Hızlı Git
Üretken kent denildiği zaman aklımıza ilk olarak kentteki insanların kendi kendilerine üretip sürdürülebilir bir hayatta yaşamaları gelir. Bu kavramın tanımı ise kentsel altyapı ile üretken peyzajın tutarlı olması konseptidir.
Günümüzde tüm dünyada küresel ısınma ve çevre sorunlarının arttığı reddedilemez bir gerçektir. Kentlerde gıda ihtiyaçlarının karşılanması için çevre hiçe sayılarak yok edilmektedir. Üretken kent sistemine geçmeden öncelikle toplumu bilinçlendirmek gerekir. Kentlerde gerek sanayiden gerekse yanlış arazi kullanımından kaynaklı kirlilik, çevre sorunları ve ormansızlaşma gibi sorunlar gün geçtikçe artmaktadır. Toplumu bilinçlendirmek ilk adım, ikinci adım ise yeni yapılacak olan kentsel ve peyzaj tasarımlarında yeşil kuşak, yeşil kalp ve yeşil kama gibi yeşil altyapı sistemlerin kullanılmaya başlaması olabilir.
Sürdürülebilirlik
Sürdürülebilirlik ilk olarak 1972’de Stockholm’de Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı’nda gündeme gelmiş bir kavramdır. Sürdürülebilirlik kavramı bugün ihtiyacımız olan şeyleri kullanırken gelecek kuşakların olanaklarını hiçe saymadan bunu yapmak anlamına gelmektedir. Bu konferansta edinilen sonuç teknolojinin gelişmesi ile birlikte çevre sorunlarının artmasına engel olmak için ekosistemi korumak adına yeni çalışmalar yapılması olmuştur. Sürdürülebilirlik kavramı ile birlikte doğayı kentin bir parçası haline alarak doğal ve ekolojik çözümler üretmek esas alınmalıdır.
Sürdürülebilirlik ve üretkenlik kavramlarını birlikte ele almak son derece önemlidir. Günümüzde kent ve kırsalın arasında çok keskin sınırlar bulunmakta. Kırsal alanların tahribi ve doğal alanların yok edilmesi sürdürülebilir ve üretken şehirlerin oluşmasına büyük engeller oluşturmakta.
Kentsel Tarım
Sürekli Üretken Kentsel Peyzaj kentteki normal hayat devam ederken kent içinde yapılan tarım anlamına geliyor. Kentsel Tarım günümüz için çok önemli bir kavram çünkü ürettiğimizden fazlasını tükettiğimiz bir dönemde yaşıyoruz. Bunun önüne geçmek adına kent içindeki tarım faaliyetlerini artırmak ve insanları da bu yönde teşvik etmek önceliklerimizden olmalıdır. Kentsel tarım aynı zamanda üreticilere ekonomik destek sağlar. Yeşil alanın da artmasına yönelik bir kavram olduğu için insan sağlığını olumlu yönde etkiler. Aynı zamanda insanlara yakın yerlerdeki meyve ve sebze üretimi gıdalara doğrudan ulaşımı sağlar. Kentsel tarım kentsel yoksulluğu azaltmak için de bir fırsat aslında. Doğa ve şehir yaşamının bir araya gelmesi ile birlikte refah seviyesinde de bir artışın olacağını söylemek mümkün. Kendi balkonumuzda yetiştirdiğimiz domates, nane gibi sebzelerin tadı bile ayrı olur mesela. Kentsel Tarıma lezzetli bir devrim diyebiliriz o halde.
Yedikule Bostanları Kentsel Tarım Parkı
Bu parkta seralar, farklı oyun alanları, sebze üretim atölyeleri, bahçe yapıları ve şifa atölyeleri düşünülmüş. Asıl ve en önemli amaç bostan alanların korunmasını sağlamak ve bahçecilik tarihinin gelecek nesillere aktarılması. Ayrıca güneş panelleri ile kendi elektrik ihtiyacını da karşılayan bir proje. Kentsel tarımın önemini insanlara vurgulamak için son derece iyi bir örnek.
Tarım Kent – Le Corbusier
Bugün yaptığımız birçok şey gelecek nesilleri olumlu ya da olumsuz etkilemekte. Attığımız her adım yaptığımız her şey yarının şehirlerini oluşturuyor. Bu bizlere dünyaca ünlü mimar Le Corbusier’in Yarının Şehri ve Planlaması çalışmasını hatırlatabilir. Corbusier’in şehir planlamasında tarım çok önemli bir rol oynamaktadır. Corbusier’e göre her 100 araziden sorumlu 1 çiftçi olmalı ve yoğun ekim yapılmalı. Meyve bahçeleri, evler ve ekili araziler yan yana olmalı. Corbusier bu şehri yaratırken şehri çevreleyen bir bahçe olmasını ve şehrin sadece ticari amaçlarla kullanılmasını önermiştir. Yani bahçe şehirler tasarlamak istemiştir.
Broadacre city – Frank Lloyd Wright
Şehri bütüncül bir peyzaj olarak kaplayan bu proje sağlıklı, üretken ve sürdürülebilir bir ütopik şehir. Üretkenliğe önem vererek tarımı ve şehirdeki verimi artırmak adına banliyö yerleşimleri tasarlamış Frank Lloyd. Corbusier ile de ortak vizyonu olan Wright şehir planlarında kişisel ulaşım kullanmış. Wright’e göre kırsal ve kentsel ayrımı olmamalı. Bağımsız, kendi kendine yetebilen ve sürekliliğe önem verilen bir yer olmuştur Broadacre city.
Garden City – Ebenezer Howard
Son örnek Ebenezer Howard’a ait olan Garden City. Bu proje nüfus kalabalıklığını ve çevre kirliliğini önlemek adına yapılmıştır. Frank Lyloddan farklı olarak Howard kent ve kırsalı birleştirmeyip yan yana getirmiştir. Üretken şehir oluşturmak Howard’ın ana teması. Çoğunlukla insanlara odaklanan Howard insanların ihtiyaçları ile doğa arasındaki dengeyi sağlayan bir proje tasarlamıştır.
Son Ada – Zülfü Livaneli
Yazımı bitirmeden önce yakın zamanda okuduğum bir kitabı bu konuyla bağdaştırmak isterim. Zülfü Livaneli’nin Son Ada kitabı. Kitap aslında var olan bir ütopyanın insanlar yüzünden nasıl bir distopyaya dönüştüğünü anlatıyor. Yazarın son ada dediği ve son sığınak olarak betimlediği yer yaşadığımız yer. Doğayla ve hayvanlarla uyum içinde ve sorunsuz bir şekilde yaşanan bir yer bu ada. Daha sonra adaya bir diktatörün gelmesi ile her şey değişiyor tabii. Kendi tabirinde medeniyet için doğaya ve hayvanlara zarar veriyor. Romanın ana karakterleri martılar. İnsanlardan önce de var olan martılar adanın asıl sahipleri. Diktatörün doğayı ve canlıları yok etme arzusunda bile kendileri bir savaş veriyorlar adeta. Yazımın asıl konusuyla yani üretken kentlerle ilgili bir bağlantı kuracak olursam şunu söyleyebilirim ki; bu adada insanlar diktatör gelene kadar doğayı koruyor, üretiyor ve bunu çevreye zarar vermeden yapıyor. Üretken kentlerde olması gereken düzen de tam olarak bu değil mi?
Kaynaklar:
- https://www.ibb.istanbul/News/Detail/34043
- http://artium.hku.edu.tr/tr/download/article-file/279820
- https://www.journalagent.com/itujfa/pdfs/ITUJFA-84856-DOSSIER_ARTICLES-AKYOL.pdf
- https://architectureforthefuture.wordpress.com/2016/01/15/kent-tasariminda-broadacre-city-garden-city-radiant-city/
- https://futurearchitectureplatform.org/projects/70d2bbb1-1f89-4935-a216-a4f3227c5eae/
- http://www.iaacblog.com/programs/x-urban-cities-broadacre-city/
