Hızlı Git
Dünya genelinde nüfusun hızla artması, sınırlı olan ve tükenen doğal kaynakları etkin kullanmanın ve sağlıklı kentler oluşturmanın önemini göstermiştir. Bu durumda özellikle gelişmekte olan ülkelerde sunduğu fırsatlar sebebi ile hızlı nüfus artışı olan kentlere daha çok önem verilmesi, doğal kaynakların korunmasını sağlamak için ise kent planlamalarının önemi vurgulanmıştır. Gelişen ulaşım, teknoloji ve iletişim ağları ile beraber kent topraklarındaki hızlı ve kontrolsüz nüfus artışı ve buna bağlı kentsel problemler ortaya çıkmıştır. Nüfus, sanayinin ihtiyacı olan iş gücünü karşılamış olup, barınma niteliğindeki kentsel alanlarda altyapı yetersizliğine, kentsel hizmetlerde çevresel, ekonomik, sosyal, sağlık ve kültürel sorunların daha çok artmasına yol açmıştır.
Sağlıklı Kent Hareketi
Dünya Sağlık Örgütü tarafından başlatılmış olan Sağlıklı Kent Hareketi; sağlığı amaç edinmiş, huzurlu, yaşanabilir kent olmak için gerekli yapısal değişiklikleri ve ilerleyişi başlatarak, çalışmaları bu kapsamda sürdürmeyi hedefleyen bir kentsel gelişim aracıdır. 1948’de Dünya Sağlık Merkezi, sağlığı “tamamen fiziksel, zihinsel ve sosyal refah durumu” olarak tanımlamıştır. 1992’de Birleşmiş Milletler, Çevre ve Kalkınma Rio Deklarasyonu’nun da ise kentlerin ve doğal kaynakların sürdürülebilir gelişimine dikkat çekmiştir. Dolayısıyla “Sağlıklı Şehir ve Sağlıklı Peyzaj’’ kavramları özellikle 2012’de yapılan Rio+20 zirveleri ile güncelliğini korumaktadır.
Ayrıca Sağlıklı kentler kavramının, sürdürülebilir ve akıllı kentler kavramları ile de yakın ilişkileri bulunmaktadır. Sağlıklı yaşam, sağlıklı kent ve sağlıklı kentli için ekolojik fonksiyonlar, nesli tükenmekte olan türlerin kurtarılması, biyoçeşitlilik için daha iyi ortamlar oluşturulması, havayı ve diğer kirletici unsurları temizlemek, yürüyüş alanları oluşturmak, park ve rekreasyon alanları, spor alanları oluşturmak, kentli için sosyal ihtiyaç ve talepleri düşünmek, yeşil kentler oluşturmanın ve kentsel doğal peyzajın insan sağlığını ve refahını etkilediği örneklerin değerlendirilmesi Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önemsenmekte ve sağlıklı yaşam ortamları sağlıklı yaşayanlar için temel görülmektedir.
Başka bir tanıma göre sağlıklı ve aktif olan şehir, bütün vatandaşların gündelik hayatta fiziksel anlamda aktif olmalarını sağlamak amacı ile kaynaklarını genişleten, sosyal ve yerleşik yörelerde devamlı fırsatlar oluşturan ve bunları geliştiren kent olarak açıklanır [1].
Ülkemizde Sağlıklı Kent hareketinin uygulanabilirliği için Belediye ve Büyükşehir Kanunu uygun bir zemin hazırlamaktadır ve Sağlıklı Kentler Proje çalışmaları 1993’te başlamıştır. Sağlıklı Kentler Birliği (SKB), Sağlıklı Kentler hareketinin Türkiye’ de gelişmesi, benimsenmesi, uygulanması ve sürdürülebilirliği amacı ile 22 Aralık 2004 Tarihli Resmî Gazete ile tüzel kişilik kazanmış mahalli idare birliğidir. Çevre Şehircilik ve İklim Bakanlığının yerel yönetimler genel müdürlüğüne bağlıdır. 3 Şubat 2005 tarihinde Bursa’da kurulmuştur. Sağlıklı Kentler Birliği çalışmaları olağan ve olağanüstü meclis toplantıları ve eğitim çalışmaları şeklinde gerçekleşmektedir.
Birlik kurulduğundan bugüne üyeler 5’er yıllık fazlarla üyeliklerini yenilerler. Her fazın konuları birbirini devamı şeklinde konulardır.
Sağlıklı Kentler birliği misyon ve vizyonu, yerel yönetimlerin tüm politikalarında sağlık konusunu en üste taşımak ve bu misyonu gerçekleştirmek amacı ile kent sağlığı ile ilgili konularda eğitim, konferans, yarışmalar, yayınlar yapmak gibi çalışmaları bulunmaktadır.
Dünyada Sağlıklı Kent Üyesi Ülkelerden Uygulama Örnekleri
Viyana Kenti Avusturya; Viyana yaşanabilir kent olarak en iyi örnektir. Kent içindeki yeşil alan miktarı, tarihi ve kültürel varlığını sergilenmesi, temiz su ve atmosferi, sosyoekonomik bakımdan gelişmiş toplum, kentin her yerinde toplu taşıma konfor ve ulaşımda kolaylıklar kenti öne çıkaran niteliklerdendir [3].
Viyana, Avrupa’da kadın erkek eşitliğini tasarı ve uygulamalarında vurgulayan ilke kentlerdendir. Bu konuda toplumsal cinsiyete duyarlılığın kent planlarında oluşması bakımında amaçlanan stratejiler şu şekilde sıralanabilir;
- Aile ve sosyal yaşamda gereken mesuliyetin düzenlenmesi,
“Kısa mesafeler şehri” prensibi, erişimi güç alanlara ulaşımı kolaylaştıran planlama: banka, market, park/açık alan, postane/fatura ödeme merkezleri
- Mekânların herkesin gereksinimine göre düzenlenmesi, değişik ihtiyaçların değerlendirilmesi,
‘’Sokak peyzajı ve meydan dizaynı (yaya koridorları, kaldırım genişlik ve yükseklikleri, yer döşeme taşları, rampalar, bina girişlerinin ¨engelsiz¨ kılınması, meydanlarda kol dayanaklı oturak ve banklar gibi…)’’
- Barınma ve yaşamsal alanların güvenli ve ilgi çekici hale getirilmesi,
‘’Kadın, erkek, genç, yaşlı kişilerin günün / gecenin herhangi bir saatinde mahallede özgürce hareket edebilmesini sağlamak. Endişe yaratan kör noktaların tespiti ve elimine edilmesi- aydınlatma’’
- Tasarım kararları alınırken ve uygulanırken halk, sivil toplum kuruluşları vb. farklı kesimler dahil edilmelidir [4].
Dünyanın çevre dostu kentler Kopenhang (Danimarka), Curituba (Brezilya), Singapur, San Francisco (Kaliforniya), Cape Town, Johannesburg ve Durban (Güney Afrika) olarak belirtilmektedir [5].
Kopenhag Kenti Danimarka; Dünyanın en sağlıklı kenti olan Kopenhag, en mutlu, en yeşil, en çevre ile dost kentlerinden birisidir. Ayrıca insanların doğa ile uyumlu şekilde yaşadıkları bir kenttir. Obezite ve depresyonun dünyada artışını önlemek amaçlamaktadır. Kent, Dünya Sağlık Örgütü’nün Sağlıklı Kentler çalışmasına 1987’de katılmıştır. “Yürünebilir sokaklar değil; temel mesele, sağlıklı, sosyalleşebilen ve daha mutlu topluluklar’’ oluşturmak hedefi ile hareket edilmektedir. Bisiklet kentte ulaşım aracı olarak değil yaşam biçimi olarak yer almaktadır. Buda karbon salınımını en az seviyeye indirgemekte ve daha yeşil bir evren oluşumu için büyük bir girişimi ifade etmektedir. Kent arabalar için değil bisikletler için tasarlanmıştır. Şehirde birçok alan yürüme için uygundur. Doğal haliyle botanik bahçeleri şehrin her yerinde bulunmaktadır [6].
Kentte sigara ve alkol kullanımında yasak yoktur. Bu kişisel özgürlük olarak sayılmaktadır. Kentte hava kirliliğini azaltmak için “Yeşil çatılar” uygulaması başlatılmıştır. Bu uygulama Kopenhag’ın 2025’e dek karbon nötr hale getirme çalışmaları çerçevesinde bütün yeni düz çatılarda ekim yapılmasını zorunluluğu vardır.
Bu nitelikleri ile Danimarka hem mutlu hem sağlıklı kent-ülke unvanına sahiptir ve dünyadaki diğer ülkelere “nasıl sağlıklı şehir yaratabilirim’’ konusunda birçok örnek oluşturmaktadır.
Curituba Kenti Brezilya; Latin Amerika’da en çevre dostu olan kenttir. Geri dönüşüm faaliyetlerine 1980 tarihinde başlamıştır ve kentsel atıkları %70 oranda geri dönüştürmektedir. İnşa ettiği en büyük toplu taşıma ve otobüs güzergâhları ile ‘’En Yeşil Şehir’’ ödülünü almıştır [7].
Singapur Kenti; Asya’da ki en yeşil kent olup çevresel sorunlarla ne şekilde baş edilebileceğinin iyi bir örneğidir. Büyük bir toplu taşıma sistemi, atık su değil emiz su kullanımının fazla olması, yerel yönetimin oluşturduğu ücretsiz geri dönüşüm kutularının dağıtımı çalışmaları ile doğal kaynakların korunmasını yaşamın parçası haline getirmiştir [7].
San Francisco Kenti Kaliforniya; Amerika’da başlatılan renkli geri dönüşüm kutular sistemini ilk defa başlatmıştır ve bu sistemin kullanılması yasal zorunluluktur. Böylece geri dönüşümün kolay, erişilebilir olması sağlanmıştır. Yerel yönetimin kent içi ulaşım ve taşıma sisteminde sağladığı konfor, insanları elektrikli araçlara özendirmesi dünyada en çevre dostu kentler arasında yer almasında etkendir [7].
Cape Town, Johannesburg ve Durban Kenti Güney Afrika; Cape Town ve Johannesburg kentleri Afrika kıtasında en yeşil alanlara sahip kentlerdir. Durban önündeki 20 yıl içerisinde kenti sıfır atık amacına erişmeyi hedeflemektedir. Çevre dostu kent oluşması için çalışmalarda bulunsalar da bu üç kentin daha çok gayret göstermesi gerekmektedir. Yenilenebilir enerji potansiyeli bulunan kentler sağlıklı kentler bakımından incelenmiştir ve bu kentlerden biriside Cape Town’dur. Güneş kent çalışması yapılmış örnek kentlerdendir. Kent planlanırken güneş enerjisinden yararlanılabilecek şekilde düzenlenip değerlendirilmiştir [7].
Utrecht Kenti Hollanda; Tasarımcı Carmela Bogman ve Rogier Marten birlikte oluşturdukları hidrolik akıllı oturma grubu kullanımın ardından çekilen kol ile kaldırımın içerisine yerleşmektedir. Kullanıcı tarafından istenilen tarz ve yükseklikte ayarlama yapılabilmektedir [8].
Dünyanın en büyük bisiklet parkı bu kentte inşa edilmiştir. Sürdürülebilir kent olgusuna katkı için merkez istasyon alanının yenilenme projesinde tasarlanmıştır. Ayrıca buraya buluşma alanı da eklenmiştir [9].
Kentsel dönüşüm uygulamalarında dünyadan başarılı örnekler ise; Danbara (Hiroşima-Japonya), Solidere (Beyrut-Lübnan), Rio De Janeiro (Brezilya) kentleri gösterilebilir [10].
Danbara Kenti Hiroşima-Japonya; 6 Ağustos 1945 tarihinde Hiroşima kentine atılmış olan atom bombası kentte büyük yıkıma ve can kaybına neden olmuştur. Kentte yeniden yapılanma için Danbara kentsel dönüşüm projesi tasarlanmıştır. Kent doğal ilgi çeken güzellikleri ve kültürü ile diğer dünya ülkelerine örnek oluşturacak yerleşim alanı tasarlanması düşünülmüştür [10].
Solidere Kenti Beyrut-Lübnan; Lübnan Savaşından sonra Beyrut kentinde birçok kişi evsiz kalmış olup kentin altyapısı büyük hasar görmüştür. Kentsel yenilemede, Beyrut şehri ve şehir merkezinde savaş sebebi ile kaybolmuş kent kimliğinin sürdürülebilir şehir düşüncesi ile yeniden kazanılması ve bunun gelecek nesillere aktarılması hedeflenmiştir[10].
Rio De Janeiro Kenti Brezilya; kırsal sorunlardan işsizlik ve cazip olmayan yaşam koşulları ile kente göç artmıştır. Bu göç sonucu kentte konut miktarı ve nüfus artmıştır. Oluşan konut artışı gecekondunun çoğalmasına sebep olmuştur. Bunula birlikte altyapı, çöp sorunu, kanalizasyon gibi nüfus artışına bağlı kentsel sorunlar meydana gelmektedir. Kentteki gecekondu yerleşimi bulunan alanların yeniden kurulmasıyla ekolojik yapının korunması ve bölge halkının yaşam standartının yükseltilmesi hedeflenmiştir [10].
Grenoble Kenti Fransa; dünyanın her yerinde teknoloji insanlar için vazgeçilmezdir. Grenoble şehri teknoloji başında harcadığımız zamanı azaltmanın bir yöntemini bulmuştur. Kamusal alanlarda yapılacak bir iş olmadığında eldeki elektronik cihazlara (tablet, cep telefonu) yönenilir. Böyle zamanlarda aktif olup o anki beklemeyi yararlı hale getirmek amacıyla şehrin değişik yerlerine öykü makinaları koyulmuştur. Alanda ne kadar süre bekleneceği yaklaşık olarak makinaya kodlandığında makine farklı boyutlarda hikâye vermektedir. Ücretsiz bir makine olup kullanımı da gayet kolaydır [11].
Almanya Kenti; fiziksel aktivite derecesi Avrupa ülkeleri arasında en üst seviyede olan kenttir. Kent içinde geniş caddeler tasarlanmıştır. İnsanların sosyal olarak aktif hale getirmek amaçlanmıştır. Strese engelleyecek ve ruh sağlığı üzerinde olumlu etkiler oluşturacak birçok yeşil alanlar mevcuttur. Ayrıca 2011 yılında Hamburg kenti, 2017 yılında Essen kenti, Avrupa Yeşil Başkenti seçilmiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımda tercih edilmesi, toplu taşıma güzergâhındaki konfor ve ulaşımın kolaylığı, trafiğin sorun olmadığı, su yönetimi ve yağmur suyu yönetimi, atık yönetimi, havanın kalitesi ve çevre yönetimi gibi kent yaşanılabilirliğini ve yaşam kalitesini arttıran etmenler başarıyı getirmiştir [12].
Türkiye’de Sağlıklı Kent üyesi Belediyelerin Uygulama Örnekleri
Trabzon Büyükşehir Belediyesi Uygulamaları
Trabzon ili, 4. Faz (2003-2008) tarihlerini kapsayan dönem, Ocak 2007 tarihinde sağlıklı kentler birliği üyeliğini almıştır. Sağlıklı kent olma girişiminde önemli birçok çalışmaya imza atmıştır.
Kent coğrafi koşulları ve yerleşim itibarı ile fiziksel etkinlik ve aktif yaşam için uygun alanlara sahip değildir. Yeni yapılan sahil yolu ile bisiklet yolları ve yürüyüş yolları elde edilmiştir. Trabzon’da insanları fiziksel etkinlik ve aktif yaşama yönlendirmek için kurum ve kuruluşlarca seminer, toplantı, konferans düzenlenerek insanları aktif olmaya yöneltecek çalışmalar yapılmıştır. Sağlıklı yaşlanma için sağlıklı ortamlar oluşturulmalıdır.
Trabzon gürültü eylem planı raporu ile Trabzon ili gürültü azaltım senaryolarının geliştirilmesi konusunda çalışma yapılmıştır. Zağnos ve Tabakhane Vadileri Kentsel Dönüşüm Projesi ile birincilik ödülü kazanmıştır. Yerel yönetimlerin gündeminde öncelikli yer alan kentsel dönüşüm projeleri, tarihi varlığa sahip kentlerde eski sosyal, kültürel ve ekonomik önemini kaybetmiş olan yerleşim yerlerinin kent yaşamına tekrar kazandırılması, çok sayıda göç alan sanayi kentlerinde kayıt dışı yapılar ve yasadışı niteliksiz yerleşimlerin sağlıklı yaşam şartlarına uygun hale getirilmesi amacındadır. Zağnos ve Tabakhane Vadileri bu tanıma uygun yerleşim yerleridir. Trabzon Belediyesi ve Toplu Konut İdaresinin ortak çalışması ile dönüşüm çalışması gerçekleştirilmiştir [13].
Sıfır Atık Projesi kapsamında atıkların doğaya karışmasını önlemek ve çevre koruma bilincinin oluşması amacıyla şehrin belirli yerlerine ‘Akıllı Geri Dönüşüm Konteynerleri’ yerleştirilmiştir. Bu konteynerler ile metal ve pet şişeler geri dönüşüme kazandırılırken, karşılığında ise Trabzon Metropol Kart’a kredi yüklenmektedir [13].
Trabzon Büyükşehir Belediyesi ‘’İklim Değişikliği ile Mücadele’’ projesi kapsamında Sağlıklı Kentler Birliği tarafından ‘Sağlıklı Çevre’ ödülüne layık görülmüştür. Toplumu iklim değişikliği konusunda bilinçlendirme, kentte iklim değişikliğine sebep olan tarım ve ulaşım sektörlerinde sera gazı emisyonunu azaltılmak için seminer, konferans ve eğitimler düzenlenmiştir. Kentte yaşayan insanların yenilenebilir enerji kaynağından faydalanması için güneş enerjisi ve entegre pil ile güç üretebilen 5 adet ‘’Akıllı ve Çevre Dostu Otobüs Durakları’’ kurulmuştur.
Sokak hayvanları için oluşturulmuş rehabiltasyon merkezinde bakım tedavi hizmetleri yapılmaktadır. Büyükşehir belediyesi tarafından okul bahçelerine çocuk oyun parkları yapılmaktadır. Sıfır atık projesi uygulaması ile atıklar toplanarak geri dönüşüme destek verilmektedir. Büyükşehir belediyesini sahil boyunca yaptığı ağaçlandırma çalışması, çöpten enerji üretebilmek için santral kurulması, Sıfır Atık Yaşanılabilir Kent projeler ile örnek çalışmaları bulunmaktadır [13].
Çankaya Belediyesi Uygulamaları
Sağlıklı Kentler Projesi kapsamında “Herkes İçin Sağlık 21 ve 21. Yüzyılda 21 Hedef” felsefesini yerel düzeyde hayata geçirmek amacı ile birçok faaliyet gerçekleştirmiştir. Gündüz Bakımevi projesi ile 4-6 yaş arası çocuklara tam zamanlı eğitim verilmektedir. Dezavantajlı çocuklar için kaynaştırma eğitimi bu projenin kapsamında bulunmaktadır. Bahar evi projesi ile yaşlılara yönelik verilen bütün hizmetler tek çatı altında toplanmıştır. Yaşlı kişilerin zaman geçirebilecekleri, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini giderebilecekleri imkanlar bulunmaktadır. Oyun evi projesi 4-6 yaş aralığında çocukların katılımı için oluşturulmuş projedir.
Engelsiz Çankaya projesi, engelli bireyleri kapsayan tüm hizmetlerin yürütülmesi, Aile sağlığı hizmetleri, aktif yaşam, yağmur hasadı projesi, Avrupa bisiklet meydan okuması, çevre koruma ve iklim değişikliğiyle mücadele, katı atık sorunu ve atık yönetimi kontrolü, gürültü kirliliği ve kontrolü, alkol, ilaç ve tütüne bağlı zararın azaltılması ve mücadele, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesi ve hastalıkların oluşması ile mücadele konularında çalışmaları bulunmaktadır [14].
Hoş Geldin Bebek Projesi, ÇAYED Yarım Elma Projesi, Evde Sağlık ve Bakım Hizmeti Projesi, Atık Pili Topla Doğayı Koru Projesi, Çankaya’nın Yeşil Okulları Projesi, Sağlıklı Kadın Sağlıklı Toplum, 100. Yıl Çankaya Evi Projesi, Bitkisel Atık Yağ Toplama, Doğal-Biyolojik Gölet Projesi, Mutlukent Mahalle Bostanı ve Kent ve Tarım Hobi Evi Projesi, Sokak Toplayıcılarının Sisteme Entegre Edilmesi Projesi, Çocuk Teknoloji Evi Projesi, Geri Dönüşümler Birer Fidan Oluyor Çankaya Temiz Hava Alıyor, Görme Engelli Spor Kulübü ve Engelsiz Dershane, Yaşayan Pazarlar projesi, Çankaya Belediyesinin Çengel kafe Projeleri uygulanmıştır [14].
Tepebaşı Belediyesi Uygulamaları
Tepebaşı Belediyesi Sağlıklı Şehir çalışmalarına 2009 tarihinde 5. Faz üyeliği ile resmen onaylanmıştır.
Tepebaşı Belediyesi, ilçede sıfır atık yönetim sistemi kurduğunu “Sıfır Atık Belgesi” alarak belgeleyen Eskişehir’de ilk ve tek, Türkiye’de ise ilk belediyelerdendir. Sıfır Atık Yönetim Planı hazırlanmış ve Çevre Yönetim Birimi kurulmuştur.
Geri dönüşüm uygulamaları ile diğer üye belediyelere örnek oluşturmaktadır. Tepebaşı Belediye’sinin başlattığı atık pil toplama yarışması düzenlenmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından, 2013 yılı İl Düzeyinde Yaşam Memnuniyeti araştırmasında Eskişehir, çöp toplama hizmetleri alanında en memnun şehir olmuştur. Türkiye’de örnek çalışmalar gerçekleştirerek başarı çıtasını her geçen gün yükselten Tepebaşı Belediyesi, çöp ve çevresel atık toplama hizmetleri alanında da örnektir. “Akıllı Şehirler ve Toplumlara Çözüm Üretmek” isimli projesi ile Tepebaşı Belediyesi İspanya’da düzenlenecek Dünya Akıllı Kentler Fuarı ve Kongresi’ne katılmıştır. Akıllı Kentsel Dönüşümün Hızlandırılması için Yenileme Modeli kapsamında “Yaşam Köyü’nde” gerçekleştirilecek olan proje, mevcut binaların yenilenerek enerji verimli hale getirilmesi, yenilenebilir enerjiden faydalanılması, temiz ulaşım sistemine teşvik sağlanan, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yardımıyla çağdaş, yenilikçi ve akıllı bir kent oluşturma hedeflenmiştir [15].
Yalova Belediyesi Uygulamaları
Dünya Sağlık Örgütü sağlıklı kentler ağı üyesi ve Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği kurucu üyesidir. “Sağlıklı Kentler Projesi En İyi Uygulama Ödülü’nde, Sağlıklı Yaşlanma Kategorisi’nde en iyi uygulama ödülünü ‘Yaşlı ile İletişim Projesi’ ile almıştır. Yaşlı İletişim Projesi ile kentte bulunan yaşlı insanların ruh ve beden sağlığını koruyup onların kentte yalnız hissetmelerinin önüne geçme amaçlanmıştır. Benim Mahallem Programı ile kentteki bütün insanların yaşam akışının sağlıklı olmasını sağlamak ve kentsel politikalarda ana hedef olarak benimsemektir. Mahalle Gönüllüleri Projesi ile Yalova il sınırları çerçevesinde faaliyet gösteren sağlık sosyal destek çalışmaları çerçevesinde Benim Mahallem Programı’nın prensiplerini ve bu hizmete gönüllü katılımını içermektedir. Yalova Belediyesi dezavantajlı kesimlere yönelik projeleri ile sağlıklı kent kriterleri içinde en önemli prensipleri oluşturmuştur [16].
Sağlıklı Kentler Birliği’nin çalışmaları il ve ilçe belediyelerinde sorunların belirlendiği, bu sorunlara
çözüm önerileri getirildiği, farklı disiplinlerin bir araya gelerek kentle ilgili her şeyin araştırılıp deneyim
ve fikirlerin birleştirilmesi ile sağlıklı kente ulaştırmayı kolaylaştırmak amacındadır. Bilgi alışverişinde
bulunarak, sağlıklı çevre, huzurlu ve yaşanabilir kent, erişilebilir eşit imkânlar kent planlaması
konularında çalışmalar yapılmaktadır. Sağlıklı Şehirlerin bütün tasarımları insan odaklı hazırlanmaktadır. Bu duruma önem vermek o kentte yaşayan bireyleri mutlu etmektedir [16].
Sağlıklı Kentler, sağlıklı bir toplum için gereklidir. Gerek merkezi gerekse yerel yönetimler tarafından bütüncül bir yönetim anlayışıyla hayata geçirilmelidir.
Not: Bu çalışma “Sağlıklı Kentler ve Yerel Yönetim İlişkisi: Bursa Büyükşehir Örneği” isimli projeden yararlanılarak hazırlanmıştır.
Kaynaklar
[1] P. Edwards ve A. D. Tsouros, healthy city is an active city: a physical activity planning guide, World Health Organization, Copenhagen, Denmark, 2008.
[2] https://www.healthworldnews.net/dunya-saglik-orgutu-saglikli-sehirler-projesi-ve-asamalari-ile-turkiye-1987-2020/
[3] Anonim, (2014, 25 Eylül). Dünyanın en sağlıklı 10 şehri [Online]. Erişim: https://www.yesilist.com/dunyanin-en-saglikli-10-sehri/.
[4] Ö. Akduran, “Viyana: Toplumsal cinsiyet eşitliğinin kent,” Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Kentli Dergisi, yıl 8, sayı 29, Ekim- Kasım- Aralık, 2017.
[5] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ”Ekolojik kentler,” Kentli Dergisi, yıl 7, sayı 24, Temmuz- Ağustos- Eylül 2016, ISSN 2146-0566.
[6] S. Boseley, ”Sağlıklı bir şehri nasıl inşa edersiniz? Kopenhag sırlarını açığa çıkarıyor.” The Guardian for 200 year, Danimarka, 2018.
[7] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ”Ekolojik kentler,” Kentli Dergisi, yıl 7, sayı 24, Temmuz- Ağustos- Eylül 2016, ISSN 2146-0566.
[8] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ”Sağlıklı şehir planlaması ve kentsel tasarım,” Kentli Dergisi, yıl 5, sayı 14, Ocak- Şubat- Mart 2014, ISSN 2146-0566.
[9] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ”Yaya öncelikli şehirler,” Kentli Dergisi, yıl 10, sayı 34, Eylül 2019, ISSN 2146-0566.
[10] H. A. Aydın ve Ö. Çamur, “Kentsel dönüşüm uygulamalarında başarılı dünya örnekleri: Danbara, Solidere, Rio De Janeiro,” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 6, s. 1, 2016.
[11] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, ”Gıda güvenliği,” Kentli Dergisi, yıl 7, sayı 23, Nisan- Mayıs- Haziran 2016, ISSN 2146-0566.
[12] K. Berg. (2020, Ekim). ”Sağlıklı Kent,” deutschland.de [Online]. Erişim: https://www.deutschland.de/tr/topic/cevre/saglikli-kentler-nero-sehircilik arastirma-dalinin-hedefi.
[13] Sağlıklı Kentler Birliği, (2017, Ocak). 2016 Trabzon şehir sağlık profili[Online]. Erişim: https://www.skb.gov.tr/wp-content/uploads/2017/01/Trabzon-Sehir-Saglik-Profili.pdf.
[14] Çankaya Belediyesi, (2018, Nisan). Çankaya kent sağlık göstergeleri ve çankaya kent sağlık gelişim planı 2019-2023, Ankara [Online]. Erişim: http://www.skb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/04/Cankaya-Belediyesi-2018.pdf.
[15] Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, (2015, 23 Kasım). Tepebaşı İspanya’da Türkiye’yi Temsil Edecek [Online]. Erişim: https://www.skb.gov.tr/tepebasi-ispanyada-turkiyeyi-temsil-edecek-s13350k/.
[16] İ. Başaran, “Sağlıklı kent planlaması açısından Isparta,” Doktora tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2008.
