirilen etkinlikler, alanın temizliği gibi birçok farklı aşamada yer alacak yaklaşık 150 yerel gönüllünün katılımı sağlanmıştır.
Peyzaj Mimarlığı ile İlişkisi
Ayçiçeği bahçelerinden bir tanesinin tasarımı Hollanda merkezli peyzaj ofisi Karres en Brands tarafından gerçekleştirilmiştir. 1997 yılından beri gerek yurtiçi gerek yurtdışında gerçekleştirdiği projeler ile Karres en Brands iklim krizi, enerji problemleri ve aşırı nüfus artışı gibi güncel sorun ve zorluklara karşı adapte olabilen, uygun ve yenilikçi çözüm önerileri sunmaktadır. Park ve bahçe tasarımlarından şehir planlama projelerine kadar birçok ölçekte çalışmalar yapan ofis insanlara sürdürülebilir, rahat ve sağlıklı mekanlar sunmayı hedeflemektedir. Ayrıca projelerinde doğal ve beşeri süreç ve değişimlere yer veren Karres en Brands’ın peyzaj mimarlığı ve kentsel tasarım arasında yer alan Ayçiçeği Girişimi’nden görev alması hiç de şaşırtıcı değildir. Projeleri farklı açılardan desteklemek amacıyla ekip içerisinde mimarlar, sanatçılar, sosyologlar, ekologlar ve mühendisler birlikte çalışmakta ve sorunlara farklı çözümler üretmektedir.
Ayçiçeği Bahçeleri Örnekleri
Ayçiçeği girişimi içerisindeki tartışmasız en büyük ve en iyi tasarlanmış olanı eskiden Moe Devlet Hastanesi’nin yer aldığı arazide uygulanan, spiral şekilde ve 2,4 kilometre uzunluğundaki bahçedir. Labirenti andıran formu ile bu bahçe ziyaretçilerin oldukça ilgisini çekmekte ve yıl içerisinde piknik, kutlama gibi birçok etkinliğe de ev sahipliği yapmaktadır. Arazinin çevresindeki geniş caddelerden geçen araba ve trenler için yoğun ve sarı çiçekleriyle de görsel bir şölen sağlanmaktadır. Yine arazinin eğimli topoğrafyası bu etkiyi desteklemektedir.
Bu alanı insanların geçerken bakmak istemediği bir alandan, bakmaya doyamadıkları bir ayçiçeği bahçesine dönüştürdük.
LYNTON AZLIN
Daha önce de bahsettiğimiz gibi Ayçiçeği Girişimi kapsamında farklı bitki desenleri üretmek amacıyla Kentsel Dönüşüm Araştırma Ofisi birçok tasarım ofisiyle beraber çalışmıştır. Yerel ve uluslararası firmaların işbirliği sağladığı bu tasarımlardan bir tanesi de Karres en Brands’a ek olarak, Boston merkezli peyzaj mimarlığı ve kentsel tasarım ofisi olan ve çok başarılı projelere imza atan Stoss’a aittir.
Topluluk Kavramı: Değişimin Temsilcileri
RMIT Üniversitesi’nin Kentsel Dönüşüm Araştırma Ofisi ‘nin desteği ile ortaya çıkan Get Sunflowered! Girişimi ile bölge sakinleri “değişimin temsilcileri” olmaları konusunda teşvik edilmiş böylece topluluk kavramının güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Victoria Peyzaj Mimarisi Mükemmeliyet Ödülü’ne (Victorian Landscape Architecture Award of Excellence) layık görülen ve jürinin de oybirliği ile desteklediği girişim ile ilgili güçlü yorumlar yapılmıştır. Genellikle dezavantajı ve maden endüstrisi ile vurgulanan bu alanda gerçekleştirilen Ayçiçeği Girişimi hakkında hedeflerinin, konseptinin ve uygulama sürecindeki basit ama öz tarafı jüri tarafından seçilmesine katkı sağlamıştır.
Kaynak: Getsunflowered.com
Kaynak: Stoss.net
