Sürdürülebilir yapılar doğal ışık ve iyi bir iç mekân hava kalitesiyle, kullanıcıların sağlığını, konforunu, üretkenliğini korur ve geliştirir; yapımı ve kullanımı sırasında doğal kaynakların tüketimine duyarlıdır.
Sürdürülebilir mimarlık, içinde bulunduğu koşullarda ve varlığının her döneminde, geleneksel nesilleri de dikkate alarak yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına öncelik veren, çevreye duyarlı, enerjiyi, suyu, malzemeyi ve bulunduğu alanı etkin şekilde kullanan, insanların sağlık ve konforunu koruyan, yapılar ortaya koyma faaliyetlerinin tümüdür. Başka bir deyişle insanların mekân gereksinimlerini, doğal sistemlerin varlığını ve geleceğini tehlikeye sokmadan yerine getirme sanatıdır. Sürdürülebilir yapılar doğal ışık ve iyi bir iç mekân hava kalitesiyle, kullanıcıların sağlığını, konforunu, üretkenliğini korur ve geliştirir; yapımı ve kullanımı sırasında doğal kaynakların tüketimine duyarlıdır. Çevre kirliliğine neden olmaz, yıkımından sonra diğer yapılar için kaynak oluşturur ya da çevreye zarar vermeden doğadaki yerine geri döner. Sürdürülebilir mimarlık sadece güneş enerjisinden ve coğrafi verilerden yararlanmak olmayıp, ekolojik sistemler üzerindeki etkilerin azaltılması, enerji, malzeme ve su kaynaklarının etkin kullanımı yaşam döngüsü tasarımı, atıkların geri kazanılması, insanların fiziksel ve ruhsal sağlıkları ile konforlarının korunması da bu konunun kapsamına girmektedir. Bunların yanı sıra binaların kentsel alan içinde konumunu ve alt yapı sistemlerine etkisi de sürdürülebilirlik açısından önem taşımaktadır.
Yeşil bina sertifikasyonu ise yapıların geleneksel binalardan farklı olarak, uyulması zorunlu kanun ve yönetmeliklerin üzerinde bir performans sağlayacak şekilde tasarlanmalarını gerektirir. Bu sayede binalarda kalite, enerji etkinliği, su tasarrufu, çevreye duyarlılık ve iç ortam kalitesi artar. Yeşil bina sertifikasyon sistemleri tasarım ve inşaat sürecinde çeşitli ulusal ve uluslararası standartlar eşik değer olarak alır, başvuran binaların bu standartlara göre benzerleriyle karşılaştırılmasına olanak tanır. Böylece sertifikalı bina benzerleri arasından öne çıkar. Uluslararası önem kazanmış olan yeşil bina sertifikaları, binanın uluslararası sertifikalı binalar listelerinde yer alarak tanınmasını, böylece değerinin artmasını sağlar. Bugün pek çok uluslararası şirket yurt dışı ofislerinin veya mağazalarının sertifikalı binalarda yer almasını tercih etmektedir. Yeşil bina sertifikasyon sistemleri binanın çevresel performansını puan sistemiyle değerlendirirken çeşitli hesaplama yöntemleri ve standartlar uygulanır. Böylece bir binadaki iyileştirme ya da tasarım stratejilerinin çevresel ya da ekonomik etkileri farklı açılardan bir bütün olarak baştan ölçülebilir, yapılacak yatırımlar buna göre değerlendirilebilir.
Dünya’da birçok yeşil bina sertifika sistemi var. Bunlardan başlıcaları 1990’da İngiltere’de ortaya çıkan BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), 1998’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), 1998’de gelişmiş ülkelerin bir araya gelmesiyle kurulan IISBE (International Initiative for Sustainable Built Environment), 2003’de BREEAM’den uyarlanarak Avustralya’da oluşturulan Greenstar, 2004’de Japonya’da ortaya çıkan CASBEE (Comprehensive Assessment for Building Environmental Efficiency) ve 2009’da Almanya’da ortaya çıkan DGNB (Deutsche Gesellschaft fur Nachhaltiges Bauen)’dir.
Sertifikalı Sürdürülebilir Yeşil Bina Sisteminin Yararları;
- Kentsel yaşam alanlarına değer katması,
- Binanın değerini arttırması,
- Yapım aşamasında doğal çevre tahribatının en aza indirilmesi,
- Temiz teknolojilerin kullanımı ve geliştirilmesine ortam sağlaması,
- Hafriyat ile ortaya çıkan atık malzemenin değerlendirmeye alınması,
- Yeşil çatı uygulaması ile yağmur sularının arındırılması,
- Yağmur sularının kullanımı ile kanalizasyon sisteminin yükünü azaltma,
- Güneş enerjisinden yaralanma,
- Doğal ışıktan yaralanma,
- Yeşil katmanların güneş ışınlarını yansıtmaması ile sera etkisini oluşturan yansımaları azaltması,
- Enerji tasarrufu sağlaması,
- Yeşil katmanları ile oksijen üretmesi,
- İzolasyon sistemleri ile ısıtma soğutma maliyetlerinin ve karbondioksit salınımının azaltılmasıdır.
- Sertifikalı Sürdürülebilir Yeşil Bina Sisteminin Yararları Uygulama Yöntemleri;
- Tasarım aşamasında yeşil bina standartları ile projelendirme, basit ve yenilikçi çözümle ile yapım maliyetlerinin optimize edilmesi,
- Doğal çevre ile uyumlu bir yapılanma,
- Hafriyatın minumuma indirilmesi ve atık malzemenin kullanılmasına yönelik tasarım,
- Yeşil çatı,
- Etkili yalıtım sistemleri ile enerji tasarrufunun sağlanması, ses ve ısı yalıtımının oluşturulması,
- Doğal ışık ile aydınlatmayı binanın içinde olabildiğince kullanabilecek bir mimari,
- HVAC (ısıtma, soğutma ve havalandırma) sisteminde etkili çözümler,
- VOC (volatile organic compound – uçucu organik bileşik) değeri düşük yapı malzemelerinin ve dekorasyon ürünlerinin kullanılması,
- Fotovoltaik panel sistemleri ile güneş enerjisinin kullanılması,
- Az su tüketen bitki ve ağaçlar ile peyzaj yapılması,
- Atık malzemelerden dönüştürülerek üretilen yapı malzemelerinin kullanılması,
- Harekete duyarlı sensörler ile havalandırma ve ışıklandırma,
- Binanın kendi elektriğini üreten sistemlerin kurulması,
- Yer altı ısı kaynağının kullanılması (Ground Source Heat Pump System – GSHP),
- Güney cephede tromb duvarı uygulamaları ile kışın ısı ihtiyacının yarısının güneşten sağlanması’dır.
- “Yeşil ile yaşayan ve yaşatan bir Mimarlık adına”. Bir dahaki yazımızda görüşmek dileğiyle..
Nimet AKBIYIK – Mimar
